VIRTUAL FIRIBGARLARDAN OGOH BO'LING!
Mazkur maqola orqali barcha yurtdoshlarimizga hozirgi kunda tez-tez uchrab turgan virtual firibgarlik haqida oz bo'lsada ma'lumot berishni va shuning asnosida o'zlarini ulardan himoya qilish yo'llarini eslatib o'tishni maqsad qildik.
Bizning asrimizga kelib ilm-fan va texnika yuksak cho'qqilarni zabt etdi. Va buning muqobilida ba'zi insonlar olgan bilimlaridan noto'g'ri maqsadda foylanish yo'lini tutdilar. Bugungi kunda tez-tez qulog'imizga chalinib turadigan bank plastik kartasidan o'z-o'zidan pullarni yo'qolib qolishi, yoki turli xil aktsiyalar bahonasida plastik kartalardagi ma'lumotlarni o'zlashtirib olish holatlari ko'payib qoldi. Ular o'zlarining g'arazli niyatlarini amalga oshirish uchun prezident farmonlari yoki katta-katta aktsiyador korxonalarning nomlaridan ham foydalanishadi. Bundan ko'zlagan masadlari o'z qurbonlarini ishontirishdir. Ular qanday yo'l tutishini quyida bilganimizga sizlarga aytib o'tamiz:
- 1. Sizga telefon qilib o'zlarini CLICK evolution kompaniyasining xavfsizlik xizmati xodimi deb tanishtirishadi va sizning plastik kartangizga hozirgina xakkerlik hujumi bo'lganligini aytishadi (juda ko'pchilik bunga osongina ishonishadi). Keyin, ular biz sizga sms kod yubordik shu kodni aytsangiz plastik kartangizga himoya o'rnatib beramiz deyishadi. Kodni aytgan odam esa plastik kartasidagi barcha pullarini o'g'irlatib qo'yganini keyin sezib qoladi. Bu firibgarlarning eng yomon tomoni hozircha bundaylarni kimligini topishning imkoni yo'qligidir.
Bunday paytda qanday yo'l tutish kerak? Sizga telefon qilishdi va o'zlarini mazkur kompaniyadan deb tanishtirishdi shu zahoti bilingki, bular firibgarlar. Imkoni boricha bular bilan muloqotga kirishmang va telefongizga kelgan sms kodni hech kimga ayta ko'rmang.
- 2. Keyingi firibgarlik, telefoningizga sms tariqasida yoki telegram kanallaridan prezident farmonlarini asos qilib aholiga pul tarqatilayotganini juda ishonchli qilib bayon etishadi yoki sizga katta aktsiyadorlik kompaniyasidan yutuq chiqqanini aytishadi va u pul yoki yutuqni plastik kartangizga yuklab olishingiz uchun sizga saytga kirish uchun havola (ssielka) yuborishadi. Agar siz mazkur havola orqali saytga kirsangiz va plastik karta raqamlarini tersangiz bor pulingizdan mahrum bo'lasiz.
- 3. Navbatdagi o'g'irlik, agar siz internet do'konlar orqali biror mahsulotingizni sotmoqchi bo'lib reklama qo'ysangiz masalan, OLX.uz ilovasi orqali biror moddiy qiymatdagi buyumni sotmoqchisiz. Sizga o'zlarini xaridor sifatida tanishtirib maxsulot pulini plastik kartangizga o'tkazib berishlarini va mahsulotni pochta orqali yuborishingizni iltimos qilishadi. Shu o'rinda ular sizga telefoningizga kelgan maxfiy sms kodni aytganingizdan keyin pul o'tkaza olishlarini uqtirishadi. Bunday holatda bilingki bular firibgarlar va aslo maxfiy kodni ayta ko'rmang.
Yana bir ma'lumotni aytib o'tishni burchimiz deb bildik, agar sizga biror bir inson ehson tariqasida sizga moddiy yordam berish uchun plastik kartangiz ustidagi 16 talik raqamlarni yuborishni so'rasa mayli u inson do'stingiz bo'lsa ham plastik kartangizni rasmga olib yubormang. Faqat 16 talik raqamlarni yozib yuboring xolos. Agar, vaqtingiz ziq bo'lib rasmga olib yuborsangiz ham karta ustidagi amal qilish muddatini yashiring. Misol uchun sizning kartangiz amal qilish muddati deylik, 04/28 aynan mana shu raqamlarni yashiring.
O'ylaymizki, oz bo'lsada kerakli ma'lumotlarni sizlarga etkazdik. Musulmon odam doimo o'ziga xushyor va o'zgalarga nisbatan bir qadar hamiyatli bo'lmog'i lozim.
Mir Arab oliy madrasasi matbuot xizmati
Muhimi qalbdagi narsa, cho‘ntakdagi emas
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Bir kishi Nabiy sollallohu alayhi vasallamga kelib: «Men qiynalgan kishiman», dedi. Ya’ni, och ekanini bildirdi.
Nabiy sollallohu alayhi vasallam xotinlaridan biriga ovqat so‘rab odam yubordilar. «U zotni haq ila jo‘natgan zotga qasam ichib aytamanki, uyimda suvdan boshqa hech narsa yo‘q!» dedi u.
Xuddi shunday qilib barcha xotinlariga ovqat so‘rab odam jo‘natdilar. Ularning bari yuqoridagidek javob berdi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Bu kecha bu odamni kim mehmon qiladi, Alloh unga rahm qilsin», dedilar. Shunda ansorlardan bir kishi turib: «Yo Allohning Rasuli! Uni men mehmon qilaman», dedi. So‘ngra uni uyiga olib ketdi. Borib xotiniga bunday dedi:
— Bu odam Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning mehmonlari. Unga taom hozirla!
Xotin dedi:
— Bolalarimizning ovqatidan boshqa ovqat yo‘q.
Er dedi:
Bolalaringni uxlatib ovqatni olib kel. Mehmon ovqatga qo‘l uzatganida chiroqni o‘chirib qo‘y. Biz qorong‘ida o‘zimizni ovqat yeyayotgandek ko‘rsatamiz. Ammo yemaymiz. Mehmon shunda ozgina ovqatga to‘yadi.
Ular shunday qilib och uxlashdi. Mehmon to‘ydi. Ertalab ular Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga borishgach, u zot dedilar:
— Alloh taolo sizning ishingizdan ajablandi. Siz haqingizda Qur’on nozil qildi:
«Garchi o‘zlarining hojatlari bo‘lsa ham (boshqalarni) o‘zlaridan ustun ko‘radilar. Kim o‘z nafsining baxilligidan saqlansa, unday kishilar ha, ana o‘shalar najot topguvchilardir» (Hashr surasi, 9-oyat).
Dunyo charxpalakdir. Zamon aylanib turadi. Bugun puling bor. Ertaga yo‘q, ishing orqaga ketadi. Bugun faqirsan, ammo ertaga boyib ketishing mumkin. Faqirlik ayb emas, boylik fazilat emas.
Muhimi qalbdagi narsadir, cho‘ntakdagi emas. Muhimi insonning boylik va faqirlik paytidagi axloqidir.
Tasavvur qilyapsizmi, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning hech bir ayollari uyidan ovqat topilmayapti! U kishi Allohning Rasuli bo‘lish bilan birga davlat rahbari ham edilar. Uylarida suvdan boshqa hech vaqo yo‘g‘-a?!
Faqirlikni uqubat, boylikni esa mukofot deb o‘ylashdan ehtiyot bo‘ling. Dunyo bor-yo‘g‘i imtihon, xolos. Imtihon savollari qanchalar qiyin bo‘lmasin, o‘tirib qolmang.
Aqlli inson boshqalarning hojatini chiqarishga harakat qiladi. Ularni qiyin ahvolda qoldirmaydi. Kishilarga ehson qilganingizda ular o‘zini aybdor va nuqsonli sanashmasin!
Bemor kishining faqirligini bilib qolsangiz, u so‘rashidan oldin ahvolidan xabar olishingiz oqilona ishdir. Ba’zilarning iffati so‘rashdan to‘sadi. In’omning eng afzali insonlarning iffatni ehtirom qilib, obro‘larini muhofaza qilib berilgan in’omdir!
Ehson qilishning ham odoblari bor. Bir kishiga hammaning oldida sadaqa yoki ehson bersangiz, uni xijolatga qo‘yasiz, iffatini jarohatlaysiz, ojizligini yuziga solgandek bo‘lasiz... Bunaqa sadaqa-ehson qilgandan ko‘ra, qilmaganing afzaldir!
Yuqorida keltirilgan ansoriyning odobiga boqing. Ovqati ozligi uchun xotiniga chiroqni o‘chirishni buyurdi. Maqsadi mehmonni xijolat qilmaslik edi. Chiroq yonib turganida mehmon ovqatning kamligini ko‘rib, uyalib, ovqat barchaga yetishi uchun ehtimol to‘yib yeya olmasdi.
Kishilardan noqulaylikni ketkazish ham ularni xotirjam qilishdir. Xotirjam qilish esa, ibodatdir!
«Nabaviy tarbiya» kitobi asosida tayyorlandi