Sayt test holatida ishlamoqda!
08 Iyul, 2025   |   13 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:15
Quyosh
04:58
Peshin
12:33
Asr
17:41
Shom
20:02
Xufton
21:37
Bismillah
08 Iyul, 2025, 13 Muharram, 1447

Dinda g'uluv ketish halokatdir

02.07.2024   3548   4 min.
Dinda g'uluv ketish halokatdir

“G'uluv” arabcha so'z bo'lib, “chegaradan chiqish va me'yordan oshish” degan ma'nolarni bildiradi. Yana majoziy manosi din ta'limotini talqin qilishda haddan oshishni anglatadi.

G'uluvga borish ilmiy va amaliy masalalarga xos bo'lmay, balki oyati karima tafsirlarida shariat maqsadlariga zid fikrlarni bayon qilishda ham bo'lishi mumkin. Masalan, oyati karimalar tafsirini biron fikr va g'oyaga moslashtirishga urinish kabilar ham dinda xaddan oshish hisoblanadi. Dindagi g'uluvga ketishning eng  yomon oqibati etarli ilmi bo'lmasa ham qur'onni o'zicha tushunishdir. Bundan tashqari, xadislarga o'zicha amal qilish va to'rt mazhabdan birortasiga qat'iy ergashmaslikdir. Alloh taolo bunday ogohlantiradi: “Ayting: “Ey ahli kitoblar! Diningizda haddan oshmangiz va oldindan adashgan va ko'plarni adashtirgan, hamda to'g'ri yo'ldan chalg'iganlarning  havoyi nafslariga ergashmangiz! (Moida surasi, 77-oyat).

Dinda chuqur ketmaslik xaqida Rasululloh sollollohu alayhi  va sallam bunday deganlar: “Alloh taolo shariatida chuqur ketuvchilar halok bo'ldilar, deb uch marta aytishlarida, dinda haddan  tashqari ziyodalik qilish insonni halok qilish bilan teng ekanligidan ogohlantirdilar”.

 Haromni halol deb bilish, gunohkor kishini kofirga chiqarish, Alloh taolo halol qilgan narsalarni biron – bir shar'iy dalilsiz, masalan, qoshiq bilan taom iste'mol qilishni yoki soat taqishni nojoiz deb bilish kabilar ham dinda g'uluvga ketish xisoblanadi.

Kim Alloh taologa U Zotning O'zi joriy qilgan shariatdan boshqa yo'l bilan qurbat xosil qilishga harakat qilsa, shubxasiz, adashgan bo'ladi.  “Bilingizki, oralaringizda Allohning Payg'ambari bordir. Agar u ko'p ishlarda sizlarga bo'yinsunsa, albatta, sizlar mashaqqatlarga duchor bo'lur edingiz” (Hujurot surasi, 7-oyat).

Dinimiz dunyodan yuz o'girib butunlay ibodatga berilishdan qaytaradi.Hakim donishmand isonlar aytgan bir jumla bor:,,Dunyoda yo'lovchi kabi bo'l.Ortingdan faqat chiroyli izlarni qoldir.Biz bu dunyoda bir mehmonmiz,xolos.Mehmonning jo'nashdan boshqa chorasi yo'q"Shunday ekan din va dunyo ishini teng olib borgan odam barchani muhabbatiga ega bo'ladi ham chiroyli amalari bilan eslanadi. Chunki sahobalar roziyallohu anhumdan uch nafari nasorolarning rohiblariga o'hshab dunyodan butunlay uzilishni iroda qildi. Ulardan birlari kechaning xammasini bedor o'tkazishni, ikkinchisi doimo ro'za tutib yurishni, uchinchilari ayollardan uzoqda bo'lishni qasd qilganlarida. Bu holatdan payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam habar topdilar va barchalarini chaqirib, qilgan ishlarini inkor etganlari va: “Ogoh bo'ling! Allohga qasamki, men Allohdan eng ko'p qo'rqadiganingizman, Unga eng ko'p taqvo qiladiganingizman. Ammo ro'za ham tutaman, og'zim ochiq ham bo'ladi. Namoz o'qiyman, uxlayman ham, ayollarni nikohimga ham olaman. Dedilar.

Rasululloh sollallohu  alayhi vasallamning sunnatlari – kishi bu dunyodagi o'z nasibasini haddan oshmasdan olishidir. Alloma ibn Hajar rahimahullohning  g'uluvga “Biror narsadan mubolag'a qilib, unda qattiqlik qilishdir”, deb ta'rif bergan. Imom Navaviy esa g'uluvni “Shariatda talab etilgan narsaga qo'shimcha kiritish”, deb atagan.

Abdul Karim Yunus Hatibning ta'rifi quyidagichaa: Dinda g'uluvga ketish musulmon jamiyatida ixtilof va guruxbozlikka, fitnaga va oxir – oqibat, aqidaning buzilishiga olib keladi. Islom tarixida xavorij, mo'tazila va boshqa oqim, toifalarning vujudga kelishi ham asosan, dinda g'uluvga ketish oqibatida sodir bo'lgan. Ayni vaqtda, g'uluvga berilganlar dinni o'ta og'ir va mashaqqatli tushuntirganlari bois, odamlar to'g'ri yo'ldan adashib, undan bezib qoladilar.

Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam g'uluv masalasida quyidagi hadisni aytganlar: “Dinda g'uluvga ketishdan saqlaninglar. Sizlardan oldingilarni dinda g'uluvga ketishdan boshqa narsa halok qilgan emas”, deganlar (Imom Nasoiiy, “Sunan”, “Manosiklar kitobi”, 5/278).

Jumhur ulamolar dinda g'uluvga ketish oqibatida yuzaga keladigan og'ir zararlar sifatida quyidagilarni qayd etishgan: Allohdan uzoqlashtiradi; do'zahni vojib qiladi.

Mazhabboshimiz Imom Abu Hanifa rahimahullohu alayhi “Musulmon kishini, bir gunohni qilgani bilan, o'sha gunohni halol sanamasa, uni kofirga chiqarmaymiz”, deganlar.Alloh taolo doim e'tiqodda,amalda,so'zimmizda bizlarni toyilishlikdan saqlasin.

   Abdurashid Iminov,
Uchqo'rg'on tumani “Ho'ja Said” jome
masjidi imom xatibi

MAQOLA
Boshqa maqolalar

Qiz bolaga qilingan nafaqa

07.07.2025   2093   2 min.
Qiz bolaga qilingan nafaqa

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.


Odatda odamlarda «Qiz bola birovning hasmi, erta-indin erga tegib ketib qoladi. Undan nima foyda bo‘lishi mumkin», degan salbiy fikr bo‘ladi. «O‘g‘il bola esa doimo xizmatda bo‘ladi. Uni uylab qo‘ysang, kelin ham xizmatingni qiladi. U qariganingda ham joningga oro kiradi», kabi tushunchalar bor. Bu noto‘g‘ri fikr. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qizlarga nafaqa qilishning fazli haqida o‘z hadislarida qayta-qayta bayon qilganlar. O‘zlari to‘rt nafar qizlariga qilgan muomalalari bilan barchaga namuna ko‘rsatganlar.

Ushbu hadisi sharif va rivoyatlarda ham shu ma’nolar ilgari surilgan.

عَنِ الزُّهْرِيِّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «مَنْ كَانَتْ لَهُ بِنْتَانِ فَصَبَرَ عَلَى لَأْوَائِهِمَا وَنَفَقَتِهِ عَلَيْهِمَا كَانَتْ لَهُ بِنَفَقَتِهِ عَلَيْهِمَا الْجَنَّةُ».

Zuhriydan rivoyat qilinadi:

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Kimning ikki qizi bo‘lsa va ularning mashaqqatlariga va nafaqasiga sabr qilsa, ularga qilgan nafaqasi uchun unga jannat bo‘ladi», dedilar.

Sharh: Qiz boqish oson narsa emas, buni hamma yaxshi biladi. Bu ishni amalga oshirish uchun sabr-matonat kerak, harakat, g‘ayrat kerak, topganini sarflash kerak. Baribir shu qiz ertami, indinmi, birovning uyiga ketishi, kelin bo‘lishi borligini o‘ylab, yurak uvushib ham turadi. Ayniqsa qizi ko‘p bo‘lsa, bu holat aniq bilinadi. Ana shularni bilib turib va sabr etib, qizlarini yaxshi tarbiya qilgan odam o‘zi uchun oxiratning katta bir martabasini kasb qilgan bo‘lar ekan.

Ayni paytda qizlarni nafaqa bilan ta’minlash ham lozim ekan. Bu ish uchun ham sabr-bardosh kerak bo‘ladi.

Ikki qizning tarbiyasidagi mashaqqatlarga, xususan, qizlarning nafaqasini ta’minlashdagi qiyinchiliklarga sabr qilish ota-ona uchun katta savob hamda jannatga kirishga sabab bo‘ladigan amallardan biri hisoblanar ekan.


«Yaxshilik va silai rahm» kitobi 1-juz