SOLIH ZOTLARNING QABRLARINI ZIYORAT QILISH
Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam hadislaridan birida shunday deyiladi: Abu Hurayra roziyallohu anhudan "Qabrlarni zyorat qilinglar chunki u sizlarga oxiratni eslatadi" Ibn Moja rivoyati.
Qabr ziyorati payg‘ambarimiz tomonlaridan ruxsati berilgan amallardandir. Ulamolar, valiy va solih zotlarning qabrlarini ziyorat qilish hukman boshqa qabrlar ziyorati kabi bo‘ladi, shar’an bu amal sunnat va fazilatli ishlardan hisoblanadi. Albatta qabr ziyoratining ziyoratchiga ham qabr sohibiga ham foydalari bordir.
Ziyoratchiga bunda ibrat, eslatma olish, duolarining qabul bo‘lish ehtimoli bo‘lsa, qabr sohibiga esa salomning foydasi, haqiga duo qilinishi va uning shodlanishi bor.
Shayx Abdulloh al Ajmiy aytadi: "Qabrlarni ziyorat qilish sunnat amallardandir, biz nubuvvat oilasi vakillari, biror avliyo yoki yaqinlarimizdan birining qabri oldida nima qilmog‘imiz kerak? Albatta duo, salom va zikr qilmog‘imiz lozim. Chunki biz tabarruk joyda turibmiz ro‘paramizda Allohga suyuklilardan birining qabri turibdi, bu ishni (ya’ni qabr ziyorat qilish, salom aytish va u yerda duo qilishni) harom yoki gunoh deydiganlarning gapiga e’tibor bermaymiz, zero qabrlarni ziyorat qilish, salom berish nabaviy sunnatlardandir.
Abu Sa’iyd al Xudriy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi "Qabr jannat bog‘laridan bir bog‘dir yoki do‘zah chohlaridan bir chohdir". Imom Termiziy rivoyati. Demak avliyolar va solihlarning qabrlarini ziyorat qilib unda duo qilinsa go‘yo jannat bog‘lari atrofida duo qilingandek bo‘ladi va duo ijobat bo‘ladi, inshaalloh!
Solih zotlarning, avliyolarning qabrlarini ziyorat qilishda foyda bordir.
Qabr ziyorati bid’at, unda duo qilish harom deydiganlar bu ishni salaflar qilmaganlar, bu keyin paydo bo‘lgan ish, shuning uchun joizmas deb da’vo qiladilar, ammo, Rasulimiz bu ishni qilganlar, Oisha onamiz va sahobalar, tobe’inlar bu ishni qilishgan. Manbalarda keladiki:
Qadim davrlarda Samarqand aholisi qurg‘oqchilikdan shikoyat qilib o‘z davrining shayxlaridan biriga maslahat uchun borishadi, shunda shayx u jamoani qayerdan kelganini so‘raydi, ular Samarqanddan ekanini aytadilar, shunda shayx "sizlar tomonda imom Buxoriyning qabrlari borku, shu zotni ziyorat qiling va shu zotni vasila qilib Allohga duo qiling hojatingiz yechiladi" deydi. Aholi shayxning aytganini qilishadi va diyorlari suvga serob bo‘ladi. Alloh ajdodlarimiz buyuk zotlarning barakotidan yurtimizga abadiy tinchlik, salomatlik, rizqimizga kenglikni nasib etsin.
Rasulxon Ubaydullayev,
Namangan shahri “Yahyoxon to‘ra” jome
masjidi imom noibi.
Buni shukr deb bo‘ladimi?
Behisob pul va boyliklarni chekish-ichish, kayfu safo uchun sarf qilish – Allohga shukr qilishmi?!
Yoshlik davrini zino va harom ishlar bilan o‘tkazish – Allohga shukr qilishmi?!
Telefon orqali o‘zgalarga zarar yetkazish, har xil bo‘lmag‘ur ishlarda foydalanish – Allohga shukr bo‘ladimi?!
Yeguliklarni chiqindi qutisiga tashlash, uvolni bilmaslik – Allohga shukr qilishmi?!
Zakotni o‘z vaqtida ado etmaslik, sadaqadan tiyilish – Allohga shukr qilish deganimi?!
Internetda foydasiz narsalar uchun vaqt ajratish, vaqtni bekorga zoye qilish – Allohning bergan ne’matlariga shukr qilishmi?!
Axir Alloh taolo bizlarga shukr qilishni va U Zotning fazlini e’tirof qilishga buyurgan-ku: «Bas, Meni yod etingiz, (Men ham) sizlarni yod eturman. Menga shukr qilingiz, noshukrchilik qilmangiz!»[1].
Qolaversa, Alloh taolo shukr qiluvchilarni azoblamasligi xabarini ham bergan: «Agar shukr qilsangiz va iymon keltirsangiz, Alloh sizlarni nega azoblasin?! Alloh shukrni qabul etguvchi va bilguvchi Zotdir»[2].
Shukr – Alloh taolo ato etgan ne’matlarning davomli bo‘lishining garovidir: «Yana Parvardigoringiz bildirgan (bu so‘zlar)ni eslangiz: “Qasamki, agar (bergan ne’matlarimga) shukr qilsangiz, albatta, (ularni yanada) ziyoda qilurman. Bordi-yu, noshukrchilik qilsangiz, albatta, azobim (ham) juda qattiqdir”»[3]. «...Agar shukr qilsangiz (va iymon keltirsangiz) U Zot sizlar uchun rozi bo‘lur...»[4].
Bu dunyoda borligimizga shukr qilish – ota-onalarimizga yaxshilik qilishimizdadir. Zero, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Allohning roziligi – ota-onaning rizosidadir” [5], deganlar.
Qarindoshchilik munosabatlarini yo‘lga qo‘yish, ular bilan bordi-keldi qilish, uzilgan rishtalarni tiklash ham Alloh bizga qarindosh, yaqinlar bergani ne’matining shukridir. Nabiy alayhissalom bu borada: “Rizqida kengchilik bo‘lishi, ajali ortga surilishi kimni xursand qilsa, qarindoshchilik aloqalarini bog‘lasin”, deganlar[6].
Sadaqa berish – Alloh bizni mol-dunyo bilan siylagani uchun shukr qilish demakdir. Sadaqa Alloh taoloning g‘azabini o‘chiradi. Nabiy alayhissalom: “Maxfiy qilingan sadaqa Yaratganning g‘azabini o‘chiradi. Qarindoshchilik aloqalarini bog‘lash umrni uzaytiradi. Yaxshilik qilish yomon o‘lim topishdan asraydi”, [7] deganlar.
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Baqara surasi, 152-oyat.
[2] Niso surasi, 147-oyat.
[3] Ibrohim surasi, 7-oyat.
[4] Zumar surasi, 7-oyat.
[5] Ibn Hibbon rivoyati.
[6] Imom Buxoriy rivoyati.
[7] Imom Tabaroniy rivoyati.