Sayt test holatida ishlamoqda!
10 Iyul, 2025   |   15 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:17
Quyosh
04:59
Peshin
12:33
Asr
17:41
Shom
20:02
Xufton
21:36
Bismillah
10 Iyul, 2025, 15 Muharram, 1447

2. BAQARA (sigir) SURASI. 26-27 OYATLAR

16.07.2020   8596   5 min.
2. BAQARA (sigir) SURASI. 26-27 OYATLAR

۞إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَسۡتَحۡيِۦٓ أَن يَضۡرِبَ مَثَلٗا مَّا بَعُوضَةٗ فَمَا فَوۡقَهَاۚ فَأَمَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ فَيَعۡلَمُونَ أَنَّهُ ٱلۡحَقُّ مِن رَّبِّهِمۡۖ وَأَمَّا ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ فَيَقُولُونَ مَاذَآ أَرَادَ ٱللَّهُ بِهَٰذَا مَثَلٗاۘ يُضِلُّ بِهِۦ كَثِيرٗا وَيَهۡدِي بِهِۦ كَثِيرٗاۚ وَمَا يُضِلُّ بِهِۦٓ إِلَّا ٱلۡفَٰسِقِينَ٢٦

  1. Alloh chivin yo undan kattaroq narsani misol qilishdan uyalmaydi. Mo‘minlar bu misolning haqiqatan Parvardigorlari huzuridan ekanini bilishadi. Kofirlar esa: "Bu misoldan Allohning nima maqsadi bor?" deyishadi. Alloh bu bilan ko‘plarni adashtiradi va ko‘plarni hidoyatga yo‘llaydi. U bu bilan fosiqlarnigina zalolatga ketkazadi.

Qur’oni karimning ba’zi o‘rinlarida pashsha, o‘rgimchak, asalari kabi mayda hasharotlar misol qilib keltirilgan. Bunga kofir kimsalar e’tiroz bildirib: "Alloh nega bunday timsollarni keltiradi, agar bu Kitob Allohning vahiyi bo‘lsa, bunday arzimas narsalarni misol keltirmas edi", deyishadi. Yuqoridagi ikki oyat bilan ularning bu e’tiroziga javob berilgan. G‘ofil va johil kimsalar Qur’oni karimda chivin, o‘rgimchak, pashsha kabi mayda hasharotlar zikr etilganini ro‘kach qilib, uning ilohiy kalom ekanini shubha ostiga qo‘ymoqchi bo‘lishadi. Ushbu oyati karima ana shunday shubha-gumonda bo‘luvchilarga qarshi eng yaxshi isbot-dalildir. Abu Solih rivoyatida Abdulloh ibn Abbos roziyallohu anhumo aytadi: "Alloh taolo munofiqlar haqida ushbu ikki misolni keltirganida munofiqlar: "Alloh misollar keltirishdan ulug‘ va oliydir", deyishdi. Shunda Alloh ushbu oyatni nozil qildi". Hasan va Qatodalar bunday deyishgan: "Alloh Kitobida chivin, o‘rgimchaklarni zikr qilganida va mushriklar haqida misollar keltirganida, yahudiylar kulishib: "Bular Allohning kalomiga o‘xshamaydi", deyishdi. Shunda Alloh ushbu oyatni nozil qildi". Ibn Abbosning aytishicha: "Alloh mushriklarning ilohlarini zikr qilib: "Agar pashsha ulardan biror narsani tortib olsa (qaytarib ololmaslar)...", dedi va mushriklarning hiylalarini o‘rgimchak iniga o‘xshatdi. Shunda mushriklar: "Alloh Muhammadga (alayhissalom) nozil qilgan Qur’onda pashsha, o‘rgimchaklarni zikr qilganiga qaranglar, bu bilan Alloh nima demoqchi?" deyishdi. Shunda Alloh bu oyatni nozil qildi" (Aliy ibn Ahmad Naysoburiy. "Asbabun-nuzul", 14-15-betlar).

Mashhur olimlardan biri oddiygina chivinning mo‘jizaviy tuzilishi haqida bunday yozadi: "Odamlar chivinni zararli, faqat qon so‘rib yashaydigan hasharot deb o‘ylashadi. Bu noto‘g‘ri. Chivinlarning hammasi emas, faqat urg‘ochisi qon so‘radi. U ham bo‘lsa bu ishni qorin to‘ydirish uchun emas, qo‘ygan tuxumlarining qon oqsiliga bo‘lgan ehtiyojini qondirish, ya’ni naslini davom ettirish uchun qiladi. Chivinning rivojlanish jarayoni nihoyatda hayratlanarli. U zarradek qurtchadan to barkamol hasharotga aylangunicha quyidagi bosqichlardan o‘tadi: qon bilan oziqlantirib yetiltirgan tuxumlarini yozda va kuzda nam barglarga yoki sayoz ko‘lmaklar yuzasiga qo‘yadi. Ayrim chivinlar o‘rtacha uch yuztagacha tuxum qo‘yadi. Qator-qator oppoq tuxumlar ko‘p o‘tmay qoraya boshlaydi va naq ikki soat ichida ko‘mirga o‘xshab qorayadi. Uning qorayishi himoya vositasi bo‘lib, tuxumlarni qushlar va boshqa hasharotlar yeb ketishidan saqlaydi. Nihoyatda murakkab kimyoviy jarayonlardan so‘ng turli omillar ta’sirida oq tuxumlar qoraga o‘zgaradi. Bu jarayonni chivinlarning o‘zi yo‘lga qo‘yganiga yoki o‘z-o‘zidan paydo bo‘lganiga mutlaqo ishonib bo‘lmaydi. Chivinlarga bunday himoya vositasini Parvardigorning O‘zi ular yaratilgan paytdayoq ato etib qo‘ygan".

ٱلَّذِينَ يَنقُضُونَ عَهۡدَ ٱللَّهِ مِنۢ بَعۡدِ مِيثَٰقِهِۦ وَيَقۡطَعُونَ مَآ أَمَرَ ٱللَّهُ بِهِۦٓ أَن يُوصَلَ وَيُفۡسِدُونَ فِي ٱلۡأَرۡضِۚ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡخَٰسِرُونَ٢٧

  1. Bundaylar Alloh ahdini mahkam qilganidan keyin buzishadi, Alloh ulanishga buyurgan qarindoshlik rishtalarini kesishadi va yer yuzida buzg‘unchilik qilishadi, ana shular ziyonkorlardir.

Har bir bandaning Parvardigori bilan bog‘lagan ahdi bor, kofir va munofiqlar uni buzishadi. Inson qadri, e’zozini asrovchi omillardan biri ahdga, va’daga vafo qilishdir. Dinimizda va’daga vafo qilish vojib sanaladi. Va’dasini buzuvchilar ushbu oyati karimaga ko‘ra buzg‘unchi ziyonkorlar qatoridadir. Alloh taolo aytadi: "Yo‘q! Ahdiga vafo qiluvchigina Allohdan qo‘rqadi, Alloh albatta taqvodorlarni yaxshi ko‘radi". (Oli Imron, 76). Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Va’daga vafosizlik munofiqlik alomatlaridan biridir", deganlar (Buxoriy rivoyati). Hazrati Aliy karramallohu vajhahuning Ashtar Naxa’iy Molik ibn Horisga maktublaridagi ushbu nasihatlari ham ahdga vafo qilishning ulkan ahamiyati borligiga dalildir: "Hatto dushmaningiz bilan bitim tuzgan yoki unga va’da bergan bo‘lsangiz, vafo qiling, so‘zingiz ustidan chiqing. Va’dangiz uchun jon fido qiling. Zero, insonlar aqidada bir-birlaridan farq qilishsa-da, va’daga vafo qilishning Alloh taolo farzlaridan so‘ng buyukligi haqida yakdil fikrdalar. Tuzgan ahdnoma va bergan va’dangizga aslo xiyonat qilmang!".

Yana Alloh taolo qarindoshlik aloqalarini ulashga buyurgan. Gumroh kimsalar xesh-aqrabolariga silai rahm qilmay, bu rishtalarni ham uzishadi. Yaqinlar holidan xabar olish, muhtojlarga yordam berish, qarindoshlar bilan ko‘rishib-suhbatlashib turish, ularga yordam ko‘rsatish va sovg‘a-salom ulashish «silai rahm» deyiladi. Yaqindagi qarindoshni borib ziyorat qilish, uzoqdagisi maktub yozish yoki telefon qilib so‘zlashish silai rahmdir. «Silai rahm umrni uzaytiradi», degan hadisi sharif bor. Silai rahmning aksi rahm-marhamat rishtalarini uzishdir. Bu holat islomiy burch-vazifalarga zid keladi.

Tafsiri irfon
Boshqa maqolalar

Robbimizning va’dasi haq ekan

07.07.2025   5202   4 min.
Robbimizning va’dasi haq ekan

Yarmuk – musulmon va Rum qo‘shinlari o‘rtasida bo‘lib o‘tgan jang. Unda asrlar o‘tsa-da, mangulikka yuz tutgan ajib lavhalar bor. Ularning ba’zilari quyidagilardir:

Urushning ayni qizigan pallasi. Bir kishi Abu Ubayda ibn Jarroh hazratlariga yaqinlashdi. Abu Ubayda roziyallohu anhu: “Men shahid bo‘lishga astoydil bel bog‘ladim”, dedi. Haligi kishi: “Biror-bir gapingiz bo‘lsa ayting, men Rasululloh bilan ko‘rishgan paytim  u zotga yetkazib qo‘yaman”, dedi. Abu Ubayda roziyallohu anhu: «Ha, u zotga buni yetkaz: “Rasululloh, bizlar Robbimizning va’dasi haq ekanini topdik”», dedilar.

Rum qo‘shinlarining hujumi kuchaygan paytda Ikrima ibn Abu Jahl roziyallohu anhu musulmonlarning orasida: “Alloh taolo meni  hidoyat qilmasidan avval men Rasulullohga qarshi jang qilardim, endi bugun Allohning dushmanlaridan qochib ketamanmi!” – deya jar solardi. Oradan ko‘p o‘tmay, Abu Jahl yana: “Kim o‘limga bay’at qiladi?”[1] – dedi.

Musulmonlarning bir jamoasi u zotga bay’at qilishdi va ularning barchasi birgalikda jang maydoniga kirishdi. Ularning maqsadlari g‘alaba va shahidlik edi. Alloh taolo ularning bay’atlarini qabul qildi va ularning bari Allohning inoyati ila shahidlikka erishdilar. 

Tarix zarvaraqlariga e’tibor qarating. Buyuk qo‘mondon Xolid ibn Valid 100 kishilik qo‘shini bilan to‘rt ming kishilik Rum qo‘shinlariga qarshi turdilar. Qarang-a! Yuz kishilik qo‘shin to‘rt mingta askarga qarshi chiqib, ularni yengsa-ya?! Bu ularning qalblari Allohga bo‘lgan iymonlari bilan to‘lib-toshgani ekanining belgisi emasmi?!

Urush biroz tinchib turgan paytda Xolid ibn Validning oldiga Jo‘rja ismli Rum qo‘mondoni keldi va: “Ey Xolid, nimaga da’vat qilyapsan? Ayni paytda Islomni qabul qilgan kishiga ham sizlarga berilgandagi kabi ajru savob nasib qiladimi?” – deb so‘radi.

Sahobiy: “Ha. Undan ko‘prog‘i ham nasib etishi mumkin”, dedi.

“Qanday qilib? Axir sizlar avvaldan musulmon bo‘lib, o‘zib ketgansizlar-ku?!” – dedi Rum qo‘mondoni. Xolid ibn Valid roziyallohu anhu: “Biz Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan birga yashadik va u zotning mo‘jizalariga guvoh bo‘ldik.

Bizning ko‘rganlarimizni ko‘rib, biz eshitgan narsalarni eshitgan odam Islomni osonlikcha qabul qilishi haqiqat. Lekin sizlar u zotni ko‘rmagansizlar, u zotning gaplarini eshitmagansizlar, bunday holda g‘aybga iymon keltirgan bo‘lasizlar. Agar sizlar niyatingiz,  qalbingiz ila Allohga iymonda rostgo‘y bo‘lsalaringiz, sizlarning savoblaringiz buyukroq bo‘ladi”, dedilar. Bu gaplarni eshitgan Rum qo‘mondoni oh urdi va: “Ey Xolid, menga Islomni o‘rgat”, deya o‘zini Xolid roziyallohu anhu tarafga tashladi.

Shunday qilib Rum qo‘mondoni Islomni qabul qildi. Alloh taolo uchun ikki rakat namoz o‘qidi, haqiqatda ikki rakat, bundan boshqacha emas. Ikki taraf yana urushga kirishdi. Jo‘rja endi musulmon askarlar safida shahidlik maqomiga erishish ilinjida jang qilardi.

Ha! O‘sha ikki rakat namoz sababidan Allohning izni ila unga jannat nasib etdi, uning bundan boshqa amali yo‘q edi...


Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.


[1]  Buning ma’nosi: “Men o‘lgunimcha shu jang maydonidan ortga chekinmayman, to so‘nggi nafasim qolgunicha musulmonlar safida Allohning dushmanlariga qarshi jang qilaman, meni faqatgina o‘lim to‘xtata oladi”  (Tarj.).