Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu salomlar yo‘llaymiz.
O‘tgan kuni “azon.uz” saytida “Shamsiddinxon Boboxonov” bosmaxonasi va “Movarounnahr” nashriyoti faoliyati to‘g‘risida e’lon qilingan maqolaga O‘zbekiston musulmonlari idorasi o‘z munosabatini bildiradi.
Xabaringiz bor, joriy yilning boshida O‘zbekiston musulmonlari idorasi tomonidan “Shamsiddinxon Boboxonov” nomli bosmaxona ta’sis etilgan edi. Uni tashkil qilingani to‘g‘risida qariyb ikki yildan buyon matbuotda xabar berib kelinadi. Jumladan, 2019 yil 19 sentyabrda “Muftiy hazrat yangi qurilish ishiga duo berdi”, 28 oktyabrda “Muftiy hazrat bunyodkorlik ishlari bilan tanishdi” nomli maqolalar e’lon qilingan. Joriy yili esa bosmaxona tomonidan chop etilayotgan “Vabo insonlar uchun bir sinov” kabi kitoblar taqdimoti orqali mazkur bosmaxona haqida televideniya va bosma nashrlarda bir necha bor xabar berib kelinmoqda.
Mazkur bosmaxonani qurishdan maqsad, birinchidan, O‘zbekiston musulmonlari idorasining davriy nashrlari, shuningdek tizimda faoliyat yuritayotgan diniy soha xodimlarining ijodiga mansub asarlar, kitoblar, qo‘llanmalarni chop etishni osonlashtirish, ikkinchi tomondan esa, Diniy idoraning iqtisodiy salohiyatini mustahkamlash edi. Soha vakillari nashr ishlaridan tushadigan foydaning salmoqli qismi bosmaxonalar hissasiga to‘g‘ri kelishini yaxshi tushunishadi.
Ushbu bosmaxonani qurish, zarur texnika va uskunalar sotib olish uchun O‘zbekiston musulmonlari idorasi tomonidan investitsiya mablag‘lari yo‘naltirildi. Natijada, mazkur korxona joriy yil boshidan shu kungacha sarflangan xarajatlarning qariyb uchdan bir qismini qopladi. Shuningdek, mablag‘lar maqsadli sarflanishi orqali moliyaviy tejamkorlikka ham erishildi.
Ta’kidlash joizki, joriy yilning bahor faslida O‘zbekiston musulmonlari idorasining davriy nashrlarini chop etish o‘z vaqtidan biroz kechikdi. Bu holat respublikada pandemiya sabab e’lon qilingan fors-major holati bilan bog‘liq bo‘lib, bosmaxona xodimlari ham boshqa fuqarolar singari karantinga rioya etgan holda uyda qoldilar. Hozirgi kunda karantin talablari asosida ish-faoliyat joriy etilgan. Gazeta va jurnallarni mushtariylarga yetkazish choralari ko‘rilmoqda.
Qayd etish kerakki, O‘zbekiston musulmonlari idorasi “Movarounnahr” nashriyoti va “Shamsiddinxon Boboxonov” bosmaxonasining ta’sischisi sifatida mazkur korxonalarning samarali faoliyatini yo‘lga qo‘yish uchun istiqbolli rejalarni amalga oshirish, shu jumladan, xo‘jalik yuritish shaklini o‘zgartirish va yo‘naltirish kabi huquqlarga ega.
Nashriyotni bosmaxona tarkibiga qo‘shib yuborish orqali “Shamsiddinxon Boboxonov” nashriyot-matbaa ijodiy uyini qayta tashkil etishdan asosiy maqsadlar quyidagilar hisoblanadi:
- bosma mahsulotlar tayyorlashning to‘liq majmui va yagona boshqaruvini joriy etish. Bu mahsulot sifatini tushirmagan holda umumiy ish jarayonini tezlashtirish va ishlab chiqarish unumdorligini oshiradi;
- chop etilayotgan mahsulotlarga nashriyot va bosmaxona tomonidan ikki marta ustama narx qo‘yilishini bartaraf etish;
- doimiy va yirik miqdordagi buyurtmachilar bilan ishlashda muntazam hamkorlikni o‘rnatish va kelishuv asosida narxlarni belgilash;
- nashriyot va bosmaxonaning qo‘shimcha xarajatlarini kamaytirish, ortiqcha mehnat sarfini qisqartirish. Jumladan, buxgalteriya, iqtisod, marketing va ombor kabi shtatlarni maqbullashtirish;
- bosma mahsulotlar tayyorlash ishini tezlashtirish, jumladan, tahrirlash, sahifalash, sayqallash, bezaklash va chop etish kabilarni tizimlashtirish;
- marketing va reklama ishlarini jadal olib borish;
- hujjatlar aylanmasini soddalashtirish;
- bank xizmat haqi va soliq yukini qisqartirish (masalan, ikki tashkilotdan emas, balki bir tashkilotdan soliq to‘lash);
- nashriyot va bosmaxona o‘rtasidagi o‘zaro manfaatlar to‘qnashuvi borasida yuzaga keladigan salbiy omillarni bartaraf etish;
- moliya-xo‘jalik sarflarini tejash;
- O‘MI tizimida faoliyat yuritayotgan soha vakillarining ijodiga mansub mahsulotlarni chop etish ishini osonlashtirishdir.
Ayni kunlarda “Movarounnahr” nashriyoti “Shamsiddinxon Boboxonov” bosmaxonasi tarkibiga qo‘shib yuborish orqali qayta tashkil etilayotgan “Shamsiddinxon Boboxonov” nashriyot-matbaa ijodiy uyini davlat ro‘yxatidan o‘tkazish uchun zarur me’yoriy hujjatlarni ishlab chiqish bosqichlari davom etmoqda. Shuningdek, Fuqarolik kodeksining tegishli moddalari hamda O‘zbekiston Respublikasining “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi qonuni talablari asosida to‘liq inventarizatsiyadan o‘tkazish va mazkur jarayonni amalga oshirish uchun tanlangan “Qo‘shib yuborish”ga tayyorgarlik tadbirlari amalga oshirilmoqda.
Shuningdek, “Movarounnahr” nashriyoti zimmasidagi barcha shartnomaviy burch va majburiyatlar, xususan, obunachilarga nashrlarni o‘z vaqtida yetkazish vazifasi yangi tashkil etilayotgan korxona zimmasida bo‘lishi alohida belgilab qo‘yilgan. Mazkur tartibotlar mukammal tarzda yakuniga yetgandan so‘ng yangi korxonani davlat ro‘yxatidan o‘tkazish uchun hujjatlar Davlat xizmatlari agentligiga taqdim etiladi. Matbaa-ijodiy uyi ishlab chiqaradigan mahsulotlarga “Movarounnahr” MCHJning vorisi sifatida “Movarounnahr” savdo belgisi qo‘yilishi loyiha hujjatlarida mavjud. Ya’ni, “Movarounnahr” savdo belgisi (brendi) saqlab qolinadi va amaliyotda qo‘llanishi davom etadi.
Mazkur o‘zgarishlar har jihatni hisobga olib, iqtisodiy bilim va tadbirkorlikka oid qonun hujjatlari asosida amalga oshirilmoqda.
E’lon qilingan maqolalarda izoh beriladigan yana ikki masalaga e’tibor qaratamiz. Jumladan, O‘zbekiston musulmonlari idorasi muassisligidagi ikki tashkilotni birlashtirishda “qo‘shib yuborish” amaliyotini qo‘llashning boisi mazkur shakl muddat va iqtisodiy jihatdan (yangi tashkilot ochish hisob raqamlarni tugatish, yangilarini ochish, barcha shartnomalarni yopish va boshqalar bilan bog‘liq) maqsadga muvofiq ekani hisoblanadi. Ayni vaqtda nashriyotda ham, bosmaxonada ham inventarizatsiya o‘tkazilgan.
Shuningdek, “Hidoyat” va “Mo‘minalar” jurnallari, “Islom nuri” gazetasi O‘zbekiston musulmonlari idorasining davriy nashrlari sifatida chop etib kelinmoqda. Matbaa-ijodiy uyini tashkil etish ushbu tahririyatlarning hozirgi faoliyatiga va ijodiy erkinliklariga hech qanday salbiy ta’sir ko‘rsatmaydi, aksincha ijobiy nuqtayi nazardan muvofiqlashtirib boriladi.
Shu o‘rinda, O‘zbekiston musulmonlari idorasi tasarrufida yaxshi niyatlar va yirik loyihalar ila xo‘jalik yurituvchi korxona sifatida ish boshlayotgan “Shamsiddinxon Boboxonov” nashriyot-matbaa ijodiy uyi xalqimiz va dinimiz manfaatlari yo‘lida xizmat qilishi uchun ayni pallada, muhtaram jurnalist, bloger, ijod ahli va soha mutaxassislarining xolis fikrlari, albatta o‘z o‘rnidagi tanqid va takliflarini samimiy qabul qilamiz.
Fursatdan foydalanib, O‘zbekiston musulmonlari idorasi faoliyatini rivojlantirish, sohadagi mavjud muammolar va ularning yechimlarini yoritishga doir maqolalarni tayyorlashda Diniy idora Matbuot xizmati yaqindan hamkorlik qilishga tayyor ekanini ma’lum qilamiz.
Haq taolo barchamizni to‘g‘ri yo‘lda sobitqadam aylasin.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati
O‘z xohish-istaklariga qattiq berilish va Allohga itoat etishdan bosh tortish – nafsning egizak sifatlaridir va barcha muvaffaqiyatlar yo‘lini to‘suvchidir. Aynan shuning uchun ham buzg‘unchi nafs jazolanishlikka loyiqdir. Ya’ni gunohga undovchi nafsni sindirish uchun unga qarshi kurashish, buning uchun nafsni barcha manfurligi, qabohati va razolatini o‘ziga ko‘rsatgan holda kamsitish yo‘li bilan jazolash lozim. G‘azab olovida alangalanayotgan nafsga qarshi turishning eng yaxshi yo‘li bu uni chiroyli axloq bilan jilovlab, yumshoqlik va beozorlik bilan so‘ndirishdan iboratdir.
Taqvo sohibi Zununi Misriy quddisa sirruhu marhamat qiladilar:
“Insondagi axloqiy fasod va tubanlashuvning sababi oltitadir:
Birinchisi – oxirati uchun bajaradigan amallarda niyatning zaifligi;
Ikkinchisi – vujudning hirsu shahvatlar tutquniga aylanishi;
Uchinchisi – o‘lim yaqinligiga qaramay, uzundan uzoq orzu havaslar girdobida g‘arq bo‘lish.
To‘rtinchisi – odamlar rizoligini Alloh rizoligidan afzal ko‘rishi.
Beshinchisi – Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning sunnatlarini tark etib, havoyi nafsiga ergashishi.
Oltinchisi – o‘zining gunohlarini oqlash uchun o‘tgan solihlarning ozgina kamchiliklarini dastak qilishi, ularning ko‘p yaxshi, o‘rnakli amallariga esa ergashmasligi[1]”.
Ulug‘ shayxlarning ishonchli, mo‘tabar kitoblarida nafsga qarshi kurashning ko‘plab usul va yo‘llari mavjudligi aytilgan. Allohning roziligiga erishmoqchi bo‘lganlar doimo yodlarida tutishlari uchun ulardan ba’zlarini keltirib o‘tamiz.
Xudoni tanigan azizlardan birlari aytgan ekanlar:
“Biz tasavvufni qandaydir so‘z va iboralardan emas, balki ochlik, dunyo lazzatlaridan voz kechish, yomon odatlarni tark etish, Allohning buyurganlarini bajarib, qaytarganlaridan qaytish bilan topdik”.
Boshqa bir donishmanddan so‘rabdilar:
– Nafsni jilovlamoq uchun unga qanday mone’lik qilish zarur?
U zot javob beribdilar:
– Ochlik va tashnalik bilan kishanla, shon-shuhratga, ulug‘likka bo‘lgan intilishlarini va xohishlarini so‘ndirib kamsit, boy kishilarga xos bo‘lgan odatu sifatlardan uni mahrum et.
Abu Yazid quddisa sirruhudan naql etadilar:
Tushimda Allohni ko‘rdim va Undan so‘radim:
– Ey yaratgan Egam, menga O‘zingga eltadigan yo‘lini ko‘rsat!
Alloh taolo marhamat qildi:
– Nafsingni qoldir-da, Menga kel.
Shayxlardan birlari shunday debdilar:
“Bizning yo‘limiz (tariqat) uchta qoidaga asoslangan: faqat och qolganda yeyish, beiloj bo‘lgandagina uxlash va eng zarur paytdagina so‘zlash!”.
Pirlardan yana birlari muridiga shunday nasihat qilibdi:
– Musibat uch sababga ko‘ra keladi: badxulqlik, yomon odatlardan qaytmaslik va yomon do‘stlikdan.
Talaba so‘rabdi:
– Badxulqlik nedir?
Pir javob beribdi:
– Harom yemoq.
Shogird so‘rabdi:
– Odatlardan qaytmaslik deganda nimani tushunamiz?
Pir javob beribdi:
– Bu ko‘z va quloqni tiymaslik — haromga qarash, g‘iybatga o‘ch bo‘lishlik.
Murid yana so‘rabdi:
– Yomon do‘stlik degani nimadir?
Bunga pirning javobi shunday bo‘libdi:
– Ko‘ngilda paydo bo‘lgan nafsoniy istakka darhol ergashishlik.
Taniqli ilohiyatchilardan biri bunday deydi:
“Bizning vazifamiz bizga yomon munosabatda bo‘lganlardan qasos olish emas, aksincha, kamtarinlik va oddiylik bilan ulardan uzr so‘rashdir. Kimgadir tuyilgan nafrat tuyg‘ularidan ko‘ngilni poklash uchun o‘sha odamga muruvvat ko‘rsatish kerak emasmi?!”
Shunday qilib, kimki nafsini ulug‘lasa, din uning uchun qadrsizdir. Va aksincha, kim dinini qadrlasa, nafs uning uchun manfurdir (nafratlangandir).
Oddiy odamlar o‘z xatti-harakatlarini tuzatishlikka intiladilar, mumtoz zotlar esa o‘zlarining ruhoniy dunyolari va ichki ahvolarini yaxshilashga e’tibor qaratadilar.
Allohga ibodat qilishda ochlikka chidash va tungi bedorliklarga bardosh berishlik u qadar qiyin ish emas. Ammo kishining o‘z fe’l-xuyini bo‘lmag‘ur odatlardan tozalashligi xususida gapiradigan bo‘lsak, bu o‘ta og‘ir va mushkul ishdir.
“Axloqus solihiyn” (Yaxshilar axloqi) kitobidan
Yo‘ldosh Eshbek, Davron Nurmuhammad
tarjimasi.
[1] Masalan, hazrati Ali va Muoviya roziyallohu anhumning o‘rtalaridagi ixtiloflarni noto‘g‘ri talqin qilishib, ularning maqtovga sazovor go‘zal xislatlaridan ko‘z yumadilar. Muharrir.