Abdulhamid ibn Badis rohimahulloh aytadilar: “Inson “Qadr kechasi”ni topishga jiddu jahd qiladi. Biroq bu harakat dunyo talabida emas, din talabida bo‘lishi lozim. Ko‘pchilik insonlar
“Qadr kechasini topsam, falon-falon dunyoni so‘rab olaman”, deb orzu qiladilar. Kimning xayoliga shunday o‘y kelgan bo‘lsa, Alloh taologa tavba qilsin! Zero, Alloh taolo shunday marhamat qiladi:
مَن كَانَ يُرِيدُ حَرْثَ الْآخِرَةِ نَزِدْ لَهُ فِي حَرْثِهِ وَمَن كَانَ يُرِيدُ حَرْثَ الدُّنْيَا نُؤتِهِ مِنْهَا وَمَا لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِن نَّصِيبٍ {الشورى/20}
Kimki, oxirat ekinini (savobini) istar ekan, Biz unga ekini (hosili)ni ziyoda qilurmiz. Kimki dunyo ekinini istar ekan, Biz unga o‘shandan berurmiz va uning uchun oxiratda nasiba (savob) bo‘lmas (Shuro surasi, 20-oyat).
To‘g‘ri, dunyoni Alloh taolo belgilab qo‘ygan sabablari bilan talab qiladigan insonga e’tirozimiz yo‘q. Bu o‘rindagi tanbehimiz butun g‘am-tashvishi dunyo bo‘lib oxiratni umuman o‘ylamaydigan kishilarga qaratilgandir. Bunday kishilar “Qadr kechasi”ida dunyoni so‘rab kechasi bilan mijja qoqmay chiqadilar, biroq oxirat masalasidan butkul g‘aflatda bo‘ladilar.
Bu o‘rinda dunyo talabida bo‘ladi, deyilganida din va oxiratga umuman aloqasi bo‘lmagan dunyoviy maqsadlar nazarda tutildi.
G‘iyosiddin Habibulloh tarjimasi
Savol: Biz tomonlarda qattiq yomg‘ir yog‘ib, Juma va ikki hayit namozlarida odamlar tashqarida namoz o‘qiy olmay, masjid ichiga tiqilib ketadi. Sunnatni almashib o‘qib olishadi, ammo farz namozda buning imkoni yo‘q-ku. Bu holatda qanday yo‘l tutiladi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Bu kabi uzrli hollarda ya’ni savolda zikr qilinganidek, Juma va ikki hayit namozlarida orqadagilar oldingi safdagi namozxonlarning bellariga sajda qilib, namozni ado etsalar bo‘ladi.
Buning kayfiyati shunday: Avvalgi safdagilar odatdagidek ruku va sajda qiladilar. Ularning orqasidagilar esa, rukuda imkon qadar egiladilar, so‘ng sajdada oldingi safdagi odamlarning orqa bellariga boshlarini qo‘yib, sajda qiladilar. Farzni shunday o‘qisalar, sunnatlarni savolda aytilgandek almashib o‘qib olaveradilar. Chunki belga sajda qilish zarurat tufayli joiz bo‘ladi. Sunnat namozni o‘qishda esa, bunday zarurat bo‘lmaydi.
Bundan tashqari, bu kabi uzrli holatlarda oldindagi odamning oyoqlari ustiga yoki o‘zining soniga ham sajda qilish mumkin. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.