Inson tanasida vitaminlar muvozanatini saqlab qolish, sog‘lom yurish va teran fikrlash uchun kuniga uch marta ovqatlanish kerak, degan fikr mavjud. Ehtimol bu oziq-ovqat ishlab chiqaruvchilar va farmatsevtika sanoati vakillari katta daromad olishi maqsadida tez-tez tanavvul qilib turishga rag‘batlantirishdir.
Albatta, bu korporatsiyalarga odamlar oziq-ovqat va ichimlikni ortiqcha iste’mol qilishdan tiyilishlari, ro‘za tutishlari yoki sog‘lom turmush tarzini kechirishlari kabilarda manfaatdorlik yo‘q. Shuning uchun ular reklama orqali ochko‘zlikka targ‘ib qilishadi hamda yeb-ichish faqat ochlik va chanqoqni qondirish uchun emas, balki o‘yin-kulgi va vaqtni o‘tkazish uchun ham kerak bo‘lishini insonlarga uqtirib borishadi.
Bunga qarshi o‘laroq dunyodagi millionlab musulmonlar Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning tavsiyalariga muvofiq har haftada ikki marta dushanba va payshanba kunlari ro‘za tutadilar, natijada ular shunday katta foyda olishadiki, hatto ular bu foydani taxmin ham qila olishmaydi.
Shu bilan birga, zamonaviy tadqiqotchilar ko‘plab kasalliklarni oziq-ovqatni cheklash va ro‘za tutish orqali samarali tarzda davolanishi mumkin degan xulosaga kelishadi. AQSHdagi Boston kolleji professori, doktor Tomas Seyfrid, onkologiya bilan kurashda metabolik yondashuvni qo‘llash bo‘yicha ilk qaldirg‘och sifatida ushbu xulosaga keldi.
Jon Xopkins universitetining neyrobiologiya laboratoriyasining mudiri professor Mark Mettson o‘zining e’lon qilgan ko‘plab maqolalarida ta’kidlashicha, haftada ikki marta och yurishlik Parkinson va Alsgeymer kabi keng tarqalgan kasalliklar rivojlanish xavfini kamaytirishi mumkin ekan.
Ovqatlanish rejimini o‘zgartirish miya faoliyatiga ta’sir qiladi. Neyrobiologlar ovqatni me’yoridan ko‘p tanavvul qilish, ortiqcha to‘yish miya ish qobiliyatini to‘xtatishini payqashdi. Oziq-ovqatdan saqlanish miyaning neyrokimyoviy o‘zgarishiga olib keladi, asabiylashish darajasini pasaytiradi va stressga chidamliligini oshiradi.
Ro‘za - miya uchun chaqiruvdir. Ro‘za tutadigan kishi miyasida proteinni ko‘proq ishlab chiqartiradi va neyron va neylon bog‘lamlari o‘sishini tezlashtiradi. Ro‘za tufayli o‘rganish qobiliyati ortib, xotira yaxshilanadi. Ro‘za yangi asab hujayralari va ildiz hujayralarning ishlab chiqarilishiga yordam beradi.
Professor Mattson, tez-tez ro‘za tutuvchilarda DNKlarini qayta tiklash uchun ko‘proq nerv hujayralari borligini aniqladi. Ro‘za ildiz hujayralarini yangilash orqali immunitet tizimini himoya qilishga yordam beradi.
2007 yilda Amerikaning “Klinicheskoye pitaniye” jurnalida ro‘za tutish saraton, yurak-qon tomir tizimining kasalliklari va diabet kasalliklari uchun samarali vosita ekanligini tasdiqlovchi bir qator ishlar e’lon qilingan edi. Ushbu tadqiqot natijalari farmatsevtika kompaniyalari va oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqaruvchilari uchun mutlaqo zararli. Ularning niyatlari juda aniq: odamlarni me’yoridan ko‘p yeyishga moyil qilish, va buning natijasida odamlarni semirib ketish bilan bog‘liq muammolarini hamda diabet va boshqa ko‘plab kasalliklardan davolash ishlari bilan shug‘ullanish.
Biroq, olimlar haftada ikki marta ovqatlanishdan tiyilish va ro‘za tutishning afzalliklarini tasdiqlaydigan ko‘plab yangi dalillarni tobora kashf etishda davom etishlariga va oxir-oqibat inkor qilib bo‘lmas dalillar orqali vaziyatni o‘zgartirish mumkin bo‘ladigan vaqt kelishiga ishontirmoqdalar.
So‘zimiz oxirida Payg‘ambarimiz Muhammad (sollollohu alayhi vasallam) ning kam yeyishni turli xil kasalliklarning oldini olishi va odamga ochlikni qondirish uchun oz miqdordagi oziq-ovqat kifoya qilishiga urg‘u bergan so‘zlarini keltirmoqchimiz. Hadisda keltirilishicha, kishi qornidan ko‘ra yomonroq idishni to‘ldirmaydi. Unga o‘z kuchini saqlab qolishi uchun kifoya qiladigan luqmalar yetarlidir. Agar (undan ko‘p) ovqat yeyishi muqarrar bo‘lsa, oshqozonning uchdan bir qismi ovqat uchun, uchdan bir qismi ichish uchun va qolgan uchdan biri esa nafas olish (havo) uchundir. (Imom Termiziy). Muqaddas dinimizning bitmas-tuganmas mo‘jizalari shu tariqa qiyomatga qadar kashf qilinishda davom etaveradi.
Saidjamol Masayitov,
O‘MI Xalqaro aloqalar bo‘limi xodimi
Turkiyaning nufuzli tahlil markazi ANKASAM (Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi) mamlakatimizda vijdon erkinligini ta’minlash, diniy ta’limni takomillashtirish, islom merosini ilmiy asosda o‘rganish va jahonga tanitishga qaratilgan keng qamrovli ishlarga yuqori baho berdi.
Turkiyaning nufuzli tahlil markazi ANKASAM (Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi) O‘zbekistonda so‘nggi yillarda diniy-ma’rifiy sohada amalga oshirilayotgan islohotlarga bag‘ishlangan tahliliy maqola e’lon qildi.
“Yangi O‘zbekiston: Diniy sohadagi islohotlarning muvaffaqiyat formulasi” deb nomlangan ushbu tahliliy maqolada mamlakatimizda vijdon erkinligini ta’minlash, diniy ta’limni takomillashtirish, islom merosini ilmiy asosda o‘rganish va jahonga tanitishga qaratilgan keng qamrovli ishlarga yuqori baho berilgan.
ANKASAMga ko‘ra, O‘zbekistonda qabul qilingan yangi siyosat va inson qadrini ustuvor qiymat sifatida belgilagan yondashuv so‘nggi yetti yilda diniy sohada chuqur, tizimli islohotlarni amalga oshirishga poydevor bo‘ldi. Xususan, tahlilchilarning tomonidan davlat va din munosabatlarini demokratiya va ma’rifat asosida qayta yo‘lga qo‘yish, diniy ta’lim muassasalarini xalqaro andozalarga mos ravishda rivojlantirish, ilm-fan va ma’rifatni islom dini bilan uyg‘unlashtirish yo‘lidagi sa’y-harakatlar e’tirof etilgan.
Maqolada ayni paytda O‘zbekistonda faoliyat yuritayotgan O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi, Imom Buxoriy va Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari, Hadis ilmi maktabi, Mir Arab oliy madrasasi, O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi kabi muassasalarning faoliyati, ular orqali islom dinining haqiqiy insonparvarlik va ma’rifiy mohiyati keng yoritilayotgani ta’kidlangan. Ushbu markazlar faqat diniy emas, balki ilmiy-tadqiqot, madaniy-tarixiy merosni saqlash va ommalashtirish vazifasini ham bajarmoqda.
ANKASAM tahliliga ko‘ra, Yangi O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan diniy-ma’rifiy islohotlarning muvaffaqiyati – bu siyosiy iroda, strategiyali yondashuv, ilmiy asos va xalqaro hamkorlikni o‘zida uyg‘unlashtirgan modeldir. Shu jihatdan, O‘zbekiston tajribasi mintaqa davlatlari va islom olami uchun o‘rganishga arziydigan namunalardan biri sifatida e’tirof etilmoqda.
ANKASAM kabi xalqaro nufuzga ega tahlil markazlari tomonidan bu kabi tahliliy maqolalar e’lon qilinishi O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan islohotlarning ochiqligi, xalqaro standartlarga mosligi va jahon hamjamiyati tomonidan e’tirof etilayotganini yana bir bor tasdiqlaydi.