Sayt test holatida ishlamoqda!
12 Noyabr, 2025   |   21 Jumadul avval, 1447

Toshkent shahri
Tong
05:46
Quyosh
07:07
Peshin
12:12
Asr
15:25
Shom
17:10
Xufton
18:25
Bismillah
12 Noyabr, 2025, 21 Jumadul avval, 1447

Nadomat

15.05.2020   6900   3 min.
Nadomat

Dunyoning bir chekkasida nomi olamga ma’lum va mashhur bo‘lgan bir shahar bor edi. Shahar nihoyatda obod; ko‘rkam binolari, oziq-ovqatga to‘lib toshgan rastalari har qanday kishining havasini uyg‘otar, odamlari o‘ziga to‘q, deyarli muhtojlikda yashaydigan odamning o‘zi yo‘q edi.

Bu yerda har kuni ziyofatlar, ko‘ngilochar tomoshalar, va bir-biridan qiziqarli to‘y-u tantanalar bo‘lardi. Dasturxonlarda bo‘sh yerning o‘zi qolmas, ortib qolgan narsalarni esa birov bir tiyinga olmas edi...

Jazirama kunlarning birida o‘sha badavlat shaharning ichida bir notanish kimsa paydo bo‘ldi. U oppoq yopinchiq o‘rab yuzini berkitib olgan, ko‘chada kimni ko‘rsa unga salom berib ko‘nglini olgan, odamlarga iliq so‘zlar aytib ezgulikka da’vat qilar edi.

Bu hol shahar ma’murining qulog‘iga yetib borgach, o‘sha har yili bir paydo bo‘ladigan notanishning maqsadini bilmoqchi bo‘lib, uni huzuriga chaqirishlarini buyurdi. Biroz o‘tib, notanishning o‘zi shahar ma’murining yonida paydo bo‘ldi. Va unga qarab:

−   Salom senga ey Allohning bandasi, – gap boshladi u, − qutlug‘ kunlaring muborak bo‘lsin!

−   Nimalar deyapsan o‘zing?! O‘zi shundoq ham har kunimiz qutlug‘ bo‘lsa, yana qanaqa kun haqida aytyapsan? – hayron bo‘lib so‘radi ma’mur.

− Qanday bo‘lardi, Yaratganga kechalari duo qiladigan, undan gunohlarni kechirishlikni so‘rab iltijo qilinadigan, kechalari ibodatga qoim bo‘lib, unga istig‘forlar aytiladigan, odamlarga hayr-u sahovat qilib, ularning ko‘ngillarini oladigan, ko‘zni, qo‘lni, til va dilni gunohlardan muhofaza qilib, faqat yaxshiliklar qilinadigan kunlarni aytyapman-da! – javob berdi notanish.

Ma’mur uning so‘zlarini tinglab, istehzoli kulib qo‘ydi. Va dedi:

−  Menga qara hoy notanish yo‘lovchi! Bizning hech narsadan kam joyimiz yo‘q! Har narsamiz yetarli, odamlarning qorni to‘q, ustlari but! Har kunimiz bayram, ziyofat! Endi menga aytchi, sen aytgan ishlarni qilishlikdan bizga nima naf?! Sen yaxshisi, yo‘lingdan qolma...

Notanish kimsa boshqa so‘z aytmadi. Va bir zum o‘tmay ko‘zdan g‘oyib bo‘ldi.

Oradan bir necha kunlar o‘tdi. Shahar ahli har doimgidek «shirin» hayotida yashashda davom etdi. Har kunlari bir xillikda – bazm-u jamshidlarda o‘tar, bu kunlarning o‘z poyoniga yetishi esa hech kimsaning hayoliga ham kelmas edi.

Bir kuni shunday bo‘ldi: shaharda qurg‘oqchilik boshlanib, ekinlar nobud bo‘ldi. Rastalar tez orada bo‘shab odamlar och qola boshladi. Endi o‘sha totli damlar yo‘q, hammayoqni qahatchilik egallab bo‘lgan edi. Ushbu holatni ko‘rib odamlar negadir o‘sha notanish kimsani yo‘qlab qolishdi. «Balki uning aytganlarini qilsak, Yaratgan bizlarni kechirib, yana avvalgi holimizga qaytarib qo‘yar?!» deb o‘ylashardi ular. Shahar ma’muri zudlik bilan o‘sha notanishni olib kelishga buyurdi. Biroq...Endi kech edi! O‘sha notanishni hech qayerdan topa olishmadi...

  O‘sha notanishning ismi – Ramazoni Sharif edi! Shahar ahlining holiga tushishlikdan Allohning o‘zi saqlasin...

Sherzod  HAYDARBЕKOV

Ramazon-2020
Boshqa maqolalar

Yurak yetishmovchiligi kasalligi: sabablari va oldini olishning 4 yo‘li

11.11.2025   3208   3 min.
Yurak yetishmovchiligi kasalligi: sabablari va oldini olishning 4 yo‘li

Tolha ibn Ubaydulloh roziyallohu anhu aytadilar: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga kirdim. U zotning qo‘llarida bir behi bor edi. Uni menga irg‘itib: “Ol senga, ey Abu Muhammad behi yurakni baquvvat qiladi”, dedilar».

Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (JSST) ma’lumotlariga ko‘ra, har yili taxminan 17,9 million kishi yurak-qon tomir kasalliklaridan vafot etadi. Manbalarga ko‘ra, 2022 yilda bu ko‘rsatkich soni qariyb 20 millionga yetgan. 2050 yilga kelib o‘lim soni 73 foizga oshishi mumkinligi taxmin qilinmoqda. Yurak yetishmovchiligi kasalligi ham keng tarqalgan yurak qon-tomir xastaliklaridan biri hisoblanadi. Ushbu kasallikning kelib chiqishiga quyidagi omillar sabab bo‘ladi:


1. Tuzni ortiqcha iste’mol qilish

Tuzni ortiqcha iste’mol qilish yurak etishmovchiligi rivojlanishining asosiy omillaridan biridir. Tuz tanadagi suvni ushlab turadi, bu esa qon bosimining oshishiga olib keladi. Vaqt o‘tishi bilan yurakni zaiflashtiradi. Natijada yurak etishmovchiligini keltirib chiqaradi.

Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti kattalar kuniga 2000 mg dan ko‘p bo‘lmagan natriy iste’mol qilishni tavsiya qiladi. Ammo ko‘p odamlar bu me’yorni buzishlari kuzatiladi.

Shuning uchun konserva va tuzli gazaklardan voz keching. Tuz o‘rniga ziravor va o‘tlardan foydalaning.

 

2. Harakatsiz hayot tarzi

Zamonaviy hayot ko‘pincha uzoq vaqt o‘tirish bilan bog‘liq – kompyuterda, mashinada yoki uyda. Jismoniy faollikning etishmasligi bevosita yurak-qon tomir kasalliklari xavfini oshiradi. Doimiy mashqlar qon aylanishini yaxshilaydi, vaznni nazorat qilishga yordam beradi va qon bosimini pasaytiradi.

Haftasiga kamida 1,5 yoki 2 soat jismoniy mashg‘ulot bilan shug‘ullanishga harakat qiling. Kun davomida qisqa tanaffuslar qiling: bir necha qadam yuring, yengil mashqlar qiling.

 

3. Chekish va spirtli ichimliklar iste’mol qilish

Spirtli ichimlik v chekish – yurak-qon tomir kasalliklari uchun eng xavfli omildir. Qon tomirlariga zarar etkazadi, qon bosimini oshiradi va qondagi kislorod darajasini pasaytiradi.

Agar siz cheksangiz, chekishni tashlash uchun harakat qiling. Kerakli dori-darmonlar iste’mol qiling yoki maxsus dasturlardan foydalaning.

 

4. Surunkali stress va uyqu etishmasligi

Stress va uyqusizlik yurak sog‘lig‘iga putur etkazadi. Asabiylik kortizol darajasini oshiradi, bu esa qon bosimining oshishiga va yurak-qon tomir tizimining shikastlanishiga olib keladi.

Uyquning etishmasligi tananing tiklanishiga to‘sqinlik qiladi, metabolizmni buzadi va semirish, gipertoniya va diabetga hissa qo‘shadi – bularning barchasi yurak etishmovchiligi uchun xavf omillari sanaladi.

Kuniga 7-8 soat uxlang. Yotishdan oldin gadjet, telefonlardan foydalanmang, yotoqxonada sukunat, salqinlik va qulaylikni ta’minlang.

 

Davron NURMUHAMMAD