Ayni muborak Ramazon oyida dunyoning barcha mintaqalaridagi mo‘min-musulmonlar Islomning besh farzidan biri – ro‘za amalini ado etmoqda.
Erta tongdan kun botgunga qadar davom etadigan ro‘zadorlik vaqti dunyoning turli joylarida bir-biridan farq qiladi. Ayniqsa, shimoliy qutbga yaqin mamlakatlarda yoz kunlari uzoq davom etgani uchun bu yerlarda sahralikdan iftorlikka bo‘lgan muddat ham uzoqroq bo‘ladi.
Shu kunlarda dunyo bo‘yicha ro‘za vaqtlari 21 soatdan 11 soatgacha bo‘lgan oraliqni tashkil etmoqda. Jumladan, Islandiyada bu vaqt 20 soatu 17 daqiqani (ya’ni soat 02:27 dan 22:44 gacha), Finlyandiya va Grenlandiyada 19 soat 25 va 19 soat 21 daqiqa bo‘lmoqda.
Bu yil Ramazon oyida ro‘zadorlik vaqti eng qisqa bo‘lgan mamlakat Chili bo‘lib, ushbu davlat musulmonlari hozirgi kunda 10 soat 33 daqiqa davomida ro‘za tutishmoqda. Bu vaqtni Islandiya bilan solishtirganda 10 soat 44 daqiqaga qisqa, deganidir.
Shuningdek, ro‘za tutish vaqti 12 soatdan kam bo‘lgan davlatlarni ham sanab o‘tamiz. Misol uchun, Yangi Zellandiya (11 soat 35 daqiqa) va Janubiy Afrika Respublikasi (11 soat 47 daqiqa), Braziliya va Avstraliya musulmonlari esa mos ravishda 11 soat 59 daqiqadan ro‘za tutishmoqda.
Bundan tashqari, Birlashgan Arab Amirliklarida musulmonlar saharlikdan to iftorlikkacha bo‘lgan vaqt 14 soat 52 daqiqa bo‘lmoqda.
O‘zbekistonda esa ro‘zadorlik vaqti 16 soat besh daqiqani tashkil etmoqda. Dunyo mamlakatlari bilan solishtirganda Yurtimiz musulmonlari deyarli o‘rtacha vaqt davomida ro‘zla amalini ado etmoqda.
Alloh taolo O‘zi mukofotini beradigan ro‘za amalini ixlos bilan mukammal ado etishni barcha mo‘min-musulmonlarga nasib qilsin!
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati
O‘tgan solih zotlar jamoat bilan namoz o‘qiyolmay qolsalar, bir-birlariga ta’ziya izhor qilishar ekan. Shunday zotlardan biri Hotamul Asom aytadi: “Men jamoatga ulgurmay qoldim, shunda menga Abu Is'hoq Buxoriyning bir o‘zi ta’ziya bildirdi. Agarda o‘g‘lim o‘lib qolsa minglab odamlar ta’ziya izhor qilishadi. Buning sababi odamlar nazdida din musibati dunyo musibatlaridan ko‘ra arzimas sanalganidandir”.
Bugungi kunda oramizda qanchalab odamlar jamoat namozlarini o‘tkazib yuboradilar, jiddiy e’tibor qaratmaydilar. Ba’zida ish, g‘am-tashvishlarning ko‘pligini bahona qilamiz, to‘g‘rimi?! Yana ko‘plar tuni bilan uxlamasdan, bomdod namoziga yaqin uxlab qolishlari ham bor gap.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning “Zimistonda masjidlar sari odim tashlovchilarga qiyomat kunidagi tamomiy nurning xushxabarini beringlar”[1] deganlarini nahot eshitmagansiz?!
Shayton sizning ustingizdan g‘alabaga erishib, namozda xotirjamligingizni ketkazishiga imkon bermang!
Omir ibn Abdulloh o‘lim to‘shagida yotganlarida azon ovozini eshitib: “Meni qo‘limdan tutinglar”, dedilar. Omir ibn Abdullohga “Axir siz betobsiz-ku”, deyishganida: “Allohning chaqirig‘ini eshitib turib, unga rioya qilmaymanmi”, dedilar. Keyin u kishini qo‘lidan ushlab turg‘izishdi. Masjidda imom bilan shom namozining bir rakatini o‘qidilar va jon taslim qildilar.
Yana bir misol: Sufyon ibn Uyayna azon aytilishidan ilgari namozga borishga ishtiyoqmand bo‘lganlar va doim: “Namozga azon aytilmagunicha masjidga kelib turmaydigan yomon qul bo‘lma. Chunki yomon qul chaqirmaguningcha kelmaydi”, der edilar.
Oisha roziyallohu anho onamiz aytadilar: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan suhbatlashib o‘tirardik, u zot ham biz bilan gaplashib o‘tirardilar. Bordi-yu, namoz vaqti kirib qolsa, bir-birimizni tanimaganday bo‘lib olardik”[2].
Shukrki, oramizda masjidda birinchi safga joylashish uchun g‘ayrat qiluvchilar ko‘payib bormoqda. Nabiy alayhissalom: “Agarda odamlar azonda va birinchi safda nimalar borligini bilishsa edi, unga erishish uchun qur’a tashlashdan boshqa chora bo‘lmasa, albatta, qur’a tashlagan bo‘lardilar”, deganlar.
Said ibn Musayyab aytadi: “Men ellik yildan beri biror marta birinchi takbirni o‘tkazib yubormaganman. Ellik yildan buyon namozda birorta kishining boshining orqasiga qaragan emasman”.
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Imom Termiziy va Imom Abu Dovud rivoyati.
[2] Mursal hadis. Iroqiyning “Ihyo”ga yozgan taxrijiga qarang (1, 205).