Ro‘za ibodatdir. Kishining o‘z ixtiyori bilan Alloh taolo uchun, Uning amriga binoan, bajaradigan har bir amali ibodat bo‘ladi.
Hech bir ibodat, jumladan ro‘za ham niyatsiz durust bo‘lmaydi. Oddiy, kundalik ishlar ham niyat bilan, ularni bajarishda Alloh taolo roziligini niyat qilish bilan, ibodatga aylanadi.
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam bunday deganlar: “Niyati bo‘lmagan kishining amali (maqbul) bo‘lmaydi” (Bayhaqiy, Ibn Abid Dunyo).
Niyat amalni boshlash oldidan bo‘lishi kerak. Shunga asosan, ro‘za boshlanadigan vaqt, ya’ni tong otish vaqti ro‘za niyatining vaqtidir. Ammo tong otish vaqtini kutib o‘tirish mashaqqat bo‘lganidan yo tong otishi paytida uyqu g‘alaba qilishi ehtimoli borligidan, iftorlik paytida yo kechasi Ramazon ro‘zasiga niyat qilishga ruxsat qilingan. Agar mazkur vaqtlarda Ramazon ro‘zasiga niyat qilish yoddan ko‘tarilgan bo‘lsa tong otganidan so‘ng katta choshgohgacha, agar bu vaqtgacha ro‘zaga zid ishlarni qilmagan bo‘lsa, (soat 11 00 gacha) niyat qilsa bo‘ladi. Bu holda “tong otishidan boshlab ro‘zadorman” deb niyat qilish lozim. Agar niyat qilgan vaqtidan boshlab masalan “soat 9 00dan boshlab ro‘za tutaman” deb niyat qilsa tutadigan ro‘zasi ro‘za hisoblanmaydi.
Ramazon ro‘zasiga tong otmasidan oldin niyat qilish mustahabdir.
Niyat qalb amalidir. Ro‘za tutishni (masalan Ramazon ro‘zasini tutishni) ko‘nglidan o‘tkazish ro‘za niyati bo‘ladi. Bizning mazhabimizda Ramazon oyining har bir kuni ro‘zasi uchun niyat qilish lozim.
Ro‘za tutishni ko‘nglidan o‘tkazish bilan birga til bilan aytish sunnat deyilgan.
Agar kechasi (iftor paytida) ro‘zaga niyat qilinadigan bo‘lsa ko‘nglidan bu ma’noni o‘tkazish va til bilan aytish kerak:
Navaytu an asuma g‘adan lillahi taolo min farzi Ramazona (Ramazonning farz ro‘zasini ertaga xolis Alloh taolo uchun tutishni niyat qildim).
Agar tong otgach ro‘zaga niyat qilinsa ko‘nglidan bunday o‘tkazish va til bilan aytish lozim:
Navaytu an asuma hazal yavmi lillahi taolo min farzi Ramazona (Ramazonning farz ro‘zasini bugun xolis Alloh taolo uchun tutishni niyat qildim).
Ro‘za tutishni kechasi niyat qilgach tong otguncha yeb-ichsa niyat buzilmaydi.
Ramazon oyida saharlik qilish Ramazon ro‘zasi niyati o‘rniga o‘tadi. Shuningdek boshqa ro‘za (qazo, kafforat) uchun ham saharlik qilish ana shu ro‘za niyati hisoblanadi.
Ramazon ro‘zasining qazosi, kafforat ro‘zalari uchun tong otmasidan oldin, kechasi niyat qilish lozim.
Barcha nafl ro‘zalar uchun katta choshgohgacha, agar bu paytgacha ro‘zaga zid ishlar qilinmagan bo‘lsa, niyat qilish mumkin.
Barcha amallar savobi niyatga bog‘liq. Barchamizga niyatni to‘g‘ri qilish va Ramazon ro‘zasi ajriga musharraf bo‘lish nasib etsin. Omin.
MUHAMMAD SHARIF JUMAN
O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi Kengaytirilgan ilmiy kengashining navbatdagi yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi. Unda Kengash a’zolari to‘g‘ridan to‘g‘ri va onlayn tarzda ishtirok etishdi. Dastlab, London qirollik kolleji Arxeologiya bo‘limi ilmiy xodimi, doktor Miliana Radivoyevich Namangan viloyatidagi Axsikent mavzeida olib borilgan arxeologik tadqiqotlar natijasi bilan tanishtirdi.
Miliana Radivoyevich uzoq yillarda beri mamlakatimizda olib borilayotgan arxeologik tadqiqotlarda faol ishtirok etib keladi.
— Axsikent dunyodagi eng qadimiy metallurgiya markazlaridan biri hisoblanadi. Men o‘zbekistonlik, kiprlik va buyuk britaniyalik hamkorlarimiz bilan birga Axsikentda ilk o‘rta asrlarda metallurgiya yuqori darajada rivojlanganini aniqladik. Jumladan, islom olamining dastlabki davrida tayyorlana boshlagan mashhur Damashq qilichlari ham aynan Axsikentda qazib olingan va qayta ishlangan po‘latdan foydalanganini isbotladik. Nasib etsa, Markazning ochilishi marosimida bu tarixiy voqeani alohida medialoyiha sifatida taqdim etamiz, — dedi u.
ITSM xalqaro aloqalar bo‘limi mutaxassisi Yekaterina Soboleva Kengash a’zolarini O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazining tantanali ochilishi marosimi konsepsiyasi bilan tanishtirdi. Unda ushbu marosim doirasidan joy olgan tadbirlar, “O‘tmishning boqiy merosi – buyuk kelajak asosi” mavzusidagi IX kongress kun tartibi, ishtirokchilar ro‘yxati, Imom Buxoriy majmuasining yangi binosi va innovatsion muzeyi singari qator masalalar o‘rin olgan.
O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi direktori Firdavs Abduxoliqov Markazning ochilishi munosabati bilan o‘tkaziladigan Xalqaro ko‘rgazma, xorijdan olib kelinadigan qo‘lyozmalar, eksponatlar haqida ma’lumot berdi. Xorijiy mamlakatlardagi qator muzey va kutubxonalar, shaxsiy kolleksiyalar rahbarlarning ushbu ko‘rgazmasidagi ishtiroki bo‘yicha keng qamrovli ishlar olib borilayotganini qayd etdi.
— Biz 25 aprel-2 may kunlari Buyuk Britaniyaning “Sotbis” va “Kristis” auksionlaridan O‘zbekiston madaniy merosiga oid 46 ta lotni saraladik, — dedi Markaz rahbari. — Ayni paytda ularni sotib olish va O‘zbekistonga olib kelish bo‘yicha muzokaralar davom etyapti. Biz bu tarixiy merosni qaytadan qo‘lga kiritayotganimizni jahon ilmiy jamoatchiligiga yetkazishimiz kerak. Shu bois, Buyuk Britaniya va Fransiyada shu masalada xalqaro tadbirlar o‘tkazishni rejalashtiryapmiz.
Kengash a’zolari tomonidan ushbu yirik anjumanlarga tashrif buyuradigan xorijiy mehmonlar ro‘yxati ham taqdim etildi. Kengaytirilgan ilmiy kengash a’zolari tomonidan ushbu xalqaro tadbirlarda ishtirok etadigan o‘zbekistonlik olimlar va ekspertlar ro‘yxati tasdiqlandi.
Kengash davomida, shuningdek, Islom sivilizatsiyasi markazi ilmiy xodimi Alisher Egamov O‘zbekistonning turli hududlaridagi muzey fondlaridan Markaz ekspozitsiyasida namoyish qilish uchun to‘plangan tarixiy eksponatlar haqida ma’lumot berdi. Mart-aprel oyida joylarga uyushtirilgan ekspeditsiyalar natijasida 1500 dan ortiq tarixiy eksponatlar aniqlangan. Mamlakatimiz tarixining turli davrlariga mansub bu tarixiy buyumlar orasidan saralanganlari Markazning ochilishi munosabati bilan o‘tadigan xalqaro ko‘rgazmadan joy oladi.
Shuningdek, Markaz ekspozitsiyasi uchun 2-toifali medialoyihalarning ilmiy-amaliy materiallar bazasini yaratish masalasi ham kun tartibiga qo‘yildi. Boshqa bir qator masalalar bo‘yicha Kengash a’zolari o‘z fikr-mulohazalarini bildirishdi. Kengash uchrashuvida Markaz hamda O‘zbekiston madaniy merosini saqlash, o‘rganish va ommalashtirish bo‘yicha Butunjahon jamiyati qo‘shma loyihasi - "O‘zbekiston madaniy merosi jahon to‘plamlarida" turkumidagi kitob-albomlarning 81-90 jildlarini nashr qilish masalasi ko‘rib chiqildi. Shuningdek, nashrga tayyorlanayotgan yettita sovg‘abop kitob-albom haqida ma’lumot berildi.
Bundan tashqari uchrashuvda Kengash a’zolari Qur’oni karim zalining yangi dizaynini ham tasdiqlashdi.
— Qur’on zali binoning markaziy qismidan o‘rin olgani uchun uning dizayniga alohida e’tibor berilyapti, — dedi O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi boshlig‘i Azimjon G‘afurov. — Biz Kengash a’zolari e’tiboriga Hazrati Usmon Qur’oni joylashtiriladigan ayvon ustida joylashadigan nurli installyatsiyaning ikki xil ko‘rinishini taqdim qildik. Yig‘ilishda eng maqbul variant tanlandi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Islom sivilizatsiyasi markaziga navbatdagi tashrifi chog‘ida xalqaro hamkorlar, jumladan, dunyoning yetakchi muzeylari, kutubxonalari va ilmiy-tadqiqot institutlari bilan hamkorlikni faollashtirish bo‘yicha topshiriqlar bergan edi. Markaz binosining ikkinchi qavatini xalqaro tashkilotlar vakolatxonalari uchun xonalar ajratish, shuningdek, Islom sivilizatsiyasi markazi uchun alohida yangi bino qurish to‘g‘risidagi qarorning muhim bandlaridan biri bo‘ldi. Qirqqa yaqin asosiy hamkor davlatlar mavjud. Markazning ikkinchi qavatida ularning faoliyati uchun barcha shart-sharoitlar yaratilib, zamon talabi darajasida tashkil etish O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazining navbatdagi kengaytirilgan ilmiy kengashi jarayonida alohida ta’kidlandi.