Ramazon Qur’on oyi. Bu oyda Qur’on nozil bo‘ldi. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam hazrati Jabroil alayhissalomga har yili Ramazon oyida Qur’onni o‘qib berardilar. Ulug‘larimiz bu fazilatli oyda qiladigan asosiy ishlaridan biri Qur’oni Karimni xatm qilish bo‘lardi.
Umar ibn Xattob roziyallohu anhu shunday deganlar: “Haqiqiy ro‘za taom va sharobdan tiyilishgina emas, balki u yolg‘ondan, botildan, lag‘vdan va qasamdan tiyilishdir”. Ibn Abu Shayba rivoyati.
*****
Muhammad ibn Ismoil Buxoriy rahimahulloh Ramazon oyida kunduzi bir xatm, har uch kunda taroveh namozidan keyin yana bir xatm qilar edilar.
*****
Sa’id ibn Jubayr rahimahulloh har ikki kechada Qur’onni xatm qilardilar.
*****
Zubayd Yomiy Ramazon oyi kelsa, Mus'hafni olib kelar (ya’ni Qur’onni tilovat qilishga astoydil kirishar) va do‘stlarini ham shu ishga jamlardilar.
*****
Valid ibn Abdulmalik rahimahulloh har uch kunda Qur’onni bir marta xatm qilardilar. Ramazon oyida jami o‘n yetti marta xatm qilishga erishardilar.
*****
Abu Avona aytadilar: “Qatodaning Ramazon oyida Qur’ondan dars berayotganini ko‘rdim”.
*****
Qatoda hazratlari yil davomida Qur’onni o‘qib yurib, har yetti kunda bir marta to‘liq o‘qib chiqardilar. Ramazon oyi kelganda, har uch kunda bir marta to‘liq o‘qib chiqardilar. Ramazonning oxirgi o‘n kunlarida esa har kecha bir marta to‘liq o‘qib chiqardilar.
*****
Imom Shofeiyning shogirdlaridan Rabiy’ ibn Sulaymon aytadi: “Shofeiy Ramazon oyida Qur’onni oltmish marta xatm qilardilar. Ya’ni har kecha ikki martadan xatm bo‘lardi. Ramazonda boshqa oylarda esa har oy o‘ttiz martadan xatm qilardilar”.
*****
Qosim ibn Ali otasi Ibn Asokir haqlarida shunday deydi: “Otam jamoat namozini, Qur’on tilovatini qoldirmas edilar. Odatda har juma Qur’onni bir marta xatm qilardilar. Ramazonda esa har kuni xatm qilardilar va (Damashq masjidining) sharqiy minorasi (tarafi)da e’tikof o‘tirardilar”.
*****
Ma’lumki, Qur’onni uch kundan oz muddatda xatm qilishdan qaytarilgan rivoyat bor. Chunki inson uch kundan oz muddatda xatm qilsa, uni tushunmasligi aytilgan. Ibn Rajab Hanbaliy salafi solihlarimizning uch kundan oz muddatlarda Qur’onni xatm qilishganini quyidagicha izohlaganlar: “Qur’onni uch kundan oz muddatda xatm qilishdan qaytarilishi doim xatm qilishni yo‘lga qo‘yishga tegishlidir. Ya’ni inson umri davomida Qur’onni muntazam xatm qilishni yo‘lga qo‘ymoqchi bo‘lsa, uch kundan oz muddatda xatm qilmaydi. Ammo Ramazon oyi kabi fazilatli vaqtlar, Qadr kechasi kabi ulug‘ kechalarda, Makka kabi fazilatli shaharlarga kirganda ushbu vaqt va joylarni g‘animat bilib, Qur’onni ko‘proq tilovat qilish mustahabdir. Bu imom Ahmad, Is'hoq va ulardan boshqa imomlarning so‘zlaridir”.
*****
Ibn Rajab aytadilar: “Imom Shofeiy roziyallohu anhu “Men biror kishining Ramazon oyida Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga ergashib saxovatni ko‘paytirishini yaxshi ko‘raman. Odamlarning bunga hojati ham bo‘ladi. Chunki ular kasb qilishdan ko‘ra ro‘za, namoz kabi ibodatlar bilan ko‘proq mashg‘ul bo‘ladilar”.
*****
Ibn Umar roziyallohu anhu ro‘za tutib, iftorni miskinlar bilan birga qilardilar. Masjidga borib (Shomni) o‘qib, keyin uylariga bir guruh miskinlar bilan qaytardilar.
*****
Yunus ibn Yazid aytadi: “Ibn Shihob Zuhriy Ramazon oyi kirsa, “Bu oy Qur’on tilovati va taom ulashish oyidir” derdilar”.
*****
Hammod ibn Sulaymon rahimahulloh Ramazon oyida besh yuz kishiga iftorlik qilib berardilar. U kishi ularning har kunlik iftorini qilib berishni o‘z zimmalariga olgandilar. Ramazon hayiti namozidan so‘ng ularning har biriga yuz dirhamdan hadya berardilar.
*****
O‘MI Matbuot xizmati
Mana, bu yilgi Haj safarini ado qilish uchun yurtimizdan otlangan barcha ziyoratchilar muqaddas amallarni bajarib, eson-omon vatanga qaytdilar. Bu ulug‘ safar nihoya topgan bo‘lsada, uning xotirasi doimo yodda qoladi.
Yurtimizdan 15 000 dan ziyod, Farg‘ona viloyatidan esa 1600 dan ortiq mo‘min-musulmonlar Haj amallarini ado etdilar. Ziyoratda bo‘lgan hojilarning ayrimlari taassurotlarini bo‘lishdi.
Ibrohimjon Rustamov:
– Hojilarning ulug‘ safarga yo‘l olishida hujjat ishlaridan tortib, shifokor ko‘rigidan o‘tishgacha barcha jarayonlar tizimli va xavfsiz tashkil etildi. Madinai munavvaraga kelib, amallarni Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning ravzalariga kirish bilan boshlash biz uchun juda xursandlik bag‘ishladi. O‘zimizning va yuborilgan salomlarni Rasululloh sollallohu alayhi vasallam hamda hazrati Abu Bakr va Umar roziyallohu anhularga yetkazdik. Duolarda yurtimiz tinchligi, el farovonligi, yaqinlarimiz va barcha yurtdoshlarimizning xayrli holati uchun iltijo qildik.
Ziyoratlar chog‘ida Uhud va Qubo masjidi, ikki qiblali masjid va boshqa muqaddas joylar sayohat qilindi. Ilmiy suhbatlar va tarixiy voqealar qalbimizga chuqur ta’sir qildi. Madinadagi vaqtimiz ibodat bilan o‘tdi.
Makkai mukarramaga avtobuslarda “Labbayka” sadolari ostida yo‘l oldik va shu kuniyoq guruhimiz bilan to‘liq Umra ibodatini ado etdik. Mino, Arofot, Muzdalifa va Ka’ba atrofidagi ibodatlar davomida jamoaviy duo va zikrlar bilan tavof qilish, guruhimiz tartibi hamda birdamligi boshqalar uchun ham ibrat bo‘ldi.
Shu ulug‘ safarda o‘zimni musulmon va o‘zbekistonlik sifatida baxtli his etdim. Hotirjam ibodat qilishimga yaratilgan imkoniyatlar uchun yuragimdan shukronalar aytdim. Guruhimizdagi har bir ziyoratchi yurt tinchligi, oilalar barakati, farzandlar saodati uchun chin dildan duo qildi.
Bu safar biz uchun buyuk imkoniyat bo‘ldi. Barcha tashkilotchilar, yo‘lboshchilar, xizmatchilar va, albatta, davlatimiz rahbariyatiga chuqur minnatdorlik izhor etamiz. Kelgusida manaviyat targ‘ibotchisi sifatida vatanimga va xalqimga sidqidildan xizmat qilishda davom etaman, insha Alloh.
Qurbonali Aripov:
— Haj safari juda chiroyli o‘tdi. Juda ham hursandmiz. Prezidentimizga shunday sharoitlarni yaratib berganliklari uchun minnatdorchilik bildiramiz. Yurtimiz uchun duolar qildik, muqaddas ziyoratni ado etishga imkon bo‘lgan kunlarga shukronalar aytamiz. Endilikda mahallamizda yoshlarga ta’lim-tarbiya berishda, ma’naviyat targ‘ibotida faol ishtirok etamiz. Ezgu ishlarga bosh-qosh bo‘lishga harakat qilamiz.
Hojilarning ulug‘ safarga kelishida hujjat tayyorlashdan tortib shifokor ko‘rigidan o‘tishda tizimli ish tashkil etib, namunali holda xavfsizligimizni ta’minlab, bizni safarga kuzatishdi.
Tolibjon O‘rmonov:
— Men avval ziyoratga borganlardan eshitgan-bilganlarimga taqqoslasam, buyilgi ziyorat umuman o‘zgacha bo‘ldi. Ishchi guruh, elikboshilar xizmatini alohida qayd etish kerak. Davlat rahbarining hojilarga bergan e’tibori hammani xursand qildi.
Muborakxon Inomova:
— Taassurotlarimni til bilan ifodalay olmayman, Madinai munavvara, Makkai mukarrama kabi ulug‘ dargohlarga avvalo qadamim yetgani men uchun katta baxt. Ayniqsa, yurtboshimizni bizni ortimizda turib hol-ahvol so‘ragani, bizga tabrik yo‘llaganlaridan ko‘zimga yosh oldim. Juda ham quvondim, shunday prezidentim borligidan.
Qaysi bir hoji bilan suhbatlashmang yuzida xursandchilik va shukronalik ifodasini ko‘rasiz. Alloh barchalarini ibodatu duolarini qabul qilsin!
Rahmatulloh Jalilov
tayyorladi