Ba’zilar “Ro‘zaning hikmati nima?” yoki “Ro‘za tutishdan maqsad nima?” degan savollarni beradilar.
Alloh taolo bandalarini nima ishga buyurgan va ularini nimadan qaytargan bo‘lsa, buyuk hikmatga ko‘ra buyurib-qaytargandir. U Zotning barcha ishi hikmatdan xoli emas. U Zot Hakimdir.
Biror ibodatni buyurishdan ko‘zlangan maqsad ba’zan oshkora aytilgan bo‘lsa, ba’zi o‘rinlarda maxfiy qilingan. Ulamolar bu hikmatni izlab, o‘rganib, topib, odamlarga bayon qilib beradilar.
Alloh taolo Qur’oni Karimda ro‘zaning katta hikmatini bayon qilib shunday degan:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ
“Ey iymon keltirganlar! Sizlardan avvalgilarga farz qilganidek, sizlarga ham ro‘za farz qilindi. Shoyadki taqvodor bo‘lsangiz” (Baqara surasi, 183-oyat).
Demak, ro‘zaning farz qilinishidan ko‘zlangan katta maqsad – taqvodorlikdir.
Xo‘sh, inson ro‘za sababli qanday qilib taqvodor bo‘ladi?
Ro‘za tutganingizni Alloh taolodan boshqa hech kim bilmaydi, bilolmaydi. Ramazonda kunduzi hech narsa yemay, hech narsa ichmay yuribsiz. Sizni yeyish-ichishdan nima to‘syapti? Borib muzdek suv ichsangiz, sizni biror inson ko‘rmaydi-ku! Lekin ichmaysiz. Chunki sizni Alloh ko‘rib turganini o‘ylaganingiz uchun ichmaysiz. Ha, Alloh meni ko‘rib turibdi degan qo‘rquv suv ichishdan sizni to‘syapti. Bu muroqabadir. Allohning ko‘rib turganini his etishdir. Inson Allohning ko‘rib turganini his qilsa, Uning buyurganini qilib, qaytarganidan qaytadi. Bu esa – taqvodir.
Ro‘zador odam shu ro‘zasi sababli poklanadi, shu ro‘zasi sababli taqvodor bo‘ladi, shu ro‘zasi sababli gunohlardan tiyilishni o‘rganadi. Sizni gunoh qilishga sharoitingiz bor bo‘lsa ham, qo‘lingizni cho‘zsangiz gunoh sodir bo‘lsa ham shu ishni qilmaysiz. Alloh meni ko‘rib turibdi deb yeyish-ichishdan tiyilishda egallagan malakangiz gunohdan tiyilishda ham qo‘l keladi.
Shayx Sa’iyd ibn Muhammad Kamaliyning mav’izasidan
O‘MI matbuot xizmati
Xotira
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Qur’oni Karim xodimi, ustoz Yahyo qori Turdiyev 1930 yil 21 dekabrda Sharqiy Turkistonning Qashqar viloyati Yangisor shahrida ziyoli oilada tavallud topgan. U 1943 yil Qur’oni Karimni to‘liq yod oldi.
1962-1968 yillar davomida Mir Arab madrasasida tahsil oldi.
1978-1984 yillarda O‘rtachirchiq tumanidagi To‘ytepa jome’ masjidida imom-xatiblik qildi.
1988 yildan Toshkent (hozirgi Zangiota) tumanidagi Ko‘kterak masjidiga imomlik qildi.
1995-2011 yillar shu tumandagi «Hasanboy ota» jome’ masjidida imom xatib, keyinchalik shu masjidda imom noibi bo‘lib el xizmatida faoliyat yuritdi.
Qur’ondan ilk saboqlarni ota-onasidan oldi. 13 yoshida Qur’oni Karimni to‘liq yod oldi. Shuningdek, ustozlari Abduhalil va Abdunodir domlalardan ham ta’lim olgan.
1954 yil Yahyo qorini olim bo‘lishini istagan otasi 1600 km uzoqlikda joylashgan Ro‘zihoji madrasasiga olib bordi. U yerda Hindistonda ta’lim olgan shayx Shohimardon ismli yetuk olimdan ilm oldi,
1960 yilda madrasani tamomlab, domla Shohimardonning yonida mudarris bo‘lib ishladi. Biroq shu yilning o‘zida ustozining maslahati bilan sobiq Ittifoqqa yo‘l olib, Andijonda qo‘nim topdi.
1962 yilda Mir Arab madrasasiga o‘qishga kirdi.
1968 yil madrasani tugallagach, Toshkent viloyatidagi Bektemir qishlog‘iga ko‘chib keldi. Bu yerda o‘n yildan ortiq kombinatda ishladi. Shu orada Qashqarda ustozlik qilgan minglab qorilarni chiqargan Abdulaziz qori Mahmudov bilan yana ustoz-shogirdlik munosabatlarini yo‘lga qo‘ydi.
1976 yilda shayx Ziyovuddin ibn Eshon Boboxon bilan tanishdi. U kishining taklifi bilan 1977 yili O‘rta Osiyo va Qozog‘iston musulmonlari diniy nazoratiga ishga kirdi. Shu tariqa imomlik faoliyati boshlandi.
Farzandim qori bo‘lsin degan ota-onalar uchun ustoz Yahyo qoridan tavsiya:
— Ilm ahliga havas qilgan, farzandini qori bo‘lishini istagan ota-onalarga aytadigan birinchi tavsiyam luqmasini halol qilsin. Haromga yaqinlashmasin, halol narsani ham me’yorida iste’mol qilsin. Shuningdek, farzandini ham halol luqma bilan voyaga yetkazsin, tarbiyalasin. Domlalarimiz ko‘cha-kuyda taom iste’mol qilganimizni bilib qolsalar, qattiq ranjib, bizni koyib: «Sen kecha Qur’ondan bir betni yuz marotaba o‘qib yodlagan bo‘lsang, bugun ikki yuz marotaba o‘qisang ham yodlay olmaysan. Shubhali ovqat yemagin. Zehning zaiflashib qoladi», der edilar.
Shuningdek, farzandini qori bo‘lishini istagan ota-onalar taqvoli, o‘qimishli bo‘lsin. Ota-onalar olimlarni hurmat qilsin, ularni yaxshi ko‘rib, olimlarga muxlis bo‘lsin. Farzandini yoshligidan boshlab odob-axloqli qilib tarbiyalasin. Bolam qori bo‘lsin degan niyatda bo‘lgan ota-ona o‘zaro bir-biri bilan janjallashmasin, uyda sokinlik hukm sursin. Farzand kelajakda yetuk olim bo‘lishi uchun juda ko‘p mashaqqat, sa’y-harakat talab etiladi. Avvalo, ota-onaning, so‘ngra talabi ilmning hamda ustozning birgalikdagi intilish va harakati bo‘lishi lozim. Shularning bari birikkandagina farzand olim, qori bo‘ladi. Ota-ona mas’uliyatsizlik qilsa yoki talaba ilm olishdan boshqa narsalarga chalg‘isa oqsash kuzatiladi, maqsadga erishilmaydi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Har bir narsaga ham bir mone’lik bo‘ladiku, lekin ilmning mone’lari ko‘p bo‘ladi», degan mazmundagi hadislari ilm olishda sobitqadam, bardavom bo‘lishga undaydi.