Yaqin vaqtgacha ko‘pchilik poytaxtimizda joylashgan Suzuk ota ziyoratgohi haqida bilmas, u yerdagi maqbara va eski masjid esa zax tortib qolgan edi. Bugun ushbu majmuada Suzuk ota maqbarasi va masjidi, muzey, do‘kon, kutubxona va boshqa binolar qad rostladi. 1,3 gektar hududda hunarmandlar uchun ikki qavatli o‘ttizta namunaviy uy-joy barpo etildi.
Suzuk ota
Asl ismi Mustafoqul bo‘lgan Suzuk ota Xoja Ahmad Yassaviyning qizi Gavhari Xushtojning kenja farzandi bo‘lgani, 1140 yili Turkistonning Qorachuq qishlog‘ida tug‘ilgani, bobosi Ahmad Yassaviy uni: “Mening suzigim (suyukligim), xush keldingiz!” deb erkalagani sababli Suzuk deb nom olgani manbalarda qayd etilgan.
Suzuk ota mahallasi
– Taqdir taqazosi bilan Suzuk ota Toshkentdagi Chaqar, Chuqurko‘prik va Mirlar mahallalarida yashab, bu yerlarni obod qiladi, – deydi “Suzuk ota” mahalla fuqarolar yig‘ini faoli Sobitxon Tursunov. – Keyinchalik o‘z yurtidan yaqinlari, qorilar, usta-hunarmandlarni olib keladi. O‘sha paytda bu mahalla “Ustalar”, “Xo‘jalar” mahallasi deb yuritilgan. Mustafoqul yoshlarga hunarmandchilik va boshqa kasb-kor sirlarini o‘rgatadi. Yuzlab shogirdlarga piri komil bo‘ladi. 1217 yili u kishi vafot etadi va keyinchalik mahalla “Suzuk ota” deb ataladi. Mahalla nomi sho‘rolar davrida “Bauman”, “Komintern”, “Qahramon” va “Obod” deb o‘zgartirildi. 1996 yili uning tarixiy nomi qayta tiklandi.
Suzuk ota me’moriy majmuasi
Ushbu me’moriy majmua XVI–XIX asrlarda bunyod etilgan, biroq turli talato‘plar oqibatida buzilib, xarobaga aylangan edi, – deydi “Suzuk ota” jome masjidi imom-xatibi Ayubxon Sufiyev. – Majmua 2018–2019 yillarda qayta bunyod etildi. XIX asrda Suzuk ota maqbarasi, uning atrofidagi qabriston obodonlashtirilib, masjid barpo etilgan. 1930 yili masjid va madrasa yopilib, metall buyumlar korxonasiga aylantirilgan. Keyinchalik tabiiy va ijtimoiy sababga ko‘ra buzilib ketgan. Vayron bo‘lgan maqbara ostki qismida 2,5 metrli keng xona borligi aniqlandi. Suzuk ota maqbarasi asl ko‘rinishida kayta tiklandi. Maqbara ichkarisidagi beshta daxma Yassaviya tariqati shayxlariga tegishli.
Suzuk ota masjidi
Yangi masjid xonaqohi 1200 namozxonga mo‘ljallangan. Jomening mahobatli gumbazi, ikkita 36 metrli minorasi, shinam ayvon va sharqona uslubdagi eshiklari namozgohga o‘zgacha salobat baxsh etib turibdi. Ayvonning ayrim joylari restavratsiya (qayta tiklandi) qilindi.
Bugun Suzuk ota majmuasi nafaqat ma’naviyat va ezgulik nurini taratuvchi muhtasham maskanga, balki xorij va yurtimiz ziyoratchilarining muborak qadamjosiga aylandi.
Bahriddin XUSHBOQOV
tayyorladi.
Saudiyalik bir shifokor ayol hikoya qiladi: "Muhammad ismli yoshi taxminan o‘ttizlarda bo‘lgan bir yigit qabulimga keldi. Uning yonida onasi bor edi — u undan qochmoqchi bo‘lar, u esa uni bag‘riga bosardi.
Onasi ro‘molini uloqtirardi, u esa qaytadan joyiga to‘g‘irlab qo‘yardi. Uning qo‘llarini tishlar, tirnardi, yuziga tuflardi — u esa jilmayardi.
Onasi shifoxonaga kirdi-yu, ro‘molini uloqtirib, aqli yo‘q majnun odam kabi kulib, shifokorning stoli atrofida yugurib aylana boshladi.
Shunda men so‘radim:
— Bu kim?
— Onam, — dedi u.
— Unga nima bo‘lgan?
— Ular shu hollarida, aqlsiz tug‘ilganlar, — dedi u.
— Unday bo‘lsa, siz qanday tug‘ilgansiz?
— Bobom ularni otamga olib bergan ekanlar, shoyad farzandli bo‘lar deb. Otam bir yildan so‘ng uni taloq qilgan ekanlar. Onam menga homilador bo‘lgan ekanlar. So‘ng men tug‘ilganman.
— Qachondan beri ularga qaraysiz, parvarish qilasiz?
— O‘n yoshimdan beri. Ularga ovqat tayyorlayman, qarayman. Uxlamoqchi bo‘lsam, chiqib ketib qolsalar qidirib yurmayin deb oyog‘imni oyoqlariga bog‘lab uxlayman...
— Nega bugun bu yerga olib keldingiz?
— Ularning qon bosimlari yuqori, qandli diabet kasallari bor.
Onasi kulib:
— Kartoshka ber, — dedi.
U berdi. Onasi yuziga tufladi. U kulib, yuzini tozaladi.
Shunda men so‘radim:
— U sizga ona ekanini biladilarmi, sizni taniydilarmi?
— Yo‘q, vallohi, men o‘g‘lilari ekanimni bilmaydilar. Lekin Yaratgan Robbim biladiki, u zot mening onamdirlar.
Onasi qarab turib:
— Ey o‘g‘lim, sen yolg‘onchisan! Nega meni Makkaga olib bormayapsan? — dedi.
U esa:
— Payshanba kuni olib boraman deb aytmadimmi, onajon? Payshanba kuni boramiz — dedi.
Men so‘radim:
— Uning zimmasidan (aqli joyida emasligi sabab) soqit bo‘lsa, Makkaga olib borish kerakmi?
U javob berdi:
— Opa, onam bilan Robbimning huzuriga hisobda turganimizda: “Muhammad, nega meni Makkaga olib bormagan eding?” — deyishini xohlamayman.
Men Robbimga qarata: “Robbim, men onamni yelkamda opichlab ko‘tardim, tavof qildirdim, zamzam ichirdim, Ka’baga qaratib qo‘ydim”, deyishni xohlayman.
Yana: “Allohim! Garchi ularning aqllari bo‘lmagan bo‘lsada, mening onam ekanlarini albatta Sen bilguvchisan!”, deyishni istayman”, dedi.
Men jim bo‘lib qoldim, ko‘zim yoshga to‘ldi. So‘ngra unga:
— Onangga ko‘rsatgan bu ehtiroming uchun Alloh senga ajru mukofotlar ato etsin! Bugungiday ota-onaga yaxshilik qilishni ko‘rmaganman.
U esa javob berdi:
— Men bu ishimni (kuni kelib) farzandlarim ham menga shunday muomala qilishlari umidila qilapman. Chunki birrul volidayn (albatta qaytadigan) qarzdir".