Sayt test holatida ishlamoqda!
08 Iyul, 2025   |   13 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:15
Quyosh
04:58
Peshin
12:33
Asr
17:41
Shom
20:02
Xufton
21:37
Bismillah
08 Iyul, 2025, 13 Muharram, 1447

Mo‘minalarga ibrat mo‘minalar: Hazrati Ummu Gulsum binti Muhammad sollallohu alayhi va sallam

10.09.2019   11995   5 min.
Mo‘minalarga ibrat mo‘minalar: Hazrati Ummu Gulsum binti Muhammad sollallohu alayhi va sallam

“Muhammadning ayollari faqat qiz dunyo keltiradi”. Quraysh mushriklari orasida shunday mish-mishlar tarqaldi. Ularning bunday gapirishlariga chuqur ma’no va yuksak g‘oyadan, ilohiy hikmatdan bexabarliklari sabab edi. Zero, ular johiliyat ahli bo‘lib, amallari ham shunga yarasha bo‘lardi. Alloh taolo Quraysh mushriklarining qiz farzandga nisbatan nafratini qoralab Qur’oni karimda shunday marhamat qiladi: “Qachon birovlariga qiz (ko‘rgani haqida) xushxabar berilsa, g‘azabga to‘lib, yuzlari qorayib ketar. Va u (qizni) xo‘rlagan holida olib qolish yoki (tiriklay) tuproqqa qorish (to‘g‘risida o‘y surib), o‘ziga xushxabar berilgan narsaning (ya’ni, qiz ko‘rshnning) «yolg‘on»ligidan (nomus qilib) odamlardan yashirinib olur. Ogoh bo‘lingizkim, ular eng yomon hukm chiqarurlar” (Nahl, 58— 59).

Mushriklar botil so‘zlar bilan ovora bo‘lib yurgan payt, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallamning yana bir go‘zal, oy yuzli qizlari dunyoga keldi. Bunday sifatlari sababli otasi chaqaloqqa Ummu Gulsum (roziyallohu anho) deb ism qo‘ydi.

Qiz o‘sib-ulg‘aygach, opasi Ruqayya roziyallohu anho bilan birga Abu Lahabning o‘g‘illaridan biriga uzatildi. Biroq har ikkisi ham u xonadonda uzoq yashay olmadilar. Kur’oni karimda “Ikki qo‘li halok bo‘lsin, halok!” deya lan’natlangan Abu Lahabning xotini bilan yashash azobidan qutuldilar.

Sinovlar ichra qolgan opa-singillar.

Musulmonlar, mushriklarining ozorlari ko‘paygani sabab Xabashistonga ko‘chib o‘tganlarida Ummu Gulsum va Fotima roziyallohu anholar hijrat qilmay, Makkada, otalari yonida qoldilar. Opa-singil onalari Hazrati Hadicha roziyallohu anhoning dardlariga sherik bo‘ldilar, otalariga mushriklar tomonidan bo‘layotgan aziyat va yomonliklar g‘amini yengillatishga harakat qildilar.

Ummu Gulsum roziyallohu anho, Rasululloh sollallohu alayhi va sallamga nisbatan qilingan zulm va iskanjalarning, odamlarni haq yo‘lga da’vat etishdagi juda og‘ir mashaqqatlarning guvohi bo‘ldi.

Kuraysh mushriklarining zo‘ravonligi kundan-kunga ortib bordi. Hatto ular Banu Hoshim urug‘i va musulmonlar bilan aloqalarni butunlay uzish haqida qaror qabul qilib, mazkur qarorni Ka’baga osib ko‘ydilar.

Ummu Gulsum juda og‘ir iztrob ichra qoldi. Otasi Rasululloh sollallohu alayhi va sallam ummat dardi ila qayg‘uda... Opasi Zaynab roziyallohu anho eri Abul Os bilan Makkada bo‘lsalarda, yordamga muhtoj, qiyin ahvolda. Yana bir opasi Ruqayya roziyallohu anho esa juda olis manzilda, musofir... Onasi ummul mo‘minin Hadicha roziyallohu anho og‘ir betob, singlisi Fotima roziyallohu anho esa hali yosh, mehrga, parvarishga muhtoj...Bu holatda Ummu Gulsum roziyallohu anho zimmasiga juda katta mas’uliyat tushayotgan edi. Barchasini tushungani uchun, sabr etdi. U sabrining mukofotini Allohdan kutardi. Qo‘lidan kelganicha otasiga yordam qilar, onasiga ham:

— Xafa bo‘lmang, onajon! Ajablanadigan hech narsa yo‘q, - deya tasalli berar edi.

Hazrati Hadicha roziyallohu anho onamizning ahvoli juda og‘ir edi. Aziz va jalil Allohga yetadigan kunlarini kuta boshladilar. Oradan ko‘p vaqt o‘tmay, vafot etdilar. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam qizlarini bag‘rilariga bosib, tasalli berdilar. Ummu Gulsum roziyallohu anhoning mas’uliyati yanada oshdi. Zero, endi u oilaning mehr-shafkat ulashuvchisi edi!

Musulmonlar Madinaga hijrat kildilar. Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi va sallam ham ular bilan birga edilar. Bu hijrat insoniyat tarixidagi Alloh yo‘lida qilingan eng buyuk hijrat bo‘ldi. Xavfsizlikni ko‘zlab, Ummu Gulsum va Fotima roziyallohu anhumolar, vaktincha Makkada qoldirildi.

Hazrati Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam Madinaga kelgach, ularni olib kelish uchun Zayd ibn Horisa roziyallohu anhuni Makkaga yubordilar. Opa-singil yo‘lga chiqishdan oldin Hojunga borib, onalarninng qabrini ziyorat etdilar.

Hijratdan so‘ng juda buyuk voqealarga boy ikki yil o‘tdi. Bu davr mobaynida Ummu Gulsum roziyallohu anho otasi va musulmonlarning Badrda erishgan zafariga, qadrli opasi Ruqayya roziyallohu anhoning vafotiga ham shohid bo‘ldi.

Bir qun Hazrati Umar roziyallohu anhu jahllari chiqqan holda Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning huzurlariga shikoyag qilib keldi. Hazrati Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam buning sababini so‘raganlarida, Hazrati Umar Abu Bakr va Usmon roziyallohu anhularga qizlari Hafsa roziyallohu anhoni nikohlariga olishni taklif etganini, biroq ular qabul etishmaganini aytdi. Rasuli Akram sollallohu alayhi va sallam uni tinchlantirib, xushnud etdilar.

- Hafsa Usmondan xayrlirog‘i bilan, Usmon ham Hafsadan xayrlirog‘i bilan turmush quradi, — deb ko‘nglini ko‘tardilar.

Hazrati Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam Hafsa roziyallohu anhoga uylandilar. Tabiiyki, Rasuli Akram sollallohu alayhi va sallam Usmon roziyallohu anhudan xayriliroq edilar. So‘ng Hazrati Usmon roziyallohu anhuga:

- Seni Ruqayyaning singlisi Ummu Gulsumga uylantiraman. Agar qizlarimdan biri vafot etsayu yana qizim bo‘lsa, albatta senga berar edim, — deb marhamat qildilar.

Ummu Gulsum roziyallohu anho Ruqayya roziyallohu anhoga berilgan miqdordagi mahr bilan Hazrati Usmon roziyallohu anhuga nikohlandi.

 

Manbalar asosida Saidabror Umarov tayyorladi

Siyrat va islom tarixi
Boshqa maqolalar

Har qanday qoraning ichida oq bor

04.07.2025   4559   4 min.
Har qanday qoraning ichida oq bor

Bismillahir Rohmanir Rohiym

ismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Qavming yangi musulmon bo‘lmaganida...

Oisha onamiz roziyallohu anho Nabiy sollallohu alayhi vasallamdan Hijri Ismoil haqida so‘radilar:

- Ey Allohning Rasuli! U ham Ka’badanmi?

- Ha, u ham Ka’badan!

- Nima uchun uni Ka’baning ichiga kiritishmagan?

- Chunki o‘shanda qavmingning nafaqasi yetmay qolgan!

- Nega Ka’baning eshigi baland qurilgan?

- Qavming o‘zi istaganiga Ka’baga kirishga ruxsat berib, istamaganiga ruxsat bermaslik uchun! So‘ngra Nabiy sollallohu alayhi vasallam yana dedilar:

Agar qavming yangi musulmon bo‘lmaganida va ularning qalbi inkor qilishidan qo‘rqmaganimda, Ka’bani buzishga amr qilar va undan chiqarilgan narsalarni yana uning ichiga kiritib, boshqatdan qurar edim. Uni yerga barobar etib, ikki eshik qilardim. Biri sharqiy tomonida, ikkinchisi g‘arbiy tomonida. Uni Ibrohim alayhissalomning poydevoriga yetkazardim!

Abdulloh ibn Zubayr roziyallohu anhumo Hijozda hukmronlikni qo‘lga kiritgach, xolasi Oisha onamiz unga yuqoridagi hadisni aytib berdilar. U Ka’bani buzib Ibrohim alayhissalomning davridagidek qilib qurdi. So‘ngra Hajjoj Abdulloh ibn Zubayrni qatl etgach, Ka’bani buzib, yana Quraysh mushriklari davridagidek qilib qurdi.

Abbosiylardan Abu Ja’far Mansur xalifa bo‘lgach, Ka’bani buzib, yana Ibrohim alayhissalom davridagidek qilib qurmoqchi bo‘ldi. Bu to‘g‘risida imom Molik rohimahulloh bilan maslahat qildi. Imom Molik rohimahulloh unga dedilar:

- Menimcha, uni hozirgi holida qoldirganing yaxshi. Yo‘qsa, Ka’ba podshohlar o‘rtasida o‘yinga aylanadi!

Bizga kerakli nuqta Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning «Qavming yangi musulmon bo‘lmaganida edi...» degan gaplaridir!

Nabiy sollallohu alayhi vasallam Oisha onamizga bugungi Ka’bani Ibrohim alayhissalom davridagi Ka’ba emasligini, uni buzishni, Ibrohim alayhissalom qanday qurgan bo‘lsalar, shunday qilib qayta qurishni istayotganlarini aytyaptilar. Ammo Fathdan so‘ng islomga yangi kirgan qurayshliklarning iymonidan xavfsirayaptilar. Bu u zotning chiroyli siyosatlarini, foyda bilan zararning rioyasini qilganlarini anglatadi!

Islomda zararni daf qilish foyda keltirishdan oldinda turadi. Masalan, bir to‘g‘ri ish bor. Ammo uni qilsangiz, ortidan zarar keladi. Yaxshisi, uni qilmasligingiz kerak. Ana shu narsa muhim bir hayot darsidir!

Gohida bir qizni boshqa bir munosib bo‘lmagan kishiga turmushga berib zulm qilib qo‘yamiz. U qizimiz turmush o‘rtog‘i bilan yashay olmaydi. Undan ajralishga harakat qiladi. Bu unga foydali bo‘lib ko‘rinadi. Ammo bu ajralishdan o‘rtadagi farzandlar uvol bo‘lishi mumkin. Ona farzandlarini o‘zi bilan olib keta olmaydi yoki ularni tashlab ham keta olmaydi. Ana shunaqa paytda savob umidida uni sabrga chaqiriladi, ajralishga undalmaydi. Chunki ajralishda bir kishiga manfaat, ammo bir necha kishiga zarar bor!

Hayotdagi barcha ishlarni shunga qiyos qiling. Hayotda hamma narsa bir xil emas. Bir narsa ziyoda bo‘ladi, yana bir narsa ikkita narsaga teng bo‘ladi. Bu hayot chigal. Bunda har qanday oqning ichida qora bor. Har qanday qoraning ichida esa oq bor. Oqil inson o‘zidagi ko‘p oqni saqlab qolish uchun ozgina qorani qabul qiladi.

Umar roziyallohu anhu ajoyib gap aytganlar: «Yomondan yaxshini ajratib olgan inson ziyrak emas, ikkita yomondan yaxshisini ajratib olgan inson ziyrakdir».

Hayot bizni gohida ikkita achchiq narsadan birini tanlashga majbur qiladi. Zakiy inson to‘g‘ri amalda bo‘lgan, yaqinlashib yurgan va foyda bilan zarar o‘rtasini solishtira oladigan kishidir. Haq deb hamma narsa aytilavermaydi!


«Nabaviy tarbiya» kitobi asosida tayyorlandi