Tanlovga!
Barchamiz nimadir xarid qilish uchun bozorga borganmiz. Narsalarning bahosi ularning sifatiga qarab belgilanishi barchamizga ma’lum. Masalan, siz uy sotib olmoqchisiz. Uyning qay darajada shinamligi va boshqa shart-sharoitiga qarab uning narxi belgilanadi. Uning shinamliklari ortgani sari bahosi ham oshib boraveradi. Barcha shart-sharoitlarga ega bo‘lgan uylarning bahosi o‘z-o‘zidan boshqalaridan keskin farq qiladi. Endi siz sotib olmoqchi bo‘lgan uy jannatda bo‘lsachi? Tabiiyki, uning bahosi ham siz to‘lashingiz mumkin bo‘lgan eng oliy “pul birligi” bilan belgilanadi.
Aslida, bu dunyo biz uchun jannat tomon yurib o‘tish yo‘li qilingan. Alloh taolo biz uchun belgilab qo‘ygan majburiyatlar biroz harakat va ozroq mashaqqatni talab qiladi. Namoz o‘qish, haj qilish va zakotni ado etish kabi barcha amallarda mashaqqat bo‘lmaganida jannat ham bo‘lmagan bo‘lardi. Ushbu mashaqqat bizning asl nafsimizga zid bo‘lgan amalni bajarishdan yuzaga keladi. Masalan, insonning nafsida mol-dunyoni yaxshi ko‘rish bor. Nafsimiz mol-dunyoni qo‘limizda tutib turishni, uni hech kimga bermaslikni talab qilsa shariat bizdan uning zakotini berishni talab etadi. Shunday qilib, biz nafsimizga zid bo‘lgan amalni bajarish bilan savobni qo‘lga kiritamiz va jannatning to‘lovini to‘laymiz. Xuddi shuningdek, ro‘za ham Alloh taolo bizga belgilagan farz amallar orasida eng mashaqqatlirog‘i sanaladi. Chunki, unda nafsimizga zid bo‘lgan bir emas, bir nechta – o‘zimiz xohlagancha taomlanishdan saqlanish, jinsiy ehtiyojdan tiyilish kabi amallarni bajarishimizga to‘g‘ri keladi. Shuning uchun ham Alloh taolo barcha ibodatlar bandaning o‘zi uchun ekanligi, faqatgina ro‘za U zot uchun bo‘lishi va ro‘zaning mukofotinini O‘zi berishini va’da qilgan.
Yuqorida uy sotib olish misolini besabab keltirib o‘tmadik. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam mashhur hadisi sharifda shunday marhamat qiladilar: “Albatta, jannatda Rayyon deb nomlanadigan eshik bor. Qiyomat kuni undan ro‘zadorlar kiradi, ulardan boshqalar undan kirmaydi…” (Buxoriy rivoyati). Demak, kim jannatga Rayyon eshigidan kirishni, u yerdan o‘zi uchun qasrlar bunyod etishni istasa tabiatiga qanchalar zid bo‘lmasin ro‘za tutishi, u yerdagi xovlisi qanchalar go‘zal bo‘lishini istasa ushbu muborak oyda yaxshi amallarni ko‘paytirishi, bir so‘z bilan aytganda, fursat borida sarmoyasini yig‘ib jannat to‘lovini to‘lab qo‘yishi lozim bo‘ladi.
Iysoxon Yahyo tayyorladi
Ibn Javziy rahimahulloh aytadi: “Bir ajoyib holat haqida fikr yuritdim: ba’zida mo‘minning boshiga bir ish tushsa, u astoydil duo qiladi, ammo duolarining ijobati ko‘rinmaydi. Umidsizlikka tushay deganda, uning qalbiga qaraladi. Agarda u Allohning fazlidan umidini uzmagani holda taqdiriga rozi bo‘lsa, duoning ijobati tezlashadi. Bu ma’nolar Alloh taolo nozil qilgan oyati karimada o‘z ifodasini topgan: «...Hatto Payg‘ambar va iymonli kishilar: “Allohning yordami qachon (kelar ekan)?» degan edilar. Ogoh bo‘lingki, Allohning yordami (hamisha) yaqindir”»[1].
Shunday holat Ya’qub alayhissalom bilan ham bo‘lgan. U zotning o‘g‘illari Yusuf alayhissalom dom-daraksiz yo‘qolib qolganida, kushoyish kelishidan noumid bo‘lmaganlar. Keyingi o‘g‘illari ham tortib olinganida, u zot Allohning fazlidan umidlarini uzmaganlari holda: «...Shoyadki, Alloh ularning (Yusuf, Binyamin va Misrda qolgan o‘g‘limning) barchalarini (bag‘rimga) qaytarsa...»[2], deganlar.
“Duoyimning ijobat bo‘lish muddati uzayib ketdi”, deb qayg‘urmang. Alloh taolo sizning tazarruingiz, yalinib-yolvorishlaringizni ko‘rishni iroda qilmoqda. Sizni qilgan sabringizga ajr ila mukofotlamoqchi. Siz shayton bilan jang qilishingiz uchun ham duoyingizning ijobatini kechiktirish ila sizni sinayapti.
Gohida Alloh taolo sizning aziymat, qat’iyatingiz naqadar quvvatli ekani va baloga qanchalik sabrli ekaningizni ko‘rish uchun ham dard berib imtihon qiladi. Agar sabr qila olsangiz, demak, siz itoatkor bandalar safidasiz. Bordi-yu, irodasizlik qilsangiz, ziyonkorlardan bo‘lasiz. Sabrdan keyin faqat va faqat yechim, yorug‘ kunlar bor.
Aliy ibn Abu Tolib roziyallohu anhu: “Sabr qilsang, ajrga ega bo‘lasan, baribir yozilgani bo‘ladi. Sabrsizlik qilsang, gunohkor bo‘lib qolasan, baribir yozilgani bo‘ladi”, deganlar.
Shoir aytadi:
Baloyu imtihon kelsa, alarga har on rizo ko‘rsat,
Sinov bergan sihatni ham O‘zi bergay aniq, albat.
Bandasiga ne hukm etsa, hikmati bor, itoat qil,
Bitganidan qutulmoqlik chorasizdir, bil, ey g‘ofil!
Noumidlik xanjarini ko‘kragingga urma ammo,
Ki Allohning qudratila yechilgaydir har muammo.
Allohdan umidingizni uzmang. Sinovlarga sabr qiling, shundagina ulkan ajrlarni qo‘lga kiritasiz. Fazl ibn Sahl aytadi: “Kasalliklarda ne’matlar bor”. Bu borada quyidagilarga e’tiborli bo‘ling:
– gunohlardan tozalash;
– savobni qo‘lga kiritish;
– g‘aflatdan uyg‘onish;
– sog‘lik ne’matini eslab qo‘yish;
– tavbaga shoshilish.
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Baqara surasi, 214-oyat.
[2] Yusuf surasi, 83-oyat.