Sayt test holatida ishlamoqda!
17 Iyul, 2025   |   22 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:25
Quyosh
05:05
Peshin
12:34
Asr
17:39
Shom
19:58
Xufton
21:30
Bismillah
17 Iyul, 2025, 22 Muharram, 1447

Ramazon ro‘zasi Allohning farzi

18.05.2019   35796   5 min.
Ramazon ro‘zasi Allohning farzi

Ramazon ro‘zasi Alloh o‘zining mo‘min bandalariga farz qilgan va savobining chegarasi bo‘lmagan ulug‘ ibodatlaridan biri. Haqiqiy iymon egalari Allohning buyruqlaridan biror hikmat yoki foida qidirmasdan, Allohning buyrug‘i deb, ado etaveradilar. Ramazon ro‘zasi ham ana shunday ado etiladigan ibodatdir. Biroq ulamolarimiz mo‘minlarning ushbu ibodatni ado etishga muhabbatlari va shijoatlari yanada oshishi uchun oyat va hadislarga asoslanib ro‘zaning hikmat va foidalarini ochib berishga uringanlar. Quyida ulardan ba’zilarini sanab o‘tamiz.

Avvalo ro‘za ne’matning shukronasiga vasiladir. Zero ro‘za nafsni yeyish, ichish va jimo’dan tiyish ila amalga oshiriladi. Mazkur narsalar eng ulug‘ ne’matlardan hisoblanadi. Ushbu narsalardan ma’lum muddat o‘zini tiyib turish, qadrini bildiradi. Chunki ne’matlar noma’lum bo‘lib, yo‘qotilganda bilinadi. Ya’ni inson o‘ziga qancha narsalar ne’mat qilib berilganini yo‘qotganda biladi. Natijada insonni ne’matlarga shukr qilishga undaydi. Chunki ne’matlarga shukr qilish vojib ekanini aql ham, shariat ham taqozo qiladi. Alloh taolo ro‘za oyatida ayni shu ma’noga ishora qilgan: “... va shukr qilishingiz uchundir[1]”.

Ikkichidan ro‘za taqvoga eng munosib vasiladir. Chunki nafs Allohning roziligidan umid qilib va alamli azobidan qo‘rqib halol narsalardan o‘zini tiyishga bo‘yinsindimi, harom narsalardan yanada o‘zini tiyishga munosib bo‘ladi. Natijada ro‘za Alloh harom qilgan narsalardan  saqlanishga sabab bo‘ladi. Alloh ushbu ma’noga ro‘za oyatning oxirida ishora qilgan: “... shoyad (u sababli) taqvoli bo‘lsangiz[2]”.

Uchinchidan ro‘za inson ro‘za orqali istak xohishlariga qahr ko‘rsatib, shahvatlarini sindirishga erishadi. Chunki nafs to‘q bo‘lsa, shahvatlarni istab qoladi. Och qolsa, turli xohishlaridan o‘zini tiya oladi. Shu sababdan ham Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam uylanishga imkoni bo‘lmagan yoshlarga: “Ey yoshlar jamoasi! Sizlardan kim nikohlanishga qodir bo‘lsa uylansin. Chunki nikoh ko‘zni (haromdan) tiyuvchi va farjni (zinodan) saqlovchidir. Kim nikohlanishga qodir bo‘lmasa, ro‘zani lozim tutsin. Bu uning uchun bichilishdir[3]”, deb ko‘rsatma berganlar. Demak ro‘za ko‘plab gunohlardan saqlanishiga vosita bo‘ladi. Chunki barcha gunohlarning boshida shahvat turadi.

To‘rtinchidan ro‘za kambag‘allarga nisbatan rahm-shafqat hissini o‘yg‘otadi. Chunki ro‘zador ma’lum bir muddat ochlik alamini tortsa, doimiy holatda och azobini tortayotganlarni eslaydi. Natijada ularga nisbatan rahm-shafqatli bo‘lib, yaxshilik qilishga shoshadi. Ushbu amali Allohning huzurida go‘zal ajrlarga ega bo‘lishiga ham sabab bo‘ladi.

Beshinchidan ro‘za sababli shaytonga qahr ko‘rsatiladi. Chunki shayton insonni adashtirib yo‘ldan ozdirishda inson shahvatidan foydalanadi. Shahvat esa, ko‘p yeyish va ichish orqali kuchayadi. Shu sababdan Payg‘ambarimiz sollalohu alayhi va sallam: “Albatta, shayto Odam bolasining qon tomirida yuradi. Uning yuardigan yo‘llarini ochlik bilan toraytiringlar[4]”, deb marhamat qilganlar.

Oltinchidan ro‘za orqali inson sog‘lig‘ini tiklab olishga erishadi. Ro‘zada insonning oshqozon va hazm qilish a’zolari dam oladi. Oshqozon yaxshi hazm bo‘lmay qolgan taomlardan tozalanadi. Badan ortiqcha namlikdan xalos bo‘ladi. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam: “Ro‘za tutinglar sog‘lom bo‘lasizlar[5]”, deb tavsiya qilganlar. Arab tabiblaridan Horis ibn Kalda “Oshqozon kasalliklar uyidir. Parhez barcha davoning boshidir”, degan.

Bu sanab o‘tilgan hikmatlar ro‘zaning ojiz bandalarning aqli yetgan foidalaridan mingdan, balki milliondan biri. Alloh hikmat egasi bo‘lgan zot.

Yana shuni aytishmiz mumkinki, Alloh taolo ushbu oyning sharofati bilan bandalar rizqlarini keng qiladi. Yaxshiliklarini ko‘paytirib turli adashishlardan uzoq qiladi. Chunki bu oyda jannat eshiklari ochiladi. Do‘zax eshiklari tanbalanadi. Ashaddiy jin va shaytonlar kishanlanadi. Ramazon oyi ummatning go‘yo bahori. Ibodatlar uchun mavsum. Xayrli amallar uchun musobaqa maydoni. Mo‘min uchun bu oydan afzal oy yo‘q. Ushbu oydagi solih amaldan ortig‘i yo‘q. Bu oy haqli ravishda mo‘min uchun g‘animat oyidir. Ibodatlar uchun g‘animatdir. Zero bu oyda namoz, zakot va boshqa xayrli amallarning ajrlari ko‘paytirib beriladi. Allohning huzurida nafl ibodatlar farz darajasida, farz ibodatlar esa yetmish barobarida qabul qilinadi.

“Diniy fanlar” kafedrasi

o‘qituvchisi F.Jo‘rayev.

 

 

[1] Baqara surasi 185-oyat.

[2] Baqara surasi 184-oyat.

[3] Imom Buxoriy va Muslim ibn Mas’uddan rivoyat qilganlar.

[4] Imom Buxoriy va Muslim Sofiya onamizdan rivoyat qilganlar.

[5] Abu Nu’aym “Tib” kitobida Abu Hurayradan rivoyat qilgan.

Ramazon-2019
Boshqa maqolalar
Yangiliklar

O‘zbekiston Prezidentining madaniyat va ma’rifatga qaratgan e’tibori barcha musulmon mamlakatlari uchun namuna – Butunjahon Islom uyushmasi rahbari

16.07.2025   5798   5 min.
O‘zbekiston Prezidentining madaniyat va ma’rifatga qaratgan e’tibori barcha musulmon mamlakatlari uchun namuna – Butunjahon Islom uyushmasi rahbari

Saudiya Arabistonining Makka shahrida O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi rahbari Firdavs Abduxoliqov hamda Butunjahon Islom uyushmasi Bosh kotibi Shayx Muhammad bin Abdulkarim al-Issa  ishtirokida uchrashuv bo‘lib o‘tdi. Ushbu uchrashuv va tashrif Butunjahon Islom uyushmasi taklifiga binoan amalga oshirildi. Unda O‘zbekistonning Saudiya Arabistonidagi favqulodda va muxtor elchisi Nodir Turg‘unov ham qatnashdi.

Do‘stona va samimiy ruhda o‘tgan uchrashuvda Markaz rahbari O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan yurtimizda bunyod etilayotgan O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi haqida jumladan, Markaz doirasida amalga oshirilayotgan tadbirlar, barcha ilmiy va tashkiliy ishlar haqida ma’lumot berdi.

– O‘zbekiston Islom ilmi, fiqh va hadis sohasida yuksak merosga ega. Bu zaminda mashhur ulamolar, buyuk faqihlar, muhaddislar, mutafakkirlar va san’atshunoslar yetishib chiqqan, – dedi Islom uyushmasi bosh kotibi. – Ushbu merosning Islom olamidagi ahamiyati va dolzarbligini ko‘rsatishda O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi muhim o‘rin tutadi. Bu yurtning taniqli va mashhur allomalari tufayli Islom sivilizatsiyasining asl mohiyati xususan, insonparvarlik va bag‘rikenglik qadriyatlari bugungi kunga qadar saqlanib qolgan. Mazkur megaloyiha bu boy merosni jahon hamjamiyatiga tanitishda asosiy ahamiyatga ega. Biz Butunjahon Islom uyushmasi nomidan ushbu sa’y-harakatlarni to‘liq qo‘llab-quvvatlaymiz. O‘zbekiston Prezidentining madaniyat va ma’rifatga qaratgan e’tibori barcha musulmon mamlakatlar uchun namuna bo‘ladi. Markaz bilan hamkorlik qilishdan benihoyat mamnunmiz! – deya ta’kidladi Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa.

Uchrashuv davomida Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa O‘zbekistonda olib borilayotgan islohotlar xususan, Islom sivilizatsiyasi markazining barcha tadbirlari, rejalashtirilgan turli anjumanlarga qiziqish bildirib, bu borada olib borilayotgan ishlarni yuksak baholadi va mamnuniyat bilan e’tirof etdi. Islom sivilizatsiyasi markazining ochilish marosimi  qanchalik ahamiyatli ekanligiga esa alohida to‘xtaldi. Shu o‘rinda Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasining 72-sessiyasida so‘zlagan nutqidan quyidagi iqtiboslarni keltirdi: “Biz butun jahon jamoatchiligiga islom dinining asl insonparvarlik mohiyatini yetkazishni eng muhim vazifa, deb hisoblaymiz. Biz muqaddas dinimizni azaliy qadriyatlarimiz mujassamining ifodasi sifatida behad qadrlaymiz. Islom dini bizni ezgulik va tinchlikka, asl insoniy fazilatlarni asrab-avaylashga da’vat etadi. Islom sivilizatsiyasi markazining faoliyati ham shu maqsadga xizmat qiladi”. Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa O‘zbekiston Prezidenti tomonidan BMT minbaridan turib ilgari surilgan mazkur ulkan tashabbus Butunjahon Islom uyushmasi nomidan qo‘llab-quvvatlashini ta’kidlab o‘tdi.

Islom sivilizatsiyasi markazi rahbari O‘zbekiston Prezidenti tashabbusi bilan Markaz tarkibida Arab-islom xattotlik maktabini ochish yo‘lga qo‘yilganini ma’lum qildi. Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa ushbu loyihani to‘la-to‘kis qo‘llab-quvvatladi:

– Yangi O‘zbekiston loyihasi bo‘lmish bu xattotlik maktabi orqali Qur’oni karimning har bir surasini maxsus arab xatida, bezaklar bilan boyitilgan tarzda qo‘lda ko‘chirish maqsadga muvofiq, – deya taklif qildi Bosh kotib, – O‘zbekistondagi bo‘lajak Arab-islom xattotlik maktabi faoliyatini yo‘lga qo‘yishda, shuningdek, jahon miqyosida mashhur bo‘lgan katta tajribaga ega xattotlarni ushbu markazga jalb etish, xattotlarning ish faoliyati samarali bo‘lishi uchun ularni rag‘batlantirish va umuman maktab faoliyatini rivojlantirishda astoydil hamkorlik qilishga   tayyormiz.

Delegatsiya a’zolari Makka shahrida joylashgan Hiro madaniyat dahasi, Vahiy muzeyi, “Burj as-sa’a” minorasida joylashgan shu nomdagi muzey, Ka’ba kisvasi uchun qirol Abdulaziz majmuasi va Madina shahridagi “Bo‘ston” muzeyi, Payg‘ambarimiz (s.a.v) siyratlari  va Islom sivilizatsiyasi muzeyi, Jidda shahridagi Islom san’ati muzeyi va kutubxonasiga tashrif buyurdi va hamkorlik bo‘yicha muzokaralar olib bordi.

Bundan tashqari, Islom sivilizatsiyasi markazi delegatsiyasi a’zolari muzey va kutubxonalarga qilgan tashriflari jarayonida Payg‘ambarimizning faoliyat va turmush tarzlarini ifodalovchi videolavhalar O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markaziga taqdim etilishi masalasini ham ko‘rib chiqishdi. 

Shuningdek, uchrashuvda O‘zbekiston Prezidenti tashabbusi bilan Samarqandda yangidan bunyod etilayotgan Imom Buxoriy majmuasi ziyoratchilari uchun qulay shart-sharoitlar yaratish masalasida ham fikr almashildi. Bu borada Saudiya Arabistoni tajribasidan foydalanish maqsadida Butunjahon Islom uyushmasi Tadbirlar va konferensiyalar bo‘limi boshlig‘i Shokir Saloh al-Advaniy bilan muloqot o‘tkazildi. Muloqot davomida Islom uyushmasi vakili bu  masalada Saudiya Arabistonining yetakchi tashkilotlaridan biri “Ilm” kompaniyasi ko‘mak berishini bildirdi. Keyingi muhokamalar videokonferensiya shaklida davom ettirilishiga kelishib olindi. 

Islom sivilizatsiyasi markazi

Dunyo yangiliklari