Sayt test holatida ishlamoqda!
18 Iyun, 2025   |   22 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:29
Asr
17:40
Shom
20:02
Xufton
21:41
Bismillah
18 Iyun, 2025, 22 Zulhijja, 1446

Yerni kim ushlab turadi?

07.02.2019   4665   6 min.
Yerni kim ushlab turadi?

Bizga ma’lumki, Yer Quyosh atrofida bir yilda bir marta to‘liq aylanadi. U Quyosh atrofida ellipssimon ravishda harakat qiladi. Ellips – tuxumsimon shaklni anglatadi. Fizika fanida tortishish (gravitatsiya) qonuni degan mavzu bor. Osmon jismlari bir-biri bilan shu qonun asosida muayyan masofada joylashadi.

Tortishish qonunining asosi masofa va massadir. Osmon jismining massasi qanchalik katta bo‘lsa, uning tortishish kuchi massasi kichik jismga nisbatan shuncha katta bo‘ladi. Shuningdek, jismlar orasida masofa qisqargani sari ularning orasidagi tortishish kuchi ham ortib boradi.

Biz Yerning Quyosh atrofidagi harakati yo‘li, orbitasi tuxumsimon shaklda dedik. Ushbu orbitaning ikkita qutbi bor. Quyoshga eng yaqin qutbi va Quyoshdan eng uzoq qutbi. Yer Quyoshga yaqin qutbga kelganda, oradagi masofa juda qisqargani uchun tortishish kuchi ortib ketadi. Mana shu paytda Yerning Quyoshga tortilib, unga qulab tushish ehtimoli bo‘ladi. Agar Yer Quyoshga tortilib ketsa, olimlarning aytishicha, 1 soniya ichida yonib, bug‘lanib ketishi mumkin. Yerdagi tog‘lar bormi, vodiylar bormi, barchasi bug‘lanib ketar ekan. Chunki, Quyoshning yadrosidagi harorat 15-20 million darajani tashkil etadi. Bunday issiqlikda barcha narsa darhol bug‘lanib ketadi. Qolaversa, Quyoshdan ochiq fazoga uchib, otilib turadigan “olovli tillar”, ya’ni protuberanetslarning uzunligi 1 million kilometrdan ortadi.

Xo‘sh, u holda nega Yer shari Quyoshga yaqinlashganda, unga qulab tushmaydi?

Yer aqlsiz narsa. Ammo u o‘zining harakati davomida Quyoshga eng yaqin qutbidan o‘tayotganda, harakatini tezlatadi. Quyoshning tortishish kuchiga teng bo‘lgan markazdan qochish kuchini hosil qilish uchun tezroq harakat qiladi. Natijada, Quyoshga tortilib ketmay, o‘z orbitasidan chiqib ketmay, yo‘lini davom ettiradi.  

Yer shari Quyoshga eng yaqin qutbdan o‘tayotganda, tezligini oshirgan edi. U shu tarzda katta tezlikda Quyoshdan uzoqlashib boradi. Agar u shu tezlikda harakatlanaversa, orbitaning uzoq qutbiga yetib kelganda, Quyosh bilan Yer orasidagi masofa uzoqlashgani, o‘rtadagi tortishish kuchi zaiflashgani va markazdan qochish kuchi o‘rtadagi tortishish kuchidan ustun kelgani uchun Quyoshning tortishish kuchini yengib, uning tizimidan chiqib, uzoq-uzoqlarga ketib qolishi mumkin. Agar Yer Quyoshning tortishish kuchini yengib, uning tizimidan uzoqlashib ketsa, Yer sayyorasidagi harorat mutlaq 0° darajaga tushib ketadi. Bunda harorat −273,15 °C bo‘ladi. Bunday ob-havoda esa hayot tugaydi.

Xo‘sh, u holda nega Yer shari Quyoshning tortishish kuchini yengib, uzoqlarga ketib qolmaydi.

Yer aqlsiz narsa deb aytdik. Ammo u o‘zining harakati davomida Quyoshdan eng uzoq qutbidan o‘tayotganda, harakatini sekinlatadi. Yerning markazdan qochish kuchi Quyoshning tortishish kuchiga teng bo‘lishi uchun sekinroq harakat qiladi. Natijada, Yer Quyosh tizimidan chiqib ketmay, o‘z orbitasidan hech bir tarafga og‘may, yo‘lini davom ettiradi. 

Endi mana bu oyatni diqqat bilan o‘qiylik: 

إِنَّ اللَّهَ يُمْسِكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ أَن تَزُولَا وَلَئِن زَالَتَا إِنْ أَمْسَكَهُمَا مِنْ أَحَدٍ مِّن بَعْدِهِ إِنَّهُ كَانَ حَلِيماً غَفُوراً

 “Albatta, Alloh osmonlaru yerni qulab tushishlaridan ushlab turur. Agar ular qulaydigan bo‘lsalar, Undan o‘zga hech kim ularni ushlab tura olmas. Albatta, U o‘ta halim va o‘ta mag‘firatli bo‘lgan zotdir” (Fotir surasi, 41-oyat).

  • Endi o‘ylab ko‘raylikchi, Yerni Quyoshga tortilib, yonib ketishidan kim saqlaydi?
  • Yerni Quyoshdan uzoqlashib, muzlab qolishidan kim asraydi?
  • Yerni o‘z orbitasida kim muvozanatda ushlaydi?
  • Yer Quyoshga yaqinlashganda, qizib ketmasligi uchun kim uning harakatini tezlashtirib, mo‘tadillashtiradi?
  • Yer Quyoshdan uzoqlashganda, kim uning harakatini sekinlashtiradi? Albatta, Buyuk va Qodir Alloh taoloning O‘zidir!

Alloh taolodan boshqa hech kim, hech bir tashkilot, hech qanday konferensiya qarori, hech bir olim o‘zidagi bor kuch-quvvat va imkoniyatlarini ishga solib, Yerni o‘z joyidan ko‘chirish yoki o‘z joyiga qaytarishga, uning harakatini tezlatish yoki sekinlatishga qancha urinsalar-da, bunga qodir bo‘lolmaydilar! Mutlaqo!  

Faraz qilaylik, Yer sayyorasi Quyoshdan uzoqlashib, uning tortishish kuchini yengib o‘tdi. Bir olim o‘zicha Yerni o‘z orbitasiga qaytarish fikrini o‘rtaga tashladi. Shunda insoniyat qalinligi 5 metr bo‘lgan trillion dona po‘lat arqon tayyorlashi kerak bo‘ladi. Chunki, po‘lat dunyodagi eng qattiq va pishiq moddadir. Bunday arqon 2 million tonna yukni ko‘tara oladi. Qolaversa, har bir arqonning orasidagi masofa besh metr bo‘ladi. Agar bu ishning uddasidan chiqilsa, unda dunyoni ulkan va og‘ir arqonlar egallab, shahar-u o‘rmonlarni va tog‘larni vayron qilib, natijada, hayot tugaydi.  

Azizlar, Alloh taolo Latif va Rohiym Zotdir. U Yer sharini arqonlarsiz, ustunlarsiz ushlab turibdi. Biz mana shu sayyorada yashaymiz, nafas olamiz. Hech qanday po‘lat arqon ham, toqat qilib bo‘lmaydigan issiq harorat-u chidab bo‘lmas sovuq harorat ham bizning yashashimizga to‘sqinlik qilmaydi. Chunki, Alloh taolo Yerni mukarram va aziz bo‘lgan insoniyat uchun qulay va xavf-xatardan xoli qilib yaratgan.

Bizga cheksiz ne’matlarni ato etgan Alloh azza va jallaga hamdu sanolar bo‘lsin!

 

 

Muhammad Rotib Nabulsiyning mav’izalari asosida

Nozimjon Iminjonov tayyorladi

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

O‘zbekiston hojilarining Prezident Shavkat Mirziyoyevga Qurbon hayiti munosabati bilan yo‘llagan tabrigi

05.06.2025   19968   4 min.
O‘zbekiston hojilarining Prezident Shavkat Mirziyoyevga Qurbon hayiti munosabati bilan yo‘llagan tabrigi

 

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti

Shavkat Mirziyoyev Janobi Oliylariga

 

Bismillahir Rohmanir Rohim

Assalomu alaykum va rahmatullohi va barakotuh

Muhtaram Prezident Janobi Oliylari!

 

Alloh taologa behisob shukrki, Sizning bevosita tashabbuslaringiz va sa’y-harakatlaringiz bilan haj amallarini yuqori saviyada tashkil etishga muvaffaq bo‘lmoqdamiz.

Bunday e’tibor va ehtiromni biz hojilar chin yurakdan his etib, yaratilgan barcha qulayliklar uchun Sizga chuqur minnatdorlik izhor etamiz.

Hurmatli Prezident Sizni va Siz orqali yurtdoshlarimizni haj ibodatini ado etayotgan hamyurtlarimiz nomidan musulmon ummati uchun eng ulug‘ bayram – Qurbon hayiti bilan samimiy muborakbod etamiz.

Biz, o‘zbekistonlik hojilar shunday fayzli kunlar uchun shukronalar aytib, Haq taolodan jonajon yurtimizga qut-baraka, aziz xalqimizga farovonlik va farzandlarimizga barkamollik so‘rab ezgu duolar qilmoqdamiz.

Zero, Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi vasallam) “Duolarning eng yaxshisi arafa kuni qilingan duodir”, deb xushxabar berganlar.

Alloh taoloning bayti joylashgan muqaddas zaminda – Mino, Arafot kabi muborak manzillarda ulug‘ amallarni ixlos ila bajarmoqdamiz.

Sizni vaqt ajratib, muborak haj ziyorati uchun yaratilgan sharoitlar va salomatligimiz haqida so‘raganingiz hamda har kuni holimizdan xabardor bo‘lib turganingiz ibodat bilan yurgan biz hojilarni cheksiz darajada mamnun etdi.

Bunday e’tibor va ehtiromni Saudiya Arabistonining mutasaddilari ham yuqori baholab, Siz Janobi Oliylariga hurmat va duolarini izhor etmoqdalar.

Muborak maskanlarda har bir ziyoratchi Sizning g‘amxo‘rligingizni yurakdan his qilib, ko‘zlarida yosh bilan duolar qilayotganini alohida aytib o‘tmoqchiman.

Sizga aytadigan yana bir xabarimiz, Saudiya Arabistonida bo‘lib turgan yurtimizning diniy soha vakillari hamda ziyoratchilari tomonidan mavsum davomida Qur’oni karim 10 ming marotaba xatm qilinib, yurtimizga tinchlik, xalqimizga farovonlik tilab duolar qilindi.

Hurmatli Prezident, Siz yaratib bergan imkoniyatlardan ruhlanib, o‘zbekistonlik hojilar yurtga qaytganimizdan keyin “Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari” degan ezgu tashabbusni bir ovozdan ilgari surib, Uchinchi renessans yaratuvchilarini tarbiyalashda Sizga ko‘makchi bo‘lmoqchimiz.

Siz boshchiligingizda yurtimizda tinchlikni mustahkamlash, xalqimizning ma’naviyatni yuksaltirish, ayniqsa yoshlarning sifatli ta’lim olishi, kasb-hunar egallashi, kerak bo‘lsa dunyoni egallashi kabi masalalar eng ustuvor vazifaga aylandi.

Shunday ekan, biz hojilar yurtimizga qaytgach, quyidagi ishlarni amalga oshirmoqchimiz:

– ona-Vatanimiz taraqqiyotiga xolis xizmat qilish, mahallalarda tinchlik va birdamlikni mustahkamlash, aholi orasida tinchlik-osoyishtalikni qadriga yetish, xalqimizni ma’nan yuksaltirish, jamiyatdagi islohotlarga daxldorlik hissini oshirish kabilarga targ‘ib etish;

– kitobxonlik madaniyatini yuksaltirish, ilmni qadrlash va ilm-ma’rifatga homiylikda namuna bo‘lish;

– to‘ylar, oilaviy tadbirlar va marosimlarda me’yoriylikka amal qilgan holda kamxarj va ixcham o‘tkazishda bosh-qosh bo‘lish;

– kiyinishda va muomalada oddiylik va kamtarinlikka amal qilish, dabdababozlik, isrofgarchilik, maishatbozlik kabi illatlardan yiroq bo‘lishni targ‘ib qilish;

– yoshlarni muvaffaqiyatlarga faqat o‘qib-o‘rganib, ilm bilan erishish mumkinligini o‘rgatish;

– ustozlar, o‘qituvchi va murabbiylarga doimo ehtirom ko‘rsatish, ularni moddiy qo‘llab-quvvatlash ishlariga ko‘mak berish;

– mahallalardagi notinch oilalar, shu jumladan tarbiyasida muammosi bor yoshlar o‘rtasida tushuntirish ishlarini olib borish;

– hududlardagi maktablarning ta’mirga muhtoj qismini joriy ta’mirlash ishlariga ko‘maklashish;

– xayriya, mehr-muruvvat va yordam ko‘rsatish ishlarini ko‘paytirish.

Barcha hojilarimiz yurtimizga qaytgandan so‘ng ushbu tashabbuslarni qat’iy amalga oshirishga va’da beramiz.

Zero, jonajon Vatanimiz kelajagi, xalqimiz farovonligi va yurtimiz shonu shuhrati Siz aytganingizdek yoshlarimiz qo‘lidadir. Ular ertaga O‘zbekistonni yanada kuchli, yuksak taraqqiy etgan davlatga aylantirish uchun o‘zlarining bor bilimi, iqtidori va kuch-g‘ayratini safarbar qilsa, ko‘zlagan barcha ezgu maqsadlarimizga, albatta erishamiz.

Yusuf Xos Hojib bobomiz aytganlaridek:

“Zakovat bor joyda ulug‘lik bo‘ladi,

Bilim bor joyda buyuklik bo‘ladi”.

 

 

Hurmatli Prezident Janobi Oliylari!

 

Biz, 15 ming hoji duolar ijobat bo‘ladigan Arafotda turib, Alloh taolodan Sizga mustahkam sog‘lik, uzoq umr va ulkan muvaffaqiyatlar tilab, olib borayotgan barcha ishlaringizda madadkor bo‘lishini so‘rab iltijolar qilyapmiz.

Alloh taolo butun dunyo mo‘min-musulmonlariga Qurbon hayitini muborak aylasin, tinchlik-xotirjamlik ato etsin, ibodatlarimizni O‘z dargohida husni qabul aylasin, ona Vatanimizni obod, xalqimiz hayotini yanada farovon qilsin!

Qurbon hayiti muborak bo‘lsin!

 

Hurmat va kamoli ehtirom ila,

 

O‘zbekiston hojilari,

Makka shahri Arafot vodiysi,

2025 yil 5 iyun

Maqolalar