Sayt test holatida ishlamoqda!
04 May, 2025   |   6 Zulqa`da, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:46
Quyosh
05:17
Peshin
12:25
Asr
17:18
Shom
19:27
Xufton
20:51
Bismillah
04 May, 2025, 6 Zulqa`da, 1446

Mo‘minalarga ibrat mo‘minalar: Fotima binti Muhammad sollallohu alayhi va sallam.

07.01.2019   9020   4 min.
Mo‘minalarga ibrat mo‘minalar: Fotima binti Muhammad sollallohu alayhi va sallam.

Hazrati Fotima roziyallohu anhoning tavalludi butun Makkada katta shov-shuv bo‘lgan bir voqea — Ka’baning qayta ta’mirlanish vaqtiga to‘g‘ri kelgan edi. O‘shanda Hajarul asvadni o‘z o‘rniga qo‘yish borasida kutilmagan ixtilof chiqadi. Masala shu darajada jiddiylashadiki, hatto qabilalar to‘rt kun mobaynida o‘zaro urushga tayyorgarlik ham ko‘radilar. Bu vaziyat Makka peshvolarini qayg‘uga soladi. Nima bo‘lsa ham, mojaroni tinch yo‘l bilan hal qilish lozim edi. Nihoyat, Umayya ibn Mug‘ira al-Mahzumiy shunday taklif bilan chiqdi: “Ey Quraysh ahli! Bu masalada oralaringizdan bir kishini hakam qilinglar. U esa bugun Masjid-ul Haramning darvozasidan kirib keladigan birinchi kishi bo‘lsin”. Bu taklif barchaga ma’qul tushadi va hayajon bilan kutish onlari boshlanadi. Bir ozdan keyin o‘ttiz besh yoshlardagi chehrasi nurli Muhammad Amin sollallohu alayhi va sallam kirib keladilar. U zotni ko‘rgan Quraysh ahli behad sevinadilar: “Mana, Abdulmuttalib o‘g‘li Abdullohning farzandi Muhammad Amin (sollallohu alayhi va sallam). Biz u beradigan har qanday qarorga rozimiz”. Hazrati Muhammad sollallohu alayhi va sallam mavzuni xotirjam tingladilar, mulohaza qildilar. So‘ngra ridolarini yerga soldilar. Hajarul asvadni uning ustiga qo‘yib: “Har qabilaninig raisi ushbu libosning bir uchidan ushlab ko‘tarsinlar”, dedilar. O‘zlari ham birga ko‘tarib borib muborak qo‘llari bilan toshni Ka’ba burchagiga joylashtirdilar. Bu xabar tez orada Makkaga yoyildi. Muammo xamirdan qil sug‘urgandek oson hal qilinib, Quraysh ahli Hazrati Muhammad sollallohu alayhi va sallamdan benihoya mamnun bo‘ladi. O‘sha kuni Hazrati Muhammad sollallohu alayhi va sallam ko‘tarinki kayfiyatda uylariga kaytdilar va to‘rtinchi qizlarining tavalludi hushxabarini eshitadilar. Sevinchlariga sevinch qo‘shiladi. Qizlariga Fotimai Zahro deb ism qo‘yadilar. Fotima roziyallohu anho ham otalariga juda o‘xshar edi. Opasi Zaynab roziyallohu anhoning beg‘ubor sevgisi, mehr-muhabbati bilan voyaga yetdi. Nabiy sollallohu alayhi va sallam qizlarining tarbiyasi, kamoli va farog‘ati uchun vaqt ajratib, ko‘pincha rohatlarni tark etar edilar. Hali kichkina bola bo‘lgani uchun Fotima roziyallohu anho ko‘chaga faqat otalari bilan birga chiqar edi. Doimo Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallamning yonlarida yurishi uning go‘zal axloq bilan hulqlanishiga sabab bo‘ldi. Xuddi shuningdek, u muhtarama zot, onalari hazrati Hadicha roziyallohu anho onamizdan ham juda ko‘p yaxshi xislat va fazilatlarni oldi. Hazrati Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallamga Hiro g‘orida vahiy nozil bo‘la boshlagan paytlarda Fotima roziyallohu anho endigina besh yoshga qadam qo‘ygan edi. Nabiy sollallohu alayhi va sallamning suyukli qizlari otalarining hayotlaridagi tarixiy hodisaga shunday kichik yoshlarida shohid bo‘ldilar. Tabiiyki, bu saodatli voqealar u muhtaramalar tarbiyasiga ham ijobiy ta’sir ko‘rsatdi. Makka mushriklarining musulmonlarga qilgan zulmlariga qarshi bo‘lgan Fotima roziyallohu anho aziyatlarni yengish uchun jon fido qilishga ham tayyor edi. Holbuki, u hali ojiza, kichkinagina bir kizcha edi. Islomga da’vatning dastlabki yillarida mo‘minlarga qilingan shafqatsizliklar, jumladan, Abu Tolib mahallasida Hoshim o‘g‘illari bilan birgaliqda o‘rab olinib, musulmonlarga ko‘rsatilgan turli azobu uqubatlar, ochlik Fotima roziyallohu anhoning sog‘lig‘iga qattiq ta’sir o‘tkazdi. Hayotining bahoridayoq shuncha tashvish, dard-alam ichida yana bir og‘ir imtihonga ro‘baro‘ bo‘ldi. Mushtipar onasi Hadicha roziyallohu anho foniy dunyoni tark etdilar. Hijratdan avvalgi o‘n uch yillik Makka hayoti haqiqatdan ham mo‘minlarga, xususan, Nabiy alayhissalomga juda og‘ir kechdi. Bu vaqt mobaynida Fotima roziyallohu anho turli voqea-hodisalarga guvoh bo‘ldi. Ko‘pchilik mo‘minlar qatori u ham Habashistonga hijrat qildi. Otalariga qilingan haqsizliklarni ko‘rib, ko‘p yig‘ladi. Hatto bir kuni Rasullulloh sollallohu alayhi va sallam Fotima roziyallohu anhoga: “Ey qizginam! Yig‘lama, albatta Alloh otangni ularning zararlaridan himoya qiladi”, dedilar. Hazrati Fotima roziyallohu anho onalarining o‘rnini bilintirmaslik uchun doimo Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallamning yonlarida bo‘ldilar. Sarvari Olam sollallohu alayhi va sallam ham doim qizlariga mehr-shafqat ko‘rsatdilar. Shubhasiz, yosh Fotima roziyallohu anho bunday mehr-muhabbatga muhtoj edi. Davomi bor...


Saidabror Umarov

Siyrat va islom tarixi
Boshqa maqolalar

Olam o‘lyapti!

03.05.2025   2691   3 min.
Olam o‘lyapti!

Hayotda ba’zi yo‘qotishlar bo‘ladi — vaqt o‘tib, o‘rni to‘lib ketadi. Ammo shunday yo‘qotishlar bor-ki, ularning o‘rnini hech narsa to‘ldira olmaydi. Ana shunday bebaho ne’matlardan biri — ulamolardir. Bugun ular bizning oramizda bor, ammo ertaga bo‘lmasligi mumkin. Ular bitta-bitta ketishmoqda. Biz yesa, afsuski, ko‘p hollarda bu haqiqatning anglab yetmayapmiz.


"موت العالم موت العالم"


— ya’ni “Olimning o‘limi – olamning o‘limidir” degan mashhur ibora bor.
Yana shu mazmunda Imom Bayhaqiyning rivoyati keltiriladi: 


"موت العالم مصيبة لا تُجبر، وثلمة لا تسد، ونجم طُمِس، موت قبيلة أيسر من موت عالم."


"Olimning o‘limi — tuzatib bo‘lmaydigan musibat, to‘ldirib bo‘lmaydigan bo‘shliq, so‘nib qolgan yulduzdir. Bir qabilaning yo‘q bo‘lishi, bir olimning o‘limidan yengilroqdir."

Chunki olimlarning o‘limi bilan faqat bir inson emas, butun bir jamiyat  ruhiy, ilmiy va axloqiy jihatdan zararga uchraydi, ma’nan qulab boradi. Aynan shuning uchun olimning o‘limi “olamning o‘limi”ga tenglashtirilgan.
Zero olimlar — faqat kitob o‘qib, dars beradigan odamlar emas. Ular — yo‘l ko‘rsatuvchi, haqqa chaqiruvchi, haqiqatni mudofaa qiluvchilardir.
Ular yillar davomida ilm o‘rganishdi, sabr bilan odamlarga yetkazishdi, o‘z hayotlarini ummatga bag‘ishlashdi. Endi esa, bitta-bitta o‘tib ketishyapti...

Kecha Abduqahhor domla Shoshiy (1969-1987 yillar – O‘rta Osiyo va Qozog‘iston musulmonlari diniy boshqarmasi Xalqaro bo‘limi mudiri, 1969-1982 yillar – Buxorodagi Mir Arab madrasasi direktori, 1982-1987 yillar – Toshkent Islom instituti rektori) olamdan o‘tgan edilar.

Bugun esa yana katta musibat - yurtimizning zabardas ulamolaridan biri ustoz Ibrohimjon domla Qodirov vafot etdilar. Domla umrlarining oxirigacha masjidlarda imomlik qilib, din xizmatida bo‘lgan peshvolardan, yuzlab shogirdlarni tarbiya qilgan ustozlardan edilar. Ustozimiz Yorqinjon domla rahimahulloh ham aynan shu kishida tahsil olgan edilar.

Shunday ulamolar birma-bir o‘tib borishmoqda. Biz o‘tgan ulamolarimiz haqqiga duo qilib, hozirda hayot bo‘lib turganlarini qadrlariga yetishimiz kerak.
Ularning so‘zlariga quloq tutib ehtirom ko‘rsatish, aloqani mustahkamlab, imkon boricha ko‘proq foydalanib qolishimiz va farzandlarimizni ularga yaqinlashtirishimiz kerak.

Lekin biz ulamolarimizni tiriklik chog‘ida qadrlash o‘rniga, chetga chiqib olib, din, millat dushmanlari "tegirmoniga suv quyib" ulamolarni obro‘sizlantirayotganlar va bu orqali yurtimiz peshvolari bilan ommani bog‘lab turgan ipni uzib, musulmonlar birligini parchalayotganlar so‘ziga uchib qolyapmiz. Ularga ishonib, ulamolarimizning so‘zlariga quloq tutmay g‘iybat, tuhmat qilib, ranjitamiz. Vafot etganlaridan keyin esa tobutlarini talashib, yig‘lab-sixtab, pushaymon bo‘lib qolaveramiz.

Yorqinjon domla rahimahulloh bir suhbatlarida aytgan edilar:
Ko‘rsangiz ko‘zingiz quvnaydigan, jannatning hidi kelib turadigan zabardas olimlar, ahli ilmlar bor. Tirikligida birov ikkita non olib xabar olmaydi. Olimlarni qadrlamaydi.... Vafotidan keyin esa aziz bo‘ladi. Tirikligida tekinga qilgan suhbatiga bir kilometr yurib bormagan odamlar, o‘lganidan keyin yuzlab kilometr masofalardan yo‘l bosib keladi. Ko‘tar-ko‘tar qiladi. Qadrlamabmiz, ko‘rishmabmiz, shu yerda shunday olim kishi bor ekan bilmabmiz, deb yuraveradi”.

Xullas, ulamolarni g‘animat bilaylik. Ular xalqimizga katta ne’mat, ne’matni qadrlamasak undan ajralish bilan sinalamiz. Keyingi pushaymon esa aslo foyda bermaydi.
 

Muhammad Zarif Muhammad Olim o‘g‘li