Alloh taolo Ahzob surasining 56-oyatida: «Albatta, Alloh va Uning farishtalari Nabiyga salavot ayturlar. Ey iymon keltirganlar! Sizlar ham unga salavot ayting va salom yo‘llang», degan.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga salavot va salom yo‘llashning turli shakllari mavjud. Ularning eng afzali namozda o‘qiladiganidir. O‘sha salavotda «Ibrohim va uning ahliga salavot yo‘llaganingdek» jumlasi bor, chunki Ibrohim alayhissalom va u zotning ahliga farishtalar salavot aytgan, Allohdan rahmat so‘raganlar. Alloh taolo:
قَالُواْ أَتَعْجَبِينَ مِنْ أَمْرِ اللّهِ رَحْمَتُ اللّهِ وَبَرَكَاتُهُ عَلَيْكُمْ أَهْلَ الْبَيْتِ إِنَّهُ حَمِيدٌ مَّجِيدٌ
«Ular (farishtalar): «Allohning amridan ajablanasanmi? Ey ahli baytlar, sizlarga Allohning rahmati va barakotlari bo‘lgay. Albatta, U maqtalgan va buyuk Zotdir» degan (Hud surasi, 73-oyat).
Imom Muslim rivoyat qilgan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Kim menga bir marta salavot aytsa, Alloh unga o‘nta salavot yo‘llaydi», deganlar.
Imom Ahmad Anas ibn Molikdan rivoyat qilgan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Kim menga bir marta salavot aytsa, Alloh unga o‘n marta salavot yo‘llaydi. O‘nta gunohini o‘chirib, uni o‘n daraja ko‘taradi», deganlar.
Imom Termiziy va Ibn Hibbon Abdulloh ibn Mas’ud roziyallohu anhudan rivoyat qilgan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Qiyomat kunida odamlarning menga eng yaqini menga eng ko‘p salavot aytganidir», dedilar.
Omir ibn Robiy’a roziyallohu anhu aytadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallamning «Kim menga salavot aytsa, salavoti miqdoricha farishtalar ham unga salavot aytadi. Shunga qarab banda xoh kamaytirsin, xoh ko‘paytirsin» deganlarini eshitdim».
Imom Termiziy keltirgan rivoyatda Ubay ibn Ka’b roziyallohu anhu aytadi: «Qachon tunning to‘rtdan biri o‘tsa, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam turib: «Ey odamlar! Allohni zikr qilinglar. Qiyomat yaqin qoldi. Uning ortidan qayta tirilish yuz beradi. O‘lim o‘ziga bog‘liq narsalar bilan kelmoqda», der edilar. Ubay ibn Ka’b: «Yo Rasululloh! Haqiqatan men sizga ko‘p salavot aytaman. Duoimning qancha vaqtini sizga bag‘ishlayin?» dedi. U zot: «Xohlaganigcha», dedilar. «To‘rtdan birini bag‘ishlasam-chi?» dedi. U zot: «Xohlaganingcha, agar ziyoda qilsang, yaxshi bo‘ladi», dedilar. «Uchdan birini bag‘ishlasam-chi?» dedi. U zot: «Xohlaganingcha, agar ziyoda qilsang, yaxshi bo‘ladi», dedilar. «Ikkidan birini bag‘ishlasam-chi?» dedi. U zot: «Xohlaganingcha, agar ziyoda qilsang, yaxshi bo‘ladi», dedilar. «Yo Rasululloh! Duoimning hammasini sizga bag‘ishlasam, nima deysiz?» dedi. U zot: «Unda barcha g‘am-tashvishlaring ariydi, maqsading hosil bo‘ladi va gunohing kechiriladi», – dedilar.
Demak, Rasuli akram sollallohu alayhi vasallam Ubay roziyallohu anhuga ziyodalik eshigini yopmaslik uchun kecha va kunduzdan ma’lum bir vaqtni tayin qilib, belgilab bermadilar.
Imom Muslim Sa’d ibn Abu Vaqqos roziyallohu anhudan keltirgan rivoyatda: «Kim muazzinning azon aytayotganini eshitganda: «Allohdan o‘zga iloh yo‘q, U yakkayu yagonadir. Uning sherigi yo‘qdir. Muhammad Uning rasuli va bandasidir. Allohni Robbim deb, Muhammad alayhissalomni payg‘ambarim deb, Islomni dinim deb rozi bo‘ldim» desa, gunohi kechiriladi», deyilgan.
Asbahoniy Anas roziyallohu anhudan keltirgan rivoyatda u zot: «Mening huzurimga qavmlar kelishganda ularni menga ko‘p salavot aytganlaridangina tanib olaman», degan ekanlar. Boshqa rivoyatda: «Qiyomatning dahshatlari va xatarli holatlaridan sizlarning eng ko‘p eminda bo‘ladiganlaringiz menga eng ko‘p salavot yo‘llaganlaringizdir», degan ekanlar.
Imom Tabaroniy va Doraqutniy Abu Hurayra roziyallohu anhudan keltirgan rivoyatda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Menga salavot aytish Sirot (ko‘prigi) uzra nurdir. Kim menga juma kunida sakson marta salavot aytsa, sakson yillik gunohi kechiriladi», degan ekanlar.
Yuqorida keltirib o‘tilgan xabarlar Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga salavot aytish qanchalar fazilatli ish ekaniga dalolat qiladi. Ularni jamlaganda quyidagi foydalar hosil bo‘ladi: savoblarning o‘n barobar ko‘paytirilishi, shafoatga noil bo‘lish, qul ozod qilish kabi ajrga ega bo‘lish, qiyomat dahshatlaridan najot topish va boshqalar.
Robiya SAIDXONBALOVA,
Toshkent islom inistitutining 1 kurs-talabasi
Yer yuziga eng yaqin bo‘lgan yulduz — Quyosh barcha mavjudotlar, jumladan, insonlar uchun hayotiy muhim sayyoradir. Quyosh barcha organik molekulalar hosil bo‘lishida ishtirok etib, insonlar ham quyosh nurisiz yashay olmaydi.
Quyosh nuri triptofan aminokislotasining serotonin gormoniga aylanishida yordam beradi. U bizga quvonch va o‘zimizga ishonch tuyg‘usini beradi, kayfiyatimizni ko‘taradi. Serotonin kuchli antidepressant bo‘lib, miya, mushaklar va ichki organlar faoliyatini yaxshilaydi.
Quyosh nuri orqali turli kasalliklarga davo topish mumkin, jumladan, immuniteti pasaygan, uyqusizlik, gormonal kasalliklar va mavsumiy affektiv kasalliklarga chalingan odamlar uchun quyoshda toblanish foydali bo‘ladi.
Bundan tashqari, quyosh ultrabinafsha nurlarining yana bir muhim xususiyati mavjud: u teri hujayralarida D vitamini ishlab chiqarishda faol ishtirok etadi.
D vitamini organizmga kalsiyning so‘rilishi uchun zarur element hisoblanadi. U osteoporoz rivojlanishining oldini oladi, suyak to‘qimalarining tiklanishiga yordam beradi va bolalarda suyaklar deformatsiyasi va o‘sish bilan muammolarning oldini oladi.
Quyosh nuri depressiyadan qutqaradi, undan hosil bo‘ladigan D vitamini nafas olish va gormonal kasalliklarning oldini oladi va keksayganda demensiya va ateroskleroz rivojlanishidan himoya qiladi.
Ammo uzoq muddatga quyosh nurlari ostida qolish tanaga zarar yetkazadi.
Quyosh nurlari birinchi navbatda teri va ko‘zlarga ta’sir qiladi. Xususan, yoz faslidagi o‘ta issiq havo sharoitida terining quyosh nuriga sezgirligi oshadi va fotodermatit kasalligi yuzaga keladi.
Ortiqcha quyosh nuri immunitetni zaiflashtiradi va teri hujayralarida mutatsiyaga sabab bo‘ladi. Bu esa o‘z navbatida teri saratoni — melanoma, retinoblastomaga olib keladi.
Quyosh ostida uzoq qolish homilador ayollar uchun xavflidir. Chunki ortiqcha nurlanish homila rivojlanishi uchun muhim bo‘lgan B9 vitamini, ya’ni foliy kislotasi miqdorini kamaytiradi.
Oftob nurlarining salbiy ta’sirlaridan yana biri, tomirlarni kengaytirishi va oyoqlarda varikoz, yuzda esa ingichka tomirlarning yorilishidan kelib chiquvchi qizil dog‘lar paydo bo‘lishiga sabab bo‘lishidir.
Quyosh nurlari keyinchalik terining barvaqt qarishini keltirib chikaradi. Chunki bu nurlar teridagi to‘qimalarni bo‘shashtiradi va u tezda qurishib-burisha boshlaydi.
Har yili quyoshning ultrabinafsha nurlari ta’siridan teri saratoni kasaliga uchrab minglab insonlar hayotdan ko‘z yummoqda.
Yosh bolalar uchun quyoshda yurish yanada xavflidir. Bolalik va yoshlik chog‘ida ko‘p quyoshda qorayganlarda yoshi o‘tgandan keyin teri saratoni kasaliga uchrash ehtimoli ortadi.
Ayniqsa, qorayishni “sog‘lik alomati” deb biluvchilar, bolalik chog‘idayoq keyingi yillarda teri saratoni bo‘lishiga kifoya qiladigan miqdorda quyoshning salbiy ta’sirini olishga ulgurgan bo‘ladilar. Yoz mavsumi tugashi bilan tana rangi ochilishiga qaramay, ultrabinafsha nurlari ta’siri ketmaydi.
Quyoshning zararlari haqida Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ummatlarini 14 asr avval bunday ogohlantirganlar: “Oftobda o‘tirmang. Oftobda o‘tirish kishi tanasini buzib, kuritadi. Ya’ni, namligini tortib oladi, terisini buzadi. Terisi qurib, kiyimi ham eskiradi. U inson badanidagi yashiringan kasalliklarni yuzaga chiqaradi”.
Boshqa hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “...Albatta, haroratning shiddati jahannamning qaynab chiqqan issig‘idandir”, deganlar.
Shuning uchun, jazirama issiq kunlarda oftob ostida ko‘p qolishdan saqlaning hamda ko‘proq “Allohumma, ajirniy minan-naar” (Allohim, meni do‘zaxdan saqlagin) deb duo qilishni unutmang!
Davron NURMUHAMMAD