Sayt test holatida ishlamoqda!
10 Iyun, 2025   |   14 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:05
Quyosh
04:50
Peshin
12:28
Asr
17:37
Shom
19:59
Xufton
21:36
Bismillah
10 Iyun, 2025, 14 Zulhijja, 1446

Insof - oliyjanoblik belgisi

07.11.2018   9148   4 min.
Insof - oliyjanoblik belgisi

Kel ey komil kamol etsang diyonat

Kishig‘a qilmag‘il xar giz xiyonat

Uzatmas bo‘lsang anga dastu altof

Nechuk bo‘lg‘ay musulmonlig‘da insof. 

So‘fi Allohyor

 

Dinimiz insonlar o‘rtasidagi munosabatlarda hamisha insof, adolat, xalollik xukmron bo‘lishini talab etadi va musulmonlarni shunga chorlaydi. Bu munosabatlar insonni kamolotga yetaklaydi.

Xalqimiz orasida “Dunyoni obod qiladigan ham, barbod qiladigan ham INSON ! Insonni odam qiladigan ham, ado qiladigan ham INSOF !”, degan ajoyib xikmat bor. Insof xaddan oshmaslikdir. Ba’zan insof xaqida gapiramiz-u, ammo asli insofning nima ekanligini ko‘pchiligimiz yaxshi bilmaymiz. Hazrat Alisher Navoiyning “Insof ila adl qasrini kur”degan ishorasida qancha ma’no va mazmun yashiringan.

Xar bir insonning insofli bo‘lishida, avvalam bor, uning oilasidagi muhit, ota-ona va maktabdagi o‘qituvchi ustozlarning ta’lim-tarbiyasi katta ahamiyat kasb etadi. Insonni xar bir ishda xam, gapda xam insofli bo‘lishi kerak. Insof bu faqat xaqiqatni aytish emas, balki kishilarning ko‘nglini topa bilish va ularga mexribonlik ko‘rsatishdir.

Hukamolar aytadilar: “O‘n hislatni qo‘ldan bermaslik lozim: to‘g‘rilik, xalollik, insof, muloyimlik, keksalarni xurmat qilish, kichiklarga shafqat qilish, qanoatlik bo‘lish, vafodorlik, iffat va adolat” 

Islom  dini kishilarni insofga odatlantirish uchun amaliy bir uslubni yo‘lga qo‘ygan bo‘lib, uning asosi Qur’oni karimda kelganidek, mo‘minlarning o‘zaro aka-uka ekanliklari, shuningdek, hadisi shariflarda aytilganidek, ularning o‘zaro munosabatlarida bamisoli bir tana kabi ekanliklari haqidagi o‘gitlardan iborat. Jamiyat a’zolari bamisoli bir tana ekan, ulardan biriga nisbatan sodir qilingan insofsizlik va zulm jamiyatning boshqa a’zolariga ham ta’sir qilishi muqarrar. Shu bois ham dinimiz ta’limotlarida insof insoniy aloqalarni muhofaza qilishning asosiy vositasi qilib belgilangan. 
Hazrati Ali karrmallohu vajhahu o‘z o‘g‘illari Imom Hasan raziyallohu anhuga insof borasida shunday o‘gitlar bilan nasihat qilgan ekanlar: “Ey o‘g‘lim! O‘zing bilan o‘zgalar o‘rtasidagi muomalangda o‘z nafsingni mezon qil. O‘z nafsing uchun yaxshi ko‘rgan narsangni birov uchun ham yaxshi ko‘r. O‘z nafsing uchun yomon ko‘rganing ishni birovga nisbatan ham ravo ko‘rma. O‘zingga zulm qilinishini yoqtirmaganing kabi birovga ham zulm qilma. O‘zingga (Alloh tomonidan) ehson-yaxshilik qilinishini sevganingdek, o‘zgalarga ham ehson-yaxshilik qil. Birovning xulqida xunuk sanaganing ishni o‘z xulqingda ham xunuk sanagin. O‘zganing fe’lida go‘zal sanaganing ishlarni o‘z nafsing uchun ham go‘zal va kerakli deb bil. Bilmagan narsangni gapirma. Bilgan narsangni gapir. O‘zingga qarata aytilishini yoqtirmaganing so‘zni birovga ham gapirma”. 
Hazrat Ali raziyallohu anhuning bu so‘zlarida olam-olam ma’no mujassam. Inson o‘zgalar bilan muomalasida o‘z nafsini mezon qilishi. Birov bizga yolg‘on gapirishini, aldashini xohlamaymizmi? Demak, boshqalarga yolg‘on gapirmaylik. Birov biror narsamizni o‘g‘irlashini qabul qila olmaymizmi? Demak, birovdan biz ham hech narsa o‘g‘irlamaylik. Birov bizga kibr qilib, yerga urishini istamaymizmi? Demak, biz ham o‘zgalarga tahqiromuz va takabburona muomala qilmaylik. Shunday qilib, har doim o‘zgalarga nisbatan qiladigan muomalalarimizda o‘zimizga o‘zimiz: “Men shu muomalani o‘zim uchun bo‘lishiga rozi bo‘larmidim?!”, degan savol qo‘yaylik. Mana shu INSOFdir. 

Insof, halollik, adolat va vijdonlilik tushunchalari dinimiz Islomning barhayot ta’limotlarida bot-bot ta’kidlangan muqaddas tushunchalar bo‘lib, ularga doimo rioya qilishimiz, odamlar bilan amalga oshiradigan barcha muomala va munosabatlarimizda og‘ishmasdan amal qilishimiz lozim bo‘lgan ma’naviy mezon hisoblanadi. Agar insof va adolatni, halollik va vijdonni o‘zimizga mezon qilsak, dunyoyu oxirat yaxshiliklariga ega bo‘lamiz, jamiyatimiz yanada jips va mustahkam jamiyat bo‘lib, gullab yashnaydi. Alloh taolo barchamizni O‘zidan qo‘rqadigan, insofli, adolatli va halol insonlardan bo‘lishimizni nasib aylasin!

 

Odiljon Narzullayev

Zangiota tuman “Imomi A’zam”masjidi imom xatibi

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Yangiliklar

Xorijiy hamkorlardan Qurbon hayiti munosabati bilan samimiy qutlovlar

09.06.2025   11614   2 min.
Xorijiy hamkorlardan Qurbon hayiti munosabati bilan samimiy qutlovlar

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev nomiga ma’naviy hayotimizda muhim o‘rin egallagan, azaldan xalqimizga xos bo‘lgan mehr-oqibat, bag‘rikenglik va saxovat kabi olijanob fazilatlarni o‘zida mujassam etgan muqaddas Qurbon hayiti – Iyd al-Adho munosabati bilan xorijiy davlatlar va hukumatlar, nufuzli xalqaro tashkilotlar va mintaqaviy tuzilmalar rahbarlaridan tabrik maktublari kelib tushmoqda.

 

Xorijiy hamkorlar o‘z qutlovlarida O‘zbekistonning ko‘p millatli xalqiga chuqur hurmat bildirgan holda, yurtimizga tinchlik, farovonlik va ravnaq tilab, do‘stlik va o‘zaro manfaatli hamkorlik aloqalarini har tomonlama rivojlantirishga qat’iy intilishlarini ta’kidlamoqdalar. 

 

Jumladan, quyidagilar o‘z tabriklarini yo‘llagan:

Qozog‘iston Respublikasi Prezidenti Qasim-Jomart Toqayev;

Qirg‘iz Respublikasi Prezidenti Sadir Japarov;

Tojikiston Respublikasi Prezidenti Emomali Rahmon;

Turkmaniston Prezidenti Serdar Berdimuhamedov;

Turkman xalqining milliy yetakchisi, Turkmaniston Xalq Maslahati Raisi Gurbanguli Berdimuhamedov;

Ozarbayjon Respublikasi Prezidenti Ilhom Aliyev;

Qozog‘iston Respublikasining birinchi Prezidenti Nursulton Nazarboyev;

Misr Arab Respublikasi Prezidenti Abdulfattoh as-Sisi;

Turkiya Respublikasi Prezidenti Rejep Tayyip Erdog‘an;

Eron Islom Respublikasi Prezidenti Mas’ud Pezeshkiyon;

Birlashgan Arab Amirliklari Prezidenti Shayx Muhammad bin Zoid Ol Nahayon;

Birlashgan Arab Amirliklari Vitse-prezidenti, Bosh vaziri, Dubay amirligi hokimi Shayx Muhammad bin Roshid Ol Maktum;

Birlashgan Arab Amirliklari Vitse-prezidenti, Bosh vaziri o‘rinbosari, Prezident ishlari bo‘yicha vaziri Shayx Mansur bin Zoid Ol Nahayon;

Birlashgan Arab Amirliklari Bosh vaziri o‘rinbosari, ichki ishlar vaziri Shayx Sayf bin Zoid Ol Nahayon;

Kuvayt Davlati Amiri Shayx Mish’al al-Ahmad al-Jobir as-Saboh;

Qatar Davlati Amiri Shayx Tamim bin Hamad Ol Soniy;

Qatar Davlati Amiri o‘rinbosari Shayx Abdulloh bin Hamad bin Halif Ol Soniy;

O‘mon Sultoni Haysam bin Toriq;

Iordaniya Hoshimiylar Podshohligi Podshohi Abdulla II;

Jazoir Xalq Demokratik Respublikasi Prezidenti Abdulmajid Tebbun;

Falastin Davlati Prezidenti Mahmud Abbos;

Islom hamkorlik tashkiloti bosh kotibi Husayn Ibrohim Toha;

Turkiy davlatlar tashkiloti bosh kotibi Kubanichbek Omuraliyev;

Turkiy davlatlar tashkiloti Oqsoqollar kengashi raisi Binali Yildirim;

Iqtisodiy hamkorlik tashkiloti bosh kotibi Asad Majid Xon;

Kavkaz musulmonlari idorasi raisi shayxulislom Ollohshukur Poshshozoda.

Qutlovlar kelishda davom etmoqda. 

President.uz