Sayt test holatida ishlamoqda!
16 Iyun, 2025   |   20 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:29
Asr
17:39
Shom
20:01
Xufton
21:40
Bismillah
16 Iyun, 2025, 20 Zulhijja, 1446

Ilohiy kitobga e’tibor

08.10.2018   3431   3 min.
Ilohiy kitobga e’tibor

Qur’oni karim – ilohiy kitob, bashariyat uchun hidoyat mayog‘i. Asrlar osha jozibadorligi, mo‘jizakorligi bilan olam ahlini lol qilib kelmoqda. Unga bo‘lgan muhabbat kun sayin oshib bormoqda. Ajdodlardan avlodlarga o‘tib, sayqal topib, yod olinib, amal qilinib kelinmoqda. Tilovat paytida et jimirlaydi, ko‘z yoshlanadi, qalb titraydi. Bu bejiz emas, albatta.  Ana shunday muborak kalomga bo‘lgan e’tibor, hurmat-ehtirom har bir kishining qalbida sayqal topadi. 

Nabiy sollallohu alayhi vasallam bu kitobni o‘rganishga, yod olishga va uni o‘rgatishga undaganlar.

Usmon roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallam: «Sizlarning yaxshilaringiz Qur’onni o‘rganganlaringiz va o‘rgatganlaringizdir», dedilar» (Buxoriy, Abu Dovud va Termiziy rivoyat qilishgan).

Muqaddas kalomni yod olgandan keyin uni asrab-avaylash, takrorlab turish ham kerak. Aks holda, Qur’oni Karimni yod olgandan keyin beparvo bo‘lsa, u xotiradan ko‘tarilib ketishi hech gap emas. 

Abu Muso roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallam: «Qur’ondan xabar olib turinglar. Jonim qo‘lida bo‘lgan Zotga qasamki, albatta, u qochoqlikda tushovda turgan tuyadan ham ashaddiyroqdir», dedilar» (Muttafaqun alayh).

Ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallam: «Albatta, Qur’on sohibining misoli xuddi tushovlangan tuya sohibiga o‘xshashdir. Agar undan xabar olib tursa, uni tutib qoladi. Tek qo‘ysa, ketib qoladi», dedilar» (Muttafaqun alayh).

Imom Buxoriy va imom Termiziy bobomizdan rivoyat qilingan hadisi shariflarning birida Nabiy sollallohu alayhi vasallam: «Sizlardan biringizning falon, falon oyatni unutdim, demog‘i qandoq ham yomon. Lekin u unutdirilgandir. Qur’onni yodingizda turishi uchun harakat qiling. Albatta, u odamlarning ko‘ksidan chiqishda qochoq tuyadan ham ashaddiydir», deganlar». 

Tuyasini tushovlab qo‘ygan odam undan tez-tez xabar olib turmasa, tuya ketib qolishi turgan gap. Xuddi shunga o‘xshab Qur’oni Karimni yod olgan odam ham uni tez-tez takror qilib turishi lozim. Sal beparvo bo‘lsa, esidan chiqib qolishi turgan gap. Qur’oni Karimni yod olgan odam uni esdan chiqarib qo‘ymaslik uchun doimo takrorlab yurmog‘i kerak. 

Yod olgan sura yoki oyatlarini unutib qo‘yishning oqibati esa naqadar yomon. Vohalanki, bu narsa gunohning o‘zginasi.

Anas roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallam: «Menga ummatimning gunohlari ko‘rsatildi. Qur’ondan bir sura yoki oyat unga berilganda unutib qo‘ygan odamdan ko‘ra katta gunohni ko‘rmadim», dedilar» (Termiziy va Abu Dovud rivoyat qilishgan).

Allohning kalomiga e’tiborsiz bo‘lish kerak emas. Shu kalom biz uchun hidoyat. Shunga iymon keltirganlar mo‘min. Shuning uchun hadisi shariflarda yod olgan oyatlarini yoddan chiqarish qattiq qoralangan. 

Qur’onni unutmasligimiz uchun uni doimo takrorlab turishimiz zarur bo‘ladi. Alloh taolo uning har bir kalimasiga, har bir harfiga ko‘plab savoblarni ato etadi. Buni doimo his qilib yashamoq kerak.

 

Romitan tuman bosh imom xatibi. 

Otabek Raximov. 

O‘MI matbuot xizmati

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Chatgpt dan diniy savollarga javob olish

13.06.2025   5774   2 min.
Chatgpt dan diniy savollarga javob olish

Savol: Chatgpt (sun’iy intellekt) orqali diniy savollarimizga javob olsak bo‘ladimi, shu javoblarga  amal qilsak bo‘ladimi? 

Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Yo‘q, bu joiz emas. To‘g‘ri, Chatgpt platformasi ayrim sohalarda insonlarga foyda bermoqda. Ammo diniy savollarga to‘g‘ri javob berishga ojizlik qiladi. Chunki u ham inson omili tomonidan ishlab chiqilgan bir mahsulot. Qolaversa, ba’zan savollarga taxminiy javoblar, hatto bu masala falon kitobda bor deb, arabiy iboralar ham berishi mumkin. Lekin u keltirgan iboralar na u aytgan kitobda va na boshqa fiqhiy manbalarda uchramaydi. Shu bois shar’iy masalalarga ahli ilm, mutaxassislarga murojaat qilish orqali yechim topish darkor. Alloh taolo oyati karimada bunday marhamat qilgan:


فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ

“Agar bilmaydigan bo‘lsangiz, zikr ahlidan so‘rangiz!” (Anbiyo surasi, 7-oyat).

Musulmon odam biror narsani bilmay qolsa, uni biladigan kishidan, o‘sha sohaning «zikr ahli»dan o‘rganishi lozim bo‘ladi. Shunday ekan, e’tiqod va dinu-diyonatga tegishli narsalarni ham shu sohaning bilimdonlaridan so‘rash talab etiladi. Buyuk tobeiy Ibn Sirin rahimahulloh bunday deganlar:


 ‌إن ‌هذا ‌العلم ‌دين فانظروا عمن تأخذون دينكم. رواه مسلم

“Albatta, bu ilm dindir. Bas, diningizni kimdan olayotganingizga qaranglar” (Imom Muslim rivoyati).
Mazkur iboraning sharhida Mulla Ali Qori rahimahulloh bunday deganlar:
“Bu ilm” so‘zidan murod Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ummatga olib kelgan Qur’oni karim va hadisi sharifdan iborat bo‘lgan ta’limotdir. Uni ishonchli va adolatli zotlardan olmoqdamisiz yoki yo‘q, shunga nazar solinglar, ya’ni qayerdan, kimdan ilm olayotgangizni aniq bilinglar”. (“Mirqotul mafotih” kitobi). Vallohu a’lam.

O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.