Islomdagi eng go‘zal buyruqlardan biri silai rahm, ya’ni, yaqinlar bilan qarindoshlik rishtalarini bog‘lash, do‘stlarga mehr-oqibat ko‘rsatishdir. Silai rahm avvalo Alloh taoloni bandalariga buyurgan amrlaridan biridir. Alloh taolo aytadi: “Va oralaringizdagi savol-javoblarda o‘rtaga nomi qo‘yiladigan Allohdan qo‘rqingiz va qarindosh-urug‘laringiz bilan ajralib ketishdan saqlaningiz” (Niso surasi, 1-oyat).
Silai rahmda Allohning roziligi, mo‘minlar va farishtalarning xursandchiligi, shaytonga g‘am yetkazish, umrning ziyodaligi va rizqning barakasi kabi go‘zal xislatlar mujassam.
Abu Hurayra (roziyallohu anhu)dan rivoyat qilinadi. Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam): “Kimni rizqi keng va umri barakali bo‘lishligi xursand qilsa, silai rahmni bog‘lasin”, dedilar (Imom Buxoriy rivoyati).
Boshqa bir hadisda esa Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam): “Kim umrini uzun, rizqini keng bo‘lishini va yomon o‘limdan qutulishni hohlasa, qarindoshlari bilan aloqasini tiklasin”, deganlar (Imom Ahmad rivoyati).
Bu shunchalik ulug‘ ibodatki, uni bajargan kishi qanchalik ko‘p ajr va foydalar topsa, uni tark qilgan, unga beparvolik qilgan odam shunchalik qattiq gunohkor va ziyonkor bo‘ladi. Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) aytadilar: “Silai rahm savobidek tez keladigan yaxshilik yo‘q. Dunyoda tezda azob berib, oxiratda ham azob keltiradigan gunoh silai rahmni uzishlikdir” (Imom Termiziy, Imom Ahmad, Imom Ibn Moja rivoyati).
Qolaversa, silai rahmning do‘zaxdan uzoqlashishiga va jannatga yaqinlashishiga sabab bo‘ladigan amallar bilan bir qatorda zikr qilinishi naqadar ulug‘ ibodatligiga dalolat qiladi.
Abu Ayyub Ansoriy (roziyallohu anhu) aytadi: “Bir a’robiy Payg‘ambar (alayhissalom)ning huzurlariga kelib: “Yo Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) jannatga yaqinlashtiradigan va do‘zaxdan uzoqlashtiradigan amaldan xabar bering!”, dedi. Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi vasallam) Allohga ibodat qilishga, Unga shirk keltirmaslikka va namoz o‘qishga, zakot berishga va silai rahm qilishga buyurdilar (Imom Buxoriy, Imom Muslim rivoyati).
Demak, silai rahm qilish dinimizning biz mo‘minlardan talab qilgan qat’iy talabi. Shunday ekan, bu go‘zal amalga beparvo bo‘lmaylik.
Yorbek ISLOMOV
Olmazor tumanidagi “Mevazor” masjidi imom noibi
Savol: Biz tomonlarda qattiq yomg‘ir yog‘ib, Juma va ikki hayit namozlarida odamlar tashqarida namoz o‘qiy olmay, masjid ichiga tiqilib ketadi. Sunnatni almashib o‘qib olishadi, ammo farz namozda buning imkoni yo‘q-ku. Bu holatda qanday yo‘l tutiladi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Bu kabi uzrli hollarda ya’ni savolda zikr qilinganidek, Juma va ikki hayit namozlarida orqadagilar oldingi safdagi namozxonlarning bellariga sajda qilib, namozni ado etsalar bo‘ladi.
Buning kayfiyati shunday: Avvalgi safdagilar odatdagidek ruku va sajda qiladilar. Ularning orqasidagilar esa, rukuda imkon qadar egiladilar, so‘ng sajdada oldingi safdagi odamlarning orqa bellariga boshlarini qo‘yib, sajda qiladilar. Farzni shunday o‘qisalar, sunnatlarni savolda aytilgandek almashib o‘qib olaveradilar. Chunki belga sajda qilish zarurat tufayli joiz bo‘ladi. Sunnat namozni o‘qishda esa, bunday zarurat bo‘lmaydi.
Bundan tashqari, bu kabi uzrli holatlarda oldindagi odamning oyoqlari ustiga yoki o‘zining soniga ham sajda qilish mumkin. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.