Qur’oni karim ma’nolarining o‘zbek tilidagi nashrlari
Hozirgi kunda islom dini asoslarini, ayniksa, Qur’oni karimni ilmiy o‘rganish dunyo mikyosida shu darajada ommalashib ketdiki, bu mavzuda chiqayotgan adabiyotlarni eng umumiy tarzda ham kamrab olish imkonidan tashqaridir.
Qur’oni karim ma’nolarining o‘zbek tiliga tarjimasini Muhammadjon xoji Hindistoniy o‘tgan asrning 80-yillarida qilgan edi. Lekin u tarjima davr taqozosi bilan chop etilmay qolib ketdi.
Vatandoshimiz Oltinxon to‘ra arab imlosi bilan o‘zbek tiliga o‘girgan Qur’oni karim ma’nolarining tarjimasi mustaqillikning ilk davrlaridayoq o‘zbek kitobxonlariga yetib bordi. Arab imlosini mutolaa qila oladigan kishilar mazkur tarjimadan bahramand bo‘ldilar. Biroq ushbu kitob o‘zbek tilida bo‘lsa-da, arab imlosida ekani ko‘pchilikka qiyinchilik tug‘dirdi.
So‘ngra Shamsuddin Boboxonov o‘zbek tiliga tarjima qilgan Qur’onning oxirgi juzi – Amma porasi, Alouddin Mansurning to‘la izohli tarjimasi chop etildi. Ushbu izohli tarjima avvaliga “Sharq yulduzi” jurnalida muntazam berib borildi. Keyinchalik alohida kitob shaklida bosilib, mutaxassislar uchun qo‘llanma bo‘ldi.
Shuningdek, 1992 yildan boshlab, shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusufning “Tafsiri hilol”i nashr etila boshlandi. Bu dastlab, Qur’oni karimning oxirgi juzlarini o‘z ichiga olgan edi. Keyinchalik 114 ta suraning barchasi jildlarga bo‘lingan holda “Tafsiri hilol” nomi bilan bosib chiqarildi. Natijada xalqimizning Qur’on ilmlari borasidagi tushunchalarini ortishiga sabab bo‘ldi. Nihoyat shayx Abdulaziz Mansur amalga oshirgan, imom A’zam mazhabi doirasida izohlangan, yangi mukammal tarjima ham nashrdan chiqdi. Ushbu izohli tarjima dastlab 2001 yili, oradan bir oz vaqt o‘tib, aniqrog‘i 2004, 2017 yillari qaytadan chop bo‘ldi. Mazkur nashr bugungi kunda nafaqat islomshunoslik yo‘nalishida tahsil olayotgan talablar uchun, balki ijtimoiy-gumanitar sohalarda izlanishlar olib borayotgan tadqiqotchilarga ham qo‘llanma bo‘lib xizmat qilmoqda.
Bundan tashqari, O‘zbekiston fanlar akademiyasi Abu Rayhon Beruniy nomidagi Sharqshunoslik instituti tarjimonlar jamoasining ham Qur’oni karim ma’nolarining ilmiy izohli akademik tarjimasi nashr etildi. Buning e’tiborli tomoni shundaki, kitobning kirish qismida Qur’oni karim tarixiga doir ma’lumotlar ham o‘rin olgan.
Aytish mumkinki, keyingi yillarda o‘zligimizni anglash, muqaddas dinimiz arkonlarini har tomonlama o‘rganish imkoni paydo bo‘ldi. Qur’oni karim ma’nolarning o‘zbek tiliga o‘girilib xalqimizga tuhfa qilinishi xalqimizning ma’naviy hayotida muhim ahamiyat kasb etdi.
Xudoyberdi Saidov
Olmazor tumanidagi “Ibrohim ota” jome masjidi imom-xatibi
manba:nasihat.uz
Luqmoni Hakimning hikmatli so‘zlaridan
1. Allohga taqvo qilishni tijorat deb bil, shunda u senga molsiz foyda keltiradi.
2. O‘zingni senga muhtoj bo‘lmagan, lekin sen unga muhtoj bo‘lgan kishining o‘rniga qo‘y.
3. Xarsang toshlarni joyidan ko‘chirish, ongsiz odamga anglatishdan osonroqdir.
4. Jannatni talab qilishda oliy himmatli bo‘l.
5. Allohdan shunday umid qilki, u bilan Uning makridan omonda bo‘lma va Allohdan shunday qo‘rqki, u bilan Uning rahmatidan umidsiz bo‘lma.
6. Men hech qachon sukutdan afsuslanmadim. Agar gap kumush bo‘lsa, sukut — oltin.
7. Hikmat kambag‘allarni podsholarning majlislarida o‘tkazgan.
8. “Yo Robbim, meni mag‘firat qil” — deb ko‘p takrorla, zero Allohning bir soati borki, u vaqtda so‘rovchi rad etilmaydi.
9. Kim yolg‘on gapirsa, yuzining suvini (obro‘yi) ketadi, kimning xulqi yomon bo‘lsa, g‘am-tashvishi ko‘payadi.
10. Allohdan qo‘rq, lekin qalbing fojir bo‘laturib, odamlar seni hurmat qilishlari uchun o‘zingni ularga Allohdan qo‘rqadigan qilib ko‘rsatma.
11. Amal faqat yaqiniy ishonch (e’tiqod) bilangina mukammal bo‘ladi, kimning e’tiqodi zaif bo‘lsa, amali ham zaif bo‘ladi.
12. Yolg‘on gapirishdan ehtiyot bo‘l, zero u pishirilgan chumchuq go‘shti kabi ishtahalidir, lekin ko‘p o‘tmay egasini ichini yondiradi.
13. Majlisni ko‘zing bilan ko‘rib tanla, agar Alloh zikr qilinadigan majlis bo‘lsa, u yerda o‘tir. Agar olim bo‘lsang, ilming naf beradi, agar johil bo‘lsang, senga o‘rgatishadi, agar Alloh u majlisga rahmatini nozil qilsa, sen ham shu rahmatdan bahramand bo‘lasan.
14. Qarzdorlikdan ehtiyot bo‘l, chunki u kunduzi xorlik va tunda g‘amdir.
15. To‘qlik ustiga ovqat yemagin — chunki unday taomni yegandan ko‘ra itga tashlagan yaxshiroq.
16. Agar shayton senga shubha va gumon orqali kelsa, uni yaqiniy ishonch va nasihat bilan yeng, agar u tanballik va zerikish tomonidan kelsa, qabr va qiyomatni eslab yeng, agar u xohish va qo‘rquv tomonidan kelsa, unga dunyo tark etiladigan va qoldiriladigan narsadir, deb ayt.
17. Tilingdan chiqqan gaplarga ehtiyot bo‘l, sukut qilgan kishi omonda bo‘ladi, faqat foydasi bor gaplarni gapir.
18. Yuzingni niqoblashdan (ya’ni shubhali qiyofadan) saqlan — chunki, u kechasi odamlarni qo‘rqitadi, kunduzi esa xo‘rlik keltiradi.
19. Men tosh, temir va og‘ir yuklarni ko‘tardim, ammo yomon qo‘shnidan og‘irroq narsani ko‘rmadim.
Homidjon qori ISHMATBЕKOV