Sayt test holatida ishlamoqda!
07 Iyul, 2025   |   12 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:14
Quyosh
04:57
Peshin
12:33
Asr
17:41
Shom
20:03
Xufton
21:38
Bismillah
07 Iyul, 2025, 12 Muharram, 1447

Hadis sharhi: Mol – dunyo fitnami?

02.08.2018   13911   4 min.
Hadis sharhi: Mol – dunyo fitnami?

“Ka’b ibn Iyoz (r.a.) rivoyat qiladi: «Rasululloh (s.a.v.)­ning bunday deb aytayotganlarini eshitdim: “Har bir ummat uchun fitna bor, mening ummatim fitnasi mol-dunyodir” (Imom Termiziy).

Sharh. Imom Termiziy sahihligini aytgan ushbu hadisda Payg‘ambarimiz (a.s.) mol-dunyo mavzusiga e’tibor qaratganlar. Sharhchilar hadisdagi “fitna”ni zalolat va ma’siyat, ya’ni adashish va Haqqa osiylik deb izohlashgan. Ya’ni, bu ummatni haq yo‘ldan ozdirib, dindan uzoqlashtiradigan eng muhim omil moddiyat va moldir. Islom dushmanlarining oshkora va maxfiy tashkilotlari musulmonlarni yo‘ldan toydirish uchun ko‘pincha moddiyat va mol-dunyodan tuzoq sifatida foydalanishmoqda. Buni kuzatib turib, Alloh taoloning: “Kofir bo‘lganlar mol-mulklarini Alloh yo‘lidan to‘sish uchun sarflaydilar” (Anfol, 36), degan ogohlantiruvining amaldagi isbotini ko‘ramiz. Payg‘ambarimiz (a.s.)ning yuqoridagi hadislari bilan g‘aybdan xabar berishlariga yana bir karra imon keltiramiz.

Ayni paytda, bu hadisni noto‘g‘ri talqin qilmaslik kerak. Islom dini aslida boylik va moddiy kuch-qudratga qarshi emas. Aksincha, musulmonlarni mehnat qilishga va pul topishga targ‘ib etadigan ko‘plab hadislar bor. Dinimizning muhim qismi bo‘lmish zakot, haj, sadaqa kabi farz va mandub amallarni bajarish uchun, albatta, mol-dunyoga ega bo‘lish kerak. Shuningdek, “Beruvchi qo‘l oluvchi qo‘ldan yaxshidir”, “Allohning nazdida kuchli mo‘min kuchsiz mo‘mindan yaxshiroq va suyukliroqdir”, “Taqvodor kishiga boylikning hech bir zarari yo‘qdir” kabi hadislar musulmonlarni mehnatga, moddiy jihatdan baquvvat bo‘lishga undaydi.

Shunday ekan, mol va moddiyatni yomonlashdan maqsad, agar hushyor, sergak bo‘linmasa, axloqiy va diniy jihatdan tubanlashishga olib kelishi mumkinligidan ogohlantirishdir. Unutmaylikki, taraqqiyot, rivojlanish yo‘qchilik va ehtiyojdan kelib chiqqani kabi, qoloqlik va tanballik ham boylik keltirgan to‘kinlik, isrof sababli yuzaga keladi. Bunga eng yorqin misol Saodat asri va undan keyingi sahobalar davridir. O‘sha paytda ochlikdan sillasi qurib, qorniga tosh bog‘lab yurgan odamlar qisqa muddatda dunyoning uch qit’asiga Allohning haq dinini yetkazishdi. Zamonlar o‘tib, butun dunyo xazinalari musulmonlarga qarab oqa boshlaganida esa, odamlar bamay­lixotirlikka va dangasalikka berilishdi. Oqibatda ilm-fan, davlat boshqaruvi va boshqa sohalarda dunyoga ustozlik qilgan musulmon olami taraqqiyotdan orqada qolgan, qaram va boqimanda holga tushib qoldi.

Shunday ekan, azaliy va abadiy haqiqatlarni yetkazuvchi bo‘lgan Payg‘ambarimiz (a.s.)ning mol-dunyo borasidagi tutum­larini ushbu hadisdan bilib olsak bo‘ladi: «Odamlar mol-dunyo borasida to‘rt qismdir: bir banda bor, Alloh unga mol va ilm bergan, u moli xususida Allohdan qo‘rqadi va uni silai rahm uchun sarflaydi. Molidagi Allohning haqqini biladi va uni ado etadi. Mana shu odam eng yuksak martabaga erishadi.

Yana bir banda bor, Alloh unga ilm berganu ammo mol bermagan. U yaxshi niyatda: “Agar molim bo‘lsa edi, falonchiga o‘xshab xayrli yo‘llarga sarflardim”, deb orzu qiladi. Alloh uning niyatini qabul qiladi va oldingilar bilan teng ajr beradi.

Uchinchi (xil) banda bor, moli yetarli, lekin Alloh unga ilm bermagan. U molini shahvat va buzuqlik-fitna yo‘llariga sarflaydi. Na Rabbidan qo‘rqadi va na silai rahm qiladi. Molidagi Allohning haqqini ham bilmaydi. Bu eng yomon martabadir.

To‘rtinchi (xil) kimsa bor, Alloh unga mol ham, ilm ham bermagan. Ammo u isrofchilarga hasad qilib: “Qaniydi, mening ham pulim bo‘lsaydi, falonchiga o‘xshab sarflab, unga o‘xshab yashardim”, deydi. U ham niyati sabab o‘sha isrofgarlar bilan gunohda teng sherik bo‘ladi».

Manba:irfon.uz

 

Hadisi sharif
Boshqa maqolalar

Diniy ta’lim muassasalariga kirish imtihoni qaysi fanlardan o‘tkaziladi?

04.07.2025   6198   2 min.
Diniy ta’lim muassasalariga kirish imtihoni qaysi fanlardan o‘tkaziladi?

O‘zbekiston musulmonlari idorasi Ta’lim va ilmiy-tadqiqot bo‘limi joriy yilda oliy va o‘rta maxsus islom ta’lim muassasalariga o‘qishga kirish uchun abituriyentlar qaysi fanlar bo‘yicha ijodiy imtihon va test sinovlari topshirishini ma’lum qiladi: 

Toshkent islom instituti, Mir Arab oliy madrasasi va Imom Termiziy nomidagi islom institutida:
Arab tili (test sinovi) 30 x 3,1 – 93 ball;
Fiqh va aqoid (test sinovi) 30 x 2,1 – 63 ball;
O‘zbekiston tarixi (test sinovi) 30 x 1,1 – 33 ball.

Hadis ilmi maktabida:
Arab tili (test sinovi) 30 X 3,1 – 93 ball;
Hadis va Mustalahul hadis (og‘zaki, ijodiy imtihon) – 63 ball;
O‘zbekiston tarixi (test sinovi) 30 X 1,1 – 33 ball.

O‘rta maxsus diniy ta’lim muassasalarida:
Xorijiy til (test sinovi) 30 x 3,1 – 93 ball;
O‘zbekiston tarixi (test sinovi) 30 x 2,1 – 63 ball;
Ma’naviyat va ma’rifat (test sinovi) 30 x 1,1 – 33 ball.

Toshkent islom instituti magistratura bosqichida:
Teologiya (Islom ilohiyoti, falsafasi va Moturidiylik ta’limoti): 
Aqoid, Islom falsafasi (ijodiy imtihon) – 100 ball;
Xorijiy til (arab yoki ingliz tilidan test sinovi) – 25 x 2 – 50 ball. 

Teologiya (Hadis ilmlari): 
Hadis, Mustalahul-hadis (ijodiy imtihon) – 100 ball 
Xorijiy til (arab yoki ingliz tilidan test sinovi) – 25 x 2 – 50 ball

Toshkent islom instituti Modul ta’lim tizimida: 
Tanlov test sinovi shaklida o‘tkaziladi:
- ixtisoslik fanlar majmuasi (Qur’oni karim va tajvid, hadis, fiqh, aqoid) 35 x 2,1 – 73,5 ball.
- ijtimoiy-gumanitar fanlar majmuasi (O‘zbekiston tarixi, Ma’naviyat asoslari, Milliy g‘oya) 25 x 1,1 – 27,5 ball.

Imtihon o‘tkaziladigan vaqt va hududlar bo‘yicha qo‘shimcha ma’lumot beriladi. 

2025-2026 o‘quv yili qabul jarayonlari haqidagi so‘nggi yangiliklarni @qabulmuslimuz telegram sahifasida kuzatib boring. 

O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati