Namozdan keyin imomning qavmga qarab o'tirishi, so'ng barchalari jamoat bo'lib zikrlar aytib, so'ngra qo'llarini ko'tarib duo qilishlari, qavmning imomning duosiga «Omiyn, omiyn» deb turishi haqida savollar ko'p. Avvallari bu masalada hech gap ko'tarilmas edi. Ammo keyingi paytda turli sabablarga ko'ra savollar ko'paydi.

Aslida bu masala allaqachon hal bo'lgan, muhaddislar o'z kitoblarida bu boradagi hadislarni rivoyat qilgan va fuqaholar o'z kitoblarida uni yaxshilab tahlil qilib, echib bergan edilar.

Ammo ba'zi kishilar bu masalani yana qayta ko'tarib, odamlarning xayoli parishon bo'lishiga sabab bo'ldilar. Aslida esa eski gapni yana qayta qo'zg'adilar.

Nachora, modomiki o'zi bilmagan narsani inkor qiladiganlar bo'lar ekan, qayta-qayta ovora bo'lishdan boshimiz chiqmaydi.

Shuning uchun muhtaram kitobxonga qisqacha bayonot berishni lozim ko'rdik.

Avvalo, bu masalada alohida risolalar yozgan ulamolar ham bo'lganini aytib qo'ymoqchimiz.

Misol uchun, Maxdum Muhammad Hoshim at-Tattaviy as-Sindiyning «Muxtasarut-Tuhfatul‑Marg'uba fii afzaliyatid-duoi ba'dal‑maktuba» («Farz namozidan keyingi duoning afzalligi haqida marg'ub tuhfa muxtasari») kitobini keltirishimiz mumkin.

Bu kitobda muallif farz namozidan keyin qo'lni ko'tarib duo qilish, jamoat bo'lib duo qilish va «Omiyn, omiyn», deb turish haqidagi ko'plab hadislarni keltirganlar.

Biz esa o'zimizga juda kerakli bo'lgan birgina iqtibos keltirish bilan kifoyalanamiz:

«Agar bizga «Shayx Abdul Haq Dehlaviy rahmatullohi alayhi «As-Sirotul Mustaqiym»ga qilgan sharhida: «Arab va ajam yurtlarida odat bo'lib qolgan salomdan keyin imom va qavmning to'planib duo qilishlari, imomlar duo qilib, qavmning «Omiyn», deb turishi Nabiy sollallohu alayhi vasallamning hidoyatlaridan emas, bu haqda birorta hadis kelmagan, bu narsa mustahab sanalgan bid'atdir», degan, bunga qanday javob beriladi?» deyilsa, bunday javob beramiz:

«Miftahus Solat»ning sohibi alloma Fath Muhammad ibn shayx Iyso ash-Shitoriy «Futuhul Avrod» deb nomlangan kitobida quyidagilarni aytgan:

«Albatta, shayx Abdul Haq olti sahih hadis kitoblarida va boshqa kitoblarda namozdan keyin qilinadigan duolar haqidagi hadislarni ko'rmagani uchun bu ishni bid'at deb aytgan.

Agar shayx Abdul Haq namozdan keyin duo qilish aslida bid'at, degan gapni iroda qilgan bo'lsa, shubhasiz, uning gapi noto'g'ri. Chunki biz rivoyat qilgan farz namozidan keyingi duolar haqidagi rivoyatlarning hammasi bu gapni rad qiladi.

Agar shayx Abdul Haq namozdan keyin ikki qo'lni ko'tarib, iqtido qiluvchilarning «Omiyn, omiyn», deb turishi shaklidagi duoni bid'at degan bo'lsa, bu gapi ham noto'g'ri. Chunki duoda ikki qo'lni ko'tarish sunnatdir, duoning oxirida ikki qo'lni yuzga surtish ham duoning sunnatidir, eshituvchilarning «Omiyn, omiyn», deb turishlari ham duoning sunnatlaridan.

Agar bu ishlarning hammasi mustahab sunnatlardan bo'ladigan bo'lsa, sunnat narsalardan tarkib topgan ish nima uchun bid'at bo'lar ekan?! Bu ishni bid'at deyish mutlaqo noto'g'ridir».

Keyin muallif mazkur uch sunnat amalning har biriga o'nlab hadislarni dalil qilib keltiradi.

Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf

  (Hadis va hayot kitobidan)

To'raqo'rg'on tuman “Ishoqxon to'ra”

jome masjidi imom xatibi,

modul ta'lim tizimi

talabasi Sufiyev Ja'farxon