“Qur’onni ovozingiz bilan bezang”
Baro ibn Ozib roziyallohu anhu aytadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Qur’onni ovozingiz bilan bezang!” deb marhamat qildilar» (Abu Dovud va Nasaiy rivoyati).
Qur’oni karimni chiroyli ovoz bilan bezash masalasi olimlar o‘rtasida turli fikrlarga sabab bo‘lgan. “Qur’onning chiroyli ovozga ehtiyoji yo‘q”, degan tushunchadagilar hadis aslida: “Ovozingizni Qur’on bilan bezang” ma’nosida bo‘lgani, biroq rivoyat asnosida so‘zlar o‘rni almashib qolganini aytadi. Ularga ko‘ra, Alloh taoloning kalomi, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning abadiy mo‘jizalari bo‘lmish Qur’on hech kimning chiroyli ovoziga muhtoj emas. U har jihatdan go‘zal va mukammal, biz uning qiroati bilan ovozimizni go‘zallashtirishga muhtojmiz.
Ammo ko‘pchilik ulamolar bu fikrga qo‘shilmaydi. Ibn Dayba ta’kidlaganidek, hadisda kelgan “Qur’on” so‘zidan maqsad uning tilovatidir. Demak, o‘tkir xotira va xushovoz ila Qur’oni karim tilovatini go‘zallashtirish kerakligini anglash zarur. Zero, go‘zal so‘z go‘zal ovoz bilan yanada yoqimli bo‘ladi. Uning xushovozda o‘qilishi odamlarda Qur’oni karimni tinglashga bo‘lgan moyillikni kuchaytiradi. Demak, hadisdan tilovatda imkon qadar ovozni chiroyli qilishga urinish kerakligi tushuniladi.
Shu o‘rinda bir narsani ta’kidlash lozim, Qur’oni karimni chiroyli o‘qiyman deb uni tag‘anniyga (ohangga solish, qo‘shiqqa o‘xshatish) aylantirish ham yaramaydi. Ulamolar tilovatda tajvid qoidalaridan chetga chiqib, tag‘anniyga yo‘l qo‘yishni makruh deyishgan. Bunday tilovatni eshitganlar ham qarshi chiqishlari, xatoligini tushuntirishlari lozim. Kalomulloh har jihatdan o‘zgacha; uning tilovatida ham bu o‘ziga xoslikni asrash, turli qo‘shiq va baytu g‘azallar ohangiga o‘xshatmaslik kerak. Mulla Ali Qori “Mirqot” kitobida qo‘shiq kabi ohangga solib tilovat qilish haromligi, eshitganlar ham gunohkor bo‘lishiga doir fatvo bergan. Uning chek qo‘yilishi vojib bo‘lgan eng yomon bid’atlardan ekanini ta’kidlagan.
Ali Qori ushbu hadis sharhida shu ma’noda vorid bo‘lgan boshqa hadislarni ham keltiradi: “Qur’onni ovozingiz bilan bezang. Zero, xushovoz Qur’on chiroyini orttiradi” (Nasaiy va Hokim); “Chiroyli ovoz Qur’on ziynatidir” (Tabaroniy); “Har narsaning bezagi bor, Qur’onning bezagi chiroyli ovozdir” (Abdurrazzoq).
Yuqoridagi rivoyatlarni zikr qilgach, Ali Qori aytadi: “Bu yerda Qur’onni ovoz bilan go‘zallashtirishga amr bor. Qur’onning ovoz bilan go‘zallashishi tajribada tasdiqlangan haqiqat. Shunday ekan, bu hol hadisda so‘zlar o‘rni almashib qolgan, degan da’voni rad qiladi”.
Ali Qori fikrining tasdig‘i sifatida Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Abu Muso Ash’ariy roziyallohu anhuga aytgan ushbu so‘zlarini keltiradi: “Senga Oli Dovud alayhissalomga berilgan mizmorlardan bir mizmor berilgan. Kecha kechqurun seni tinglayotganimni bir ko‘rsayding. Haqiqatan, senga Oli Dovud alayhissalomga berilgan mizmorlardan bir mizmor berilgan”.
Xulosa, muhimi Qur’onni o‘qish. Tartil bilan o‘qib, qiroatni bezash mustahab ekaniga butun ulamolar ittifoq qilishgan. Tag‘anniy va lahn bilan o‘qish xususida esa ixtilof bor. Jumhur ulamo buning joiz emasligini, chunki mazkur holatda xushu’ yo‘qolishini aytganlar.
O‘MI Matbuot xizmati
Indoneziya haj va umra asossiatsiyalari delegatsiyasi yurtimizda
Bugun, 25 iyun kuni Indoneziya haj va umra asossiatsiyalarining doktor Muslim Iskandar boshchiligidagi vakillari O‘zbekiston musulmonlari idorasida bo‘lishdi. Mehmonlar bilan diniy idora raisining birinchi o‘rinbosari Homidjon domla Ishmatbekov uchrashuv o‘tkazdi.
Sakkiz nafar delegatsiya a’zolari: Doktor Muslim Iskandar, Asip Bisma Supriatna, Zaid Muslim Iskandar, Mustain Xattob, Muhammad Atsir Abdulaziz, Jannatul Ma’vo, Muhammad Iqbol hamda Hilman Parifiy birma-bir o‘zlarini tanishtirib, “Umra +” loyihasini o‘rganish maqsadida 3400 ta turfirma nomidan vakil bo‘lib kelishganini bildirishdi.
Uchrashuv avvalida Homidjon domla mehmonlarni tashrif bilan qutlab, kelganlari uchun minnatdorlik bildirdi. So‘nggi yillarda yurtimizda diniy-ma’rifiy, turizm va boshqa sohalarda bo‘layotgan yangilanishlar haqida aytib o‘tdi. Xususan, 2017 yilda tamal toshi qo‘yilgan Islom sivilaziyasi markazi, qayta bunyod etilayotgan Imom Buxoriy majmuasi, Hazrati Imom dahasida olib borilayotgan bunyodkorlik ishlariga to‘xtaldi.
O‘z navbatida delegatsiya rahbari Muslim Iskandar ularga bu taklifni bildirgan “Real Dreams” sayyohlik firmasidan minnatdor ekanliklarini aytib, O‘zbekiston haqida juda ham ijobiy taassurotlarda ekanini ta’kidladi. Birgina Toshkent shahridagi o‘rganishlari natijasida O‘zbekistonda ziyorat turizmi sohasi istiqbolli ekani, hali Samarqand, Buxoro, Xiva kabi qadim va navqiron shaharlarni ham borib ko‘rishlarini, lekin hozirdanoq “Umra +” loyihasi juda istiqbolli ekaniga amin bo‘lganini bayon etdi.
Delegatsiya a’zosi, “Kasturi” birlashmasi rahbari Muhammad Atir 2017 yilda ham O‘zbekistonga kelganini, o‘sha payt bilan oradan o‘tgan qisqa vaqtdagi ulkan o‘zgarishlardan hayratda ekanini aytib, bu ishlar yurtning allamolariga, ilmiy-ma’rifiy merosga bo‘lgan e’tiboridan darak ekaniga urg‘u berib o‘tdi.
Shuningdek, delegatsiyaning boshqa a’zolari – Indoneziyaning “Amphuri”, “Hagatama”, “NRA Group Ltd.” “Jannatul Ma’wah”, “Himpuh” kabi minglab turfirmalarni birlashtirgan asossiatsiyalari rahbarlari ham musulmon sayyohlar e’tibori va oqimini O‘zbekistonga bemalol yo‘naltirish mumkinligini, bu xayrli ish ikki davlat uchun ham har tomonlama manfaat keltirishini ta’kidlashdi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati
