Abu Zarr G‘iforiydan (roziyallohu anhu) rivoyat qilinadi: Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) dedilar: Alloh taolo bunday marhamat qiladi:
“Ey bandalarim! Men sitamni O‘zimga harom qildim. Uni sizlarning oralaringizda ham harom qildim. Bir-birlaringizga sitam qilmanglar.
Ey bandalarim! Men to‘g‘ri yo‘lga yo‘llaganlardan boshqa hammangiz adashgansiz. Mendan to‘g‘ri yo‘lni so‘ranglar, sizlarni to‘g‘ri yo‘lga yo‘llayman.
Ey bandalarim! Men rizqlantirganlardan boshqa barchangiz ochsiz. Mendan rizq so‘ranglar, sizlarni to‘ydiraman.
Ey bandalarim! Men kiyim berganlardan boshqangiz yalang‘ochsiz. Mendan kiyim so‘ranglar, kiyim beraman.
Ey bandalarim! Sizlar kechayu kunduz xato (gunoh) qilasiz. Men barcha gunohlarni kechirguvchiman. Mendan gunohlaringizni kechirishimni so‘ranglar, gunohlaringizni kechiraman.
Ey bandalarim! Menga zarar yetkaza olmaysiz, chunki zararingiz yetadigan darajada emassiz. Menga foyda keltira olmaysiz, chunki foyda keltiradigan mavqeda emassiz.
Ey bandalarim! Sizlardan avvalgilar va keyingilar, insonlar va jinlar orangizdagi eng taqvodor odamdek bo‘lsa ham, mulkimni aslo ko‘paytirmaydi.
Ey bandalarim! Sizlardan avvalgilar va keyingilar, insonlar va jinlar orangizdagi eng fojir odamdek bo‘lsa ham, mulkimdan bir narsani kamaytirmaydi.
Ey bandalarim! Sizlardan avvalgilar va keyingilar, insonlar va jinlar hamma bir maydonga to‘planib, Mendan so‘rasa, har bir insonga so‘raganini bersam, mulkim dengizga botirib chiqarilgan ignaning uchidagi suvchalik ham kamaymaydi.
Ey bandalarim! Amallaringizni hisoblab qo‘yaman. So‘ng ularning evazini (mukofoti yoki jazosini) to‘liq qilib beraman. Kim yaxshilikka ergashsa, Alloh taologa hamd aytsin. Kim yomonlikka yo‘liqsa, o‘zidan boshqani ayblamasin!” (Imom Muslim, Imom Termiziy).
Sharh: Bu qudsiy hadis har birimiz bilishimiz kerak bo‘lgan masalalarni qamrab olgani bilan alohida ahamiyatga ega. Uning sharhiga bag‘ishlangan maxsus kitoblar ham yozilgan. Abu Idris Havloniy ushbu hadisga chuqur ehtirom ko‘rsatib rivoyat qilgan.
“Albatta, Alloh bir zarra miqdorida (ham birovga) zulm qilmagay. Agar (o‘sha miqdorda) yaxshilik bo‘lsa, uni (bir necha barobar) ko‘paytirur va O‘z huzuridan ulug‘ mukofot (jannat) ato etur” (Niso, 40).
Butun koinot Alloh taologa tegishli. Uning biror sherigi yo‘q. U o‘z mulkini istaganicha tasarruf qiladi.
Alloh taolo sitamni bandalariga ham harom qilgan. Zero sitam bor joyda adolat bo‘lmaydi. Adolat bo‘lmagan joyda parokandalik, buzuqlik avj oladi. Osoyishtalik yo‘qoladi.
Hadisda “hammangiz adashgansiz” deyilishi, inson tabiatidagi shahvat, rohatga mukkasidan ketish kabi mayllarni o‘z holiga qo‘ysa, adashib ketishiga ishoradir. Bu mayllarni faqat Alloh taoloning inoyati bilan jilovlash mumkin.
Alloh taolo barcha jonzotning rizqini belgilab qo‘ygan. U dengiz ostidagi mavjudotga ham, toshning orasidagi jonivorga ham rizqini yetkazib turadi. Hech kim U belgilab qo‘ygan rizqdan oshiq bir luqma ham tanovul qilolmaydi.
Rizq deganda faqat yeyish-ichishga yaraydigan narsalar ko‘zda tutilmaydi. Balki kiyim-kechak, uy-joy va insonning yashashi uchun lozim bo‘lgan barcha vositalar ham rizqdir.
Banda bilib-bilmay adashadi, gunoh qiladi. Adashganini va gunohlarini bo‘yniga olib, tavba qilsa, Yaratgan kechiradi. Alloh taolo gunohlarni kechiruvchi, xatolarni berkituvchidir. «(Ey Muhammad!) O‘z jonlariga (gunoh bilan) zulm qilgan bandalarimga ayting: “Allohning rahmatidan noumid bo‘lmanglar! Alloh barcha gunohlarni kechiradi. Albatta, U Mag‘firatli va Rahmlidir”» (Zumar, 53).
Alloh taolo Somaddir, ya’ni butun mavjudot hojatlarini ravo qilishini tilab Unga yolvoradi. Uning tengi, hojati yo‘qdir, nuqsonsizdir. Har lahzada sanoqsiz narsalarga muhtoj bo‘lgan ins va jin Unga zarar ham, foyda ham yetkazishga aslo qodir bo‘lolmaydi. Insonlar va jinlar yaxshi amal, toat qilishsa, azobdan qutilishadi. Yomon ishlar qilib, gunohkor bo‘lishsa, azobga uchraydilar. Qilgan amallarining barchasi o‘zlariga foyda yo zarardir. Alloh taolo mehribonligidan ularni yomonlikdan qaytarib, yaxshilikka buyurgan.
Banda nima so‘rasa, tilasa Alloh taolodan so‘rashi, tilashi kerak. Hadisda shunday amr qilingan. Chunki barcha mulk Unikidir. Dengiz suvi Alloh taolo mulki qatrasining qatrasidir.
Kishi erishgan har bir yaxshilik Alloh taoloning fazlidir. Yomonlikka duch kelsa qilmishidandir. Buni yaxshi anglamagan kimsalar adashadi. Yaxshilikni o‘zidan deb bilgan kibr va manmanlikka beriladi. Yomonlikni o‘zidan ko‘rmagan kimsa o‘zini tuzatish, o‘nglanish o‘rniga atrofidagilarni tanqid qilish, o‘zi yashab turgan jamiyat qonun-qoidasidan norozilik kabi illatlar chohiga tushib qoladi. Bu ikki holatdan ham Alloh taolo asrasin!
No‘mon ABDULMAJID
tayyorladi.
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Nihoyat, Makka fath bo‘ldi. Bir paytlar g‘ordan vahiy dahshatidan titrab-qaltirab yolg‘iz tushib kelgan bir nafargina Inson butun bir ummatga aylandi.
Tun zulmatida Quraysh o‘ldirishga qasd qilgan Inson Makkadan sodiq do‘sti bilan Madina tomon chiqib, bir necha yildan so‘ng Makkaning to‘rt darvozasidan kuppa-kunduz kuni g‘olib bo‘lib kirib keldi! Kuraysh esa, o‘sha kuni o‘zlaridan qasos olinishini kutib, u zotning oldida bosh egib o‘tirardi. Ularni nima qildi deb o‘ylaysiz?
U kishini yolg‘onchiga chiqarganlarni, aziyat berganlarni, Ka’ba atrofida sajda qilayotganida ustiga tuyaning eshini (ya’ni, ko‘p kitoblarda " سَلَى جَزُور"ni tuyaning ichak-chavog‘i deb yozishadi. Ustoz Abdul Azim Ziyouddin domla «Nurul yaqiyn» kitoblarida yozgan izohda bunday tushuntirganlar: «Imom Buxoriy rivoyatida سَلَى جَزُور va Muslim rivoyatida سَلَى جَزُور, ya’ni «tuyaning qog‘onog‘ini» deyilgan. Qog‘onoq — homilani o‘rab turuvchi shilliq parda, yo‘ldosh.) ag‘darganlarni, Abu Tolib darasida qamal qilganlarni, u kishini yolg‘onchi, sehrgar, majnun deb ayblaganlarni, so‘ngra u kishini o‘ldirish uchun har bir qabiladan bittadan kishi tanlab, u kishining qoni barchaga tarqalishi uchun birgalikda o‘ldirmoqchi bo‘lganlarni nima qildi deb o‘ylaysiz?
U zot sollallohu alayhi vasallam ulardan qasos olmadilar. Balki ularga: «Boraveringlar, sizlar ozodsizlar!» dedilar!
Abu Bakr roziyallohu anhu uyiga borib, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam duo qilishlari va islomga kirishi uchun qartayib qolgan, oyoqlarini ko‘tarishga ham majoli yo‘q otasi Abu Quhofani olib keldi. U hali-hamon iymon keltirmagan edi. Uni ko‘rgan Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Qariyani ovora qilibsan-ku, uni uyida qoldirsang bo‘lmasmidi, biz o‘zimiz uning oldiga borar edik», dedilar.
Abu Bakr roziyallohu anhu aytdi: «Yo Allohning Rasuli! Sizning borishingizdan ko‘ra otam kelishi to‘g‘riroqdir».
Nabiy sollallohu alayhi vasallam uni o‘tirishga taklif qildilar. Uning ko‘ksini siladilar va: «Musulmon bo‘l», dedilar. Abu Quhofa iymon keltirdi. Abu Bakr roziyallohu anhu yig‘ladi. Qo‘lida ko‘p sahobalar islomga kirgan, ko‘p buyuklar iymonga kirgan buyuk sahobaning otasi endi Islomga kirdi...
Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning odoblariga qarang! U kishi yoshi bir joyga borib qolgan qariyaning huzurlariga kelishini noo‘rin bildilar. O‘zlari uning oldiga borishga tayyor ekanliklarini aytdilar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam doimo yoshi kattalarga shafqatli edilar. Doimo: «Sochlari oqargan musulmonni ikrom qilish Allohni ulug‘lashdandir!» der edilar.
Bir qariya Nabiy sollallohu alayhi vasallamni qidirib keldi. Sahobalar unga yo‘l berishmadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ularga: «Kichigimizga rahm qilmagan, kattamizni hurmat qilmaganlar bizdan emas!» dedilar.
Qariyalarga xuddi otamiz yoki bobomiz kabi muomalada bo‘lishimiz lozim. Onaxonlarga esa onamiz yoki buvimiz kabi muomalada bo‘lishimiz kerak. Inson qariganda o‘zining zaifligi, bemorligi va ojizligiga qarab qachonlardir yosh bo‘lganini, kuchli bo‘lgan paytlarini eslaydi, eziladi. Garchi boshqalarga ko‘rsatmasa-da, qalbida siniqlikni his qiladi. Bu siniqlikka faqatgina atrofdagilar beradigan e’tibor va hurmatgina davo bo‘la oladi! Ko‘ngil olish ibodatdir!
«Nabaviy tarbiya» kitobi asosida tayyorlandi