Cheksiz muhabbatga munosib zot
Olamlarga rahmat bo‘lgan zotning vafotiga bir ming uch yuz sakson to‘rt yil bo‘libdi. Ummat sal kam o‘n to‘rt asrdan buyon hidoyat shamchirog‘ining muborak siymosisiz umr kechirmokda.
Sidratul muntahoni sayr qilgan ul pokiza jasadni o‘z xayollarida tasavvur kilgancha, qalbida rasuliga muhabbati bor ummat hamon qilayotgan har bir amalida u muborak zotning ta’limotlariga ergashmokda.
Alloh taolo biz insonlarga juda ham mehribondir. Odamzot jaholat botqog‘ida botayotgan, kufr va shirk daryosida cho‘kib borayotgan, o‘z qo‘llari bilan yasagan toshlarga sig‘inib, gunoh, ma’siyat va razillikning eng yuqori cho‘qqisiga chiqib, bir oyog‘i jahannam olovining taftini sezib turgan bir paytda: «Alloh o‘z ichlaridan Allohning oyatlarini o‘qib beradigan, ularni (shirk va gunohlardan) musaffo qiladigan hamda ularga Kitob va Hikmatni ta’lim beradigan Payg‘ambarni yuborish bilan, mo‘minlarga in’om etdi... » (Oli-Imron surasi, 164-oyat).
Bu zotning qadrini ko‘ringki, olamlar Robbisi O‘zining yaratgan olamlari uchun aynan shu insonni rahmat qilib tanladi: «(Ey, Muhammad!) Biz Sizni (butun) olamlarga ayni rahmat qilib yuborganmiz» (Anbiyo surasi,107-oyat).
Alloh taoloning bu so‘zlarini tasdiqlab Rasuli akram sollallohu alayhi vasallamning o‘zlari ham: “Albatta men hadya qilingan rahmatman”, deganlar (Imom Bayhaqiy rivoyati).
Alloh taolo insoniyatni ikki dunyo saodatiga erishishi uchun nozil qilgan muborak Kalomida Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamga xitob qilib: «Ayting (ey, Muhammad!): «Agar Allohni sevsangiz, menga ergashingiz. Shunda Alloh sizlarni sevadi va gunohlaringizni mag‘firat etadi. Alloh kechiruvchi va rahmlidir» (Oli Imron surasi, 31-oyat) deb buyurgan.
Ya’ni, agar biz, bizni yo‘qdan bor qilgan, O‘z ruhi pokidan nasiba berib inson degan sharafli nomga sazovor etgan, aziz va mukarram qilib qo‘ygan Parvardigorimizni yaxshi ko‘rsak hamda Alloh taolo ham bizni yaxshi ko‘rishini istasak va bandachiligimizga borib bilib-bilmay qilgan gunohlarimizni kechirishini xohlasak, yagona shart: hayotimizda qanday holatga duch kelishimizdan qat’i nazar Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamga ergashaylik!
«Payg‘ambar sizlarga keltirgan narsani olingiz, u sizlarni qaytargan narsadan qaytingiz va Allohdan qo‘rqingiz! Albatta, Alloh jazosi qattiq zotdir», (Najm surasi, 2-3-oyat) degan Zot Muhammad alayhissalomni biz uchun andoza qilib yaratdi. Agar kimda Allohning rahmatidan, oxirat kunidagi mukofotlardan hamda aytilgan va’dalarga bo‘ladigan vafolardan umid qilsa har bir amalida Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan o‘rnak olishini Alloh taoloning O‘zi ta’kidlaydi: «(Ey, imon keltirganlar!) Sizlar uchun – Alloh va oxirat kunidan umidvor bo‘lgan hamda Allohni ko‘p yod qilgan kishilar uchun Allohning payg‘ambarida go‘zal namuna bordir» (Ahzob surasi, 21-oyat).
Inson bolasi borki, hayotida ishonchli do‘stga, uning to‘g‘ri va ishonarli pandu nasihatlariga muhtoj bo‘ladi. Bizning bu borada omadimiz kelgan. Chunki Rabbimiz azza va jalla: «Albatta, siz buyuk xulq uzradirsiz» (Qalam surasi, 4-oyat), deya ta’riflagan, sodiqul amiyn bo‘lgan, bashariyat sardori deya e’tirof etilgan zotning nasihatlari bisyor. Agar ularga amal qilsak ikki dunyoda ham farog‘atda bo‘lamiz. Bu xushxabarni Alloh taoloning O‘zi aytmoqda: «Sizlardan kim Alloh va Uning payg‘ambariga itoat etsa va ezgu amal qilsa, Biz uning mukofotini ikki hissa qilib berurmiz va uning uchun farovon rizq (jannat)ni tayyorlab qo‘ygandirmiz» (Ahzob surasi, 31-oyat).
Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning har bir gaplari bizni jahannam olovidan qutulishga va abadiy saodat sohibi bo‘lishga chaqiradi.
Darhaqiqat, qiyomat kuni Rasululloh sollallohu alayhi vasallam o‘z ummatlari ichidan u zotga muhabbat qo‘ygan, u kishining sunnatlarida bardavom bo‘lgan ummatlari uchun Alloh taolodan mag‘firat so‘rab, ularga shafoatchi bo‘lib jannat tomon boshlayotgan vaqtda, shunday muborak zotga ummat bo‘lishdek baxtdan foydalanib qolmaslik bilan o‘z nafsiga zulm qilganlar: «U kunda zolim qo‘llarini (barmoqlarini) tishlab (pushaymon qilib), der: «Eh, qani edi, men ham payg‘ambar bilan birga bir yo‘lni tutganimda!», deydilar (Furqon surasi, 27-oyat).
Bugun bizda imkon bor. Chunki biz hayotmiz. Shunday ekan, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning sunnatlariga imkon qadar amal qilishga harakat qilaylik. Zero, Alloh kalomida: «Kimki Alloh va Uning payg‘ambariga itoat etsa va Allohdan qo‘rqib, taqvo qilsa, bas, aynan o‘shalargina yutuq egalaridirlar», deb marhamat qiladi (Nur surasi, 52-oyat).
Yorbek ISLOMOV,
Uchko‘prik tumani
“Shoh muqaddam” jome masjidi imom-noibi
Katta jamoaga ergashish
“Mazhab” so‘zi arabcha so‘z bo‘lib, “yo‘l”, “yo‘nalish” ma’nolarini bildiradi. Shar’iy istilohda esa, “biror diniy masala, muammo bo‘yicha muayyan mujtahid olimning fatvo chiqarish yo‘lidir”. Sahoba va tobe’inlar davrida mazhablar ko‘p bo‘lgan. Ammo vaqt o‘tishi bilan ular orasida to‘rt yirik: hanafiy, molikiy, shofeiy, hanbaliy mazhablari rivoj topgan. Mazkur to‘rt mazhab vujudga kelishining asosiy omili – bular qolgan mazhablarning ta’limotini ham tadqiq qilib, qamrab olganidir.
Bu haqda alloma Ibn Rajab o‘zining “To‘rt mazhabdan boshqaga ergashganga raddiya” asarida quyidagi so‘zni aytganlar: “Ko‘plab mazhablar orasidan aynan to‘rt mazhab saqlanib qolishi xuddi Qur’oni karimning yetti qiroatidan faqat bittasi qolganiga o‘xshaydi. Payg‘ambar sallallohu alayhi vasallamga Qur’oni karim yetti xil lahjada nozil bo‘lgan. Keyinchalik islom dini atrofga keng yoyilib, musulmonlarning soni ortib bordi va qiroat borasida ular o‘rtasida ba’zi ixtiloflar kelib chiqqach, Usmon ibn Affon raziyallohu anhu mus'hafni yetti qiroatdan faqat bittasining lahjasida yozdirishga qaror qildi. Oqibatda bugun yer yuzi musulmonlari Qur’onni faqat bitta mus'hafdan ya’ni, Usmon mus'hafida yozilgan xatidan o‘qiydigan bo‘ldi. Demak, ko‘plab mazhablar orasidan faqat to‘rttasining saqlanib qolgani asrlar davomida insonlarni turli ziddiyatlar va ixtiloflardan himoya etishda asos bo‘lgan”.
Mazkur to‘rt mazhabning to‘g‘riligi va haq ekanligi haqida barcha musulmon ummati ijmo, ittifoq qilganlar.
Alloma Ibn Rajab rahmatullohi alayh yana shunday deydi: “Alloh taolo shariatni saqlash va dinni muhofaza qilish uchun o‘z hikmati bilan odamlar ichidan to‘rt zabardast imomlarni chiqarib berdi. Ularning ilmu ma’rifatda bir martabaga erishganlarini va chiqargan fatvo va hukmlarini haqiqatga o‘ta yaqinligini barcha ulamolar bir ovozdan e’tirof qilganlar. Barcha hukmlar o‘shalar orqali chiqariladigan bo‘ldi. Bu narsa mo‘min bandalar uchun Alloh taoloning lutfu karami va marhamati bo‘ldi”.
Ulamolarimiz fiqhiy mazhablar imomlarini va ularning ishlarini quyidagi misol bilan tushuntiradilar: “Allohning roziligiga erishib, jannatiy bo‘lish xuddi tog‘ning cho‘qqisiga chiqishdek bo‘lsa, mazhab imomlari – Qur’on, hadis va shularga asoslangan manbalardan foydalanib, cho‘qqiga chiqishning eng oson va bexatar yo‘lini topib, belgi qo‘yib, osonlashtirib qo‘ygan kishilardir. Cho‘qqiga chiquvchilar mazkur buyuk to‘rt imom ko‘rsatgan yo‘ldan birini tutsalar osongina, qiynalmasdan maqsadiga erishadi”.
Imom Badruddin Zarkashiy “Bahrul muhit” kitobida shunday yozadi: “Musulmonlarning e’tirof qilingan to‘rt mazhabi haqdir va undan boshqasiga amal qilish joiz emas”.
Imom Ali ibn Abdulloh Samhudiy o‘zlarining “Iqdul farid fi ahkomit-taqlid” nomli asarlarida shunday deganlar: “Bilingki, ushbu to‘rt mazhabdan birini ushlashda katta foyda bor. Undan yuz o‘girishda esa, katta muammo va ixtiloflar bor. Bir mazhabda yurishdagi foydalardan biri – sahoba va tobe’inlarning shariat ilmini o‘rganishdagi odatlariga ergashishdir. Chunki, tobe’inlar shariat ishida bir-birlariga yoki sahobalarga ergashar edi, sahobalar esa, bir-birlariga yoki Rasulullohga ergashganlar”.
U zot yana shunday deganlar: “Bir mazhabda yurishdagi foydalardan yana biri – Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi vasallam marhamat qilgan quyidagi hadisga amal qilish bor: ya’ni: “Agar ixtilofni ko‘rsangiz, o‘zingizga ko‘pchilik tomonini lozim tuting” (Imom Ibn Moja rivoyati).
To‘g‘ri mazhablardan faqat mana shu to‘rttasi qolgan ekan, ularga ergashish katta jamoaga ergashish hisoblanadi.
Shamsuddin Xapizov,
Namangan tumani "Halil hoji" jome masjidi imom-xatibi
Manba: @Softalimotlar
