Sayt test holatida ishlamoqda!
03 Iyul, 2025   |   8 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:10
Quyosh
04:55
Peshin
12:32
Asr
17:42
Shom
20:04
Xufton
21:40
Bismillah
03 Iyul, 2025, 8 Muharram, 1447

Qur’on tilovatini tark etmaylik!

13.11.2017   9280   4 min.
Qur’on tilovatini tark etmaylik!

Qur’on oyatlarini ixlos bilan tilovat qilishlik yoki tinglashlik ham Allohning rahmatiga tezda olib boradi. Chunki Alloh taolo «Qur’on tilovat qilganda, uni tinglanglar va jim turinglar, shoyad, rahmatga erishsangiz», deb aytgan (A’rof, 204). Bunda Allohning «shoyad» degani bo‘lishi «aniq» dir, deb ulamolar tafsir qilishgan.

Qur’on xuddi suhbatdosh kabidir. U bilan qancha uzoq suhbat qursangiz, u sizga o‘z sirlarini ochadi. Shuning uchun ham Allohning kalomida insonlarning e’tibori Qur’on tilovatiga va undagi hikmatlarga amal qilishga jalb etiladi, xususan:

«Darhaqiqat, biz Qur’onni zikr uchun oson qildik. Bas, zikr qiluvchi bormi?!» (Qamar, 17)

«Bu (Qur’on) odamlar uchun qalb ko‘zlari, aniq ishonadigan qavm uchun hidoyat va rahmatdir» (Josiya, 20)

Shu o‘rinda, ulamolar Qur’on tilovatining quyidagi fazilatlarini aytib o‘tishadi:

Birinchisi, Qur’oni Karim shafoati. Imom Muslim rivoyat qilgan hadisda Rasululloh aytadilar: «Qur’onni doimo o‘qing, chunki u qiyomat kunida tilovat qilganlarni shafoat qiladi».

Ikkinchisi, Qur’oni Karim o‘z o‘quvchisini jannatda oliy maqomga olib chiqadi. Imom Termiziy rivoyat qilgan hadisda payg‘ambarimiz aytadilar: «Qur’on o‘z o‘quvchisiga shunday deydi: «O‘qinglar, o‘rningizdan turinglar va foniy dunyoda o‘qiganingiz kabi chiroyli tilovat qilinglar. Shunda oxirgi oyatni o‘qib tugatgan joyingiz, sizning oliy maqomingiz bo‘ladi».

Amr ibn Os: «Qur’ondagi har bir oyat jannatdagi daraja va uylaringizdagi chiroqdir».

Uchinchisi, Qur’oni Karim tilovatining yuksak fazilati va savobi. Imom Termiziy rivoyat qilgan hadisda Rasululloh aytadilar: «Kimki Allohning kalomidan bir harfni o‘qisa ham, unga o‘nta savobga teng yaxshilik qayd etilibdi. Shu o‘rinda, «Alif lom mim» oyatini bir harf demaymiz, balki «Alif» bir harf, «Lom» bir harf va «Mim» bir harf, deb ta’kidlaymiz».

To‘rtinchisi, Qiyomat kuni Qur’oni Karim o‘z o‘quvchisini chaqiradi. Imom Buxoriy rivoyat qilgan hadisda Muhammad (SAV) aytadilar: «Qiyomat kunida Baqara va Oli Imron suralari Qur’on ahlini chorlaydi».

Shu o‘rinda diniy ulamolar ta’kidlashadiki, «Qur’on kitobing bilan do‘st bo‘lgin, chunki qayta tirilganingda u o‘qiganlaringni so‘zlab beradi».

Beshinchisi, Qur’on tilovatchisining bu dunyodagi maqomi. Imom Muslim rivoyat qilgan hadisda payg‘ambarimiz aytadilar: «Mazkur kitob bilan Alloh qavmlarni yuksak qiladi». Ulamolar ta’kidlashadiki, «Qur’on - qalblarning tabibidir, uning zikri – gunohlarni mahv qiluvchidir, uning nuri esa g‘ayblar siridir».

Oltinchisi, Qur’oni Karim ilmini o‘rganish yaxshiligi. Imom Buxoriy rivoyat qilgan hadisda Rasululloh aytadilar: «Qur’oni Karimni va uning ilmini o‘rganish Sizlar uchun yaxshilik va xayr-barakot olib keladi».

Yettinchisi, Qur’oni Karimdan biror oyatni yodlamaslikdan qo‘rqish. Imom Termiziy rivoyat qilgan hadisda Muhammad (SAV) aytadilar: «Qur’onning xayri-barakoti bo‘lmagan inson vayron bo‘lgan uyga o‘xshaydi».

Umuman olganda, shuni bilish joizki, Qur’on kitobimiz ustidagi chang-g‘ubor qanchalik quyuqlashsa, qalblarimizda g‘am-tashvish va muammolar ham shunchalik quyuqlashaveradi.

Shuning uchun ham diniy ulamolar aytishadiki, «Ey Qur’on ahli! Yomg‘ir yerning bahori bo‘lgani kabi, Qur’on ham Mo‘minning bahoridir! Shuningdek, qalb xotirjamligiga erishmoqchi bo‘lsangiz, albatta, Qur’on o‘qing. Chunki, qalblar – bu idishlardir, ularni Qur’on bilan to‘ldirish lozim, yana xuddi chanqaganda suv ichilgandek, g‘amga botganda Qur’on o‘qishlik va Rahmonning zikri bilan mashg‘ul bo‘lishlik xotirjamlikka olib keladi.

Shunday ekan, keling birodar, «Albatta, Alloh zikr qilinsa qalblari titraguvchi, oyatlari tilovat etilsa iymonlari ziyoda bo‘lguvchi va robbilariga tavakkul qilguvchi mo‘minlar» (Anfol, 2), qatorida bo‘lishga intilaylik!!!

 

        Baxtiyor ABDULLAYEV,   

O‘zbekiston musulmonlari idorasi xodimi

Qur'oni karim
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Katta jamoaga ergashish

30.06.2025   4107   3 min.
Katta jamoaga ergashish

“Mazhab” so‘zi arabcha so‘z bo‘lib, “yo‘l”, “yo‘nalish” ma’nolarini bildiradi. Shar’iy istilohda esa, “biror diniy masala, muammo bo‘yicha muayyan mujtahid olimning fatvo chiqarish yo‘lidir”. Sahoba va tobe’inlar davrida mazhablar ko‘p bo‘lgan. Ammo vaqt o‘tishi bilan ular orasida to‘rt yirik: hanafiy, molikiy, shofeiy, hanbaliy mazhablari rivoj topgan. Mazkur to‘rt mazhab vujudga kelishining asosiy omili –  bular qolgan mazhablarning ta’limotini ham tadqiq qilib, qamrab olganidir.

Bu haqda alloma Ibn Rajab  o‘zining “To‘rt mazhabdan boshqaga ergashganga raddiya” asarida quyidagi so‘zni aytganlar: “Ko‘plab mazhablar orasidan aynan to‘rt mazhab saqlanib qolishi xuddi Qur’oni karimning yetti qiroatidan faqat bittasi qolganiga o‘xshaydi. Payg‘ambar sallallohu alayhi vasallamga Qur’oni karim yetti xil lahjada nozil bo‘lgan. Keyinchalik islom dini atrofga keng yoyilib, musulmonlarning soni ortib bordi va qiroat borasida ular o‘rtasida ba’zi ixtiloflar kelib chiqqach, Usmon ibn Affon raziyallohu anhu mus'hafni yetti qiroatdan faqat bittasining lahjasida yozdirishga qaror qildi. Oqibatda bugun yer yuzi musulmonlari Qur’onni faqat bitta mus'hafdan ya’ni, Usmon mus'hafida yozilgan xatidan o‘qiydigan bo‘ldi. Demak, ko‘plab mazhablar orasidan faqat to‘rttasining saqlanib qolgani asrlar davomida insonlarni turli ziddiyatlar va ixtiloflardan himoya etishda asos bo‘lgan”.

Mazkur to‘rt mazhabning to‘g‘riligi va haq ekanligi haqida barcha musulmon ummati ijmo, ittifoq qilganlar. 

Alloma Ibn Rajab rahmatullohi alayh yana shunday deydi: “Alloh taolo shariatni saqlash va dinni muhofaza qilish uchun o‘z hikmati bilan odamlar ichidan to‘rt zabardast imomlarni chiqarib berdi. Ularning ilmu ma’rifatda bir martabaga erishganlarini va chiqargan fatvo va hukmlarini haqiqatga o‘ta yaqinligini barcha ulamolar bir ovozdan e’tirof qilganlar. Barcha hukmlar o‘shalar orqali chiqariladigan bo‘ldi. Bu narsa mo‘min bandalar uchun Alloh taoloning lutfu karami va marhamati bo‘ldi”.

Ulamolarimiz fiqhiy mazhablar imomlarini va ularning ishlarini quyidagi misol bilan tushuntiradilar: “Allohning roziligiga erishib, jannatiy bo‘lish xuddi tog‘ning cho‘qqisiga chiqishdek bo‘lsa, mazhab imomlari – Qur’on, hadis va shularga asoslangan manbalardan foydalanib, cho‘qqiga chiqishning eng oson va bexatar yo‘lini topib, belgi qo‘yib, osonlashtirib qo‘ygan kishilardir. Cho‘qqiga chiquvchilar mazkur buyuk to‘rt imom ko‘rsatgan yo‘ldan birini tutsalar osongina, qiynalmasdan maqsadiga erishadi”.

Imom Badruddin Zarkashiy “Bahrul muhit” kitobida shunday yozadi: “Musulmonlarning e’tirof qilingan to‘rt mazhabi haqdir va undan boshqasiga amal qilish joiz emas”.

Imom Ali ibn Abdulloh Samhudiy o‘zlarining “Iqdul farid fi ahkomit-taqlid” nomli asarlarida shunday deganlar: “Bilingki, ushbu to‘rt mazhabdan birini ushlashda katta foyda bor. Undan yuz o‘girishda esa, katta muammo va ixtiloflar bor. Bir mazhabda yurishdagi foydalardan biri – sahoba va tobe’inlarning shariat ilmini o‘rganishdagi odatlariga ergashishdir. Chunki, tobe’inlar shariat ishida bir-birlariga yoki sahobalarga ergashar edi, sahobalar esa, bir-birlariga yoki Rasulullohga ergashganlar”.

U zot yana shunday deganlar: “Bir mazhabda yurishdagi foydalardan yana biri – Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi vasallam marhamat qilgan quyidagi hadisga amal qilish bor: ya’ni: “Agar ixtilofni ko‘rsangiz, o‘zingizga ko‘pchilik tomonini lozim tuting” (Imom Ibn Moja rivoyati).

To‘g‘ri mazhablardan faqat mana shu to‘rttasi qolgan ekan, ularga ergashish katta jamoaga ergashish hisoblanadi.

Shamsuddin Xapizov,

Namangan tumani "Halil hoji" jome masjidi imom-xatibi

Manba: @Softalimotlar

MAQOLA