Qur’on oyatlarini ixlos bilan tilovat qilishlik yoki tinglashlik ham Allohning rahmatiga tezda olib boradi. Chunki Alloh taolo «Qur’on tilovat qilganda, uni tinglanglar va jim turinglar, shoyad, rahmatga erishsangiz», deb aytgan (A’rof, 204). Bunda Allohning «shoyad» degani bo‘lishi «aniq» dir, deb ulamolar tafsir qilishgan.
Qur’on xuddi suhbatdosh kabidir. U bilan qancha uzoq suhbat qursangiz, u sizga o‘z sirlarini ochadi. Shuning uchun ham Allohning kalomida insonlarning e’tibori Qur’on tilovatiga va undagi hikmatlarga amal qilishga jalb etiladi, xususan:
«Darhaqiqat, biz Qur’onni zikr uchun oson qildik. Bas, zikr qiluvchi bormi?!» (Qamar, 17)
«Bu (Qur’on) odamlar uchun qalb ko‘zlari, aniq ishonadigan qavm uchun hidoyat va rahmatdir» (Josiya, 20)
Shu o‘rinda, ulamolar Qur’on tilovatining quyidagi fazilatlarini aytib o‘tishadi:
Birinchisi, Qur’oni Karim shafoati. Imom Muslim rivoyat qilgan hadisda Rasululloh aytadilar: «Qur’onni doimo o‘qing, chunki u qiyomat kunida tilovat qilganlarni shafoat qiladi».
Ikkinchisi, Qur’oni Karim o‘z o‘quvchisini jannatda oliy maqomga olib chiqadi. Imom Termiziy rivoyat qilgan hadisda payg‘ambarimiz aytadilar: «Qur’on o‘z o‘quvchisiga shunday deydi: «O‘qinglar, o‘rningizdan turinglar va foniy dunyoda o‘qiganingiz kabi chiroyli tilovat qilinglar. Shunda oxirgi oyatni o‘qib tugatgan joyingiz, sizning oliy maqomingiz bo‘ladi».
Amr ibn Os: «Qur’ondagi har bir oyat jannatdagi daraja va uylaringizdagi chiroqdir».
Uchinchisi, Qur’oni Karim tilovatining yuksak fazilati va savobi. Imom Termiziy rivoyat qilgan hadisda Rasululloh aytadilar: «Kimki Allohning kalomidan bir harfni o‘qisa ham, unga o‘nta savobga teng yaxshilik qayd etilibdi. Shu o‘rinda, «Alif lom mim» oyatini bir harf demaymiz, balki «Alif» bir harf, «Lom» bir harf va «Mim» bir harf, deb ta’kidlaymiz».
To‘rtinchisi, Qiyomat kuni Qur’oni Karim o‘z o‘quvchisini chaqiradi. Imom Buxoriy rivoyat qilgan hadisda Muhammad (SAV) aytadilar: «Qiyomat kunida Baqara va Oli Imron suralari Qur’on ahlini chorlaydi».
Shu o‘rinda diniy ulamolar ta’kidlashadiki, «Qur’on kitobing bilan do‘st bo‘lgin, chunki qayta tirilganingda u o‘qiganlaringni so‘zlab beradi».
Beshinchisi, Qur’on tilovatchisining bu dunyodagi maqomi. Imom Muslim rivoyat qilgan hadisda payg‘ambarimiz aytadilar: «Mazkur kitob bilan Alloh qavmlarni yuksak qiladi». Ulamolar ta’kidlashadiki, «Qur’on - qalblarning tabibidir, uning zikri – gunohlarni mahv qiluvchidir, uning nuri esa g‘ayblar siridir».
Oltinchisi, Qur’oni Karim ilmini o‘rganish yaxshiligi. Imom Buxoriy rivoyat qilgan hadisda Rasululloh aytadilar: «Qur’oni Karimni va uning ilmini o‘rganish Sizlar uchun yaxshilik va xayr-barakot olib keladi».
Yettinchisi, Qur’oni Karimdan biror oyatni yodlamaslikdan qo‘rqish. Imom Termiziy rivoyat qilgan hadisda Muhammad (SAV) aytadilar: «Qur’onning xayri-barakoti bo‘lmagan inson vayron bo‘lgan uyga o‘xshaydi».
Umuman olganda, shuni bilish joizki, Qur’on kitobimiz ustidagi chang-g‘ubor qanchalik quyuqlashsa, qalblarimizda g‘am-tashvish va muammolar ham shunchalik quyuqlashaveradi.
Shuning uchun ham diniy ulamolar aytishadiki, «Ey Qur’on ahli! Yomg‘ir yerning bahori bo‘lgani kabi, Qur’on ham Mo‘minning bahoridir! Shuningdek, qalb xotirjamligiga erishmoqchi bo‘lsangiz, albatta, Qur’on o‘qing. Chunki, qalblar – bu idishlardir, ularni Qur’on bilan to‘ldirish lozim, yana xuddi chanqaganda suv ichilgandek, g‘amga botganda Qur’on o‘qishlik va Rahmonning zikri bilan mashg‘ul bo‘lishlik xotirjamlikka olib keladi.
Shunday ekan, keling birodar, «Albatta, Alloh zikr qilinsa qalblari titraguvchi, oyatlari tilovat etilsa iymonlari ziyoda bo‘lguvchi va robbilariga tavakkul qilguvchi mo‘minlar» (Anfol, 2), qatorida bo‘lishga intilaylik!!!
Baxtiyor ABDULLAYEV,
O‘zbekiston musulmonlari idorasi xodimi
Bugungi kunda axborot tarqatish imkoniyati har bir insonda mavjud. Birgina so‘z, aloqa qurilmalaridagi birgina harakat butun jamiyatda shov-shuv, vahima keltirib chiqarishi mumkin. Anglamay yoki o‘yinqaroqlik bilan yoki maqsadli yolg‘on axborot tarqatish hollari ko‘p kuzatilmoqda. Xususan, din va e’tiqod kabi nozik masalalarda tarqatilayotgan feyk xabarlar nafaqat shaxsiy xatolik, balki jamiyatga salbiy ta’sir o‘tkazuvchi umumiy mas’uliyat hamdir.
Yolg‘on gapirish og‘ir gunohlardan sanaladi. Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam dedilar: “Rostgo‘ylikni mahkam tutinglar. Zero, rostgo‘ylik ezgulikka yo‘llaydi, ezgulik esa jannatga boshlaydi. Kishi rost gapirish va rostgo‘ylikka intilishda davom etaveradi, natijada Alloh huzurida rostgo‘y deb yoziladi. Yolg‘onchilikdan saqlaninglar. Zero, yolg‘onchilik gunohkorlikka, fojirlik esa do‘zaxga boshlaydi. Banda yolg‘on gapirish va yolg‘onchilikka intilishda davom etaveradi, nihoyat Alloh huzurida yolg‘onchi deb yozilad”, dedilar. (Imom Buxoriy, Muslim, Termiziy rivoyati).
Shunday ekan, haqiqatga to‘g‘ri kelmaydigan axborotni tarqatish qat’iy man qilingan.
Feyk xabar tarqatishning ko‘plab salbiy oqibatlari bor:
Qur’oni karimning Hujurot surasi 6-oyatda shunday marhamat qilinadi:
“Ey iymon keltirganlar! Agar fosiq xabar keltirsa, aniqlab ko‘ringlar, bilmay bir qavmga musibat yetkazib qo‘yib, qilganingizga nadomat chekuvchi bo‘lmanglar”.
Feyk, yolg‘on xabarlardan ehtiyot bo‘lish kerakligini Qur’oni karim ta’kidlamoqda. Demak, har qanday xabarni tekshirish va ehtiyot bilan yondoshish kerak.
Rost xabarni qanday ajratish mumkin:
Har bir xabar – tarqatuvchi uchun ham, undan foydalanuvchi uchun ham mas’uliyat. Aloqa vositalari va ijtimoy tarmoqlarga joylayotgan post bilan yo to‘g‘rilikni targ‘ib qilish, yoki odamlarni chalg‘itish mumkin.
Shunday ekan, feyk axborot tarqatish og‘ir ma’naviy jinoyatdir. Har bir musulmon bunday xatarli holatdan o‘zini va boshqalarni saqlashi lozim.
Xorazm viloyati Shayx Qosim bobo
jome masjidi imom-xatibi Shermuhammad Boltayev