Mana, ko‘z ochib-yumguncha yana bir Ramazon oyini adog‘iga yetdik. Muborak oydan olayotgan ma’naviy foydalarimiz kelasi yilning shu kunlarigacha yetgulik.
Imom Ahmad “Musnad”larida Rasuli akram (sollallohu alayhi va sallam)ning: “Ramazon oyida Mening ummatim boshqa hech qaysi ummatlarga berilmagan beshta xislat bilan ne’matlandi..” deb boshlananidan hadisni keltirganlar. O‘sha besh xislatdan beshinchisi haqida U zot (alayhissalom) bunday marhamat qiladilar: “Ramazon oyining oxirgi kechasida u(ro‘zador)larning gunohlari kechiriladi. (Sahobalar): “Yo Rasululloh, u Qadr kechasimi?” deb so‘rashganida, u zot (alayhissalom): “Yo‘q, lekin ishchi qilayotgan ishi bitganida unga haqini beriladi”. Ya’ni, u kecha Qadr kechasi emas, ammo xuddi birovga bir ish buyurilganida u o‘sha ishni bitirgach, haqini o‘talgani kabi, Ramazon oyi tugashi bilan Alloh taolo ro‘zador bandalariga haqlarini beradi – ularning gunohlarini kechiradi. Bu shu dunyodagi mukofot. Oxiratda esa, ro‘zadorlar uchun jannatning maxsus Rayyon nomli darvozasi bor, ular o‘sha darvozadan jannatga kirishadi. Jannatda esa ro‘zadorlarni Alloh taoloning “O‘zim beraman” degan mukofotlar kutib turadi. Siz bilan biz – mo‘minlar Alloh taoloning amriga labbay deb o‘ttiz kun ro‘za tutdik, jismu ruhimizni xatolardan, gunohlardan asramoqqa sa’y-harakat qildik. O‘ttiz kun nafsimiz bilan kurashda bo‘ldik. Endi, inshaalloh, yuqoridagi hadisda va’da qilingan xushxabardan nasibador bo‘lishga umidvor bo‘lib turibmiz.
Ertaga – Arafa! Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Kim Ramazon va Qurbon hayitlarining kechasini bedor o‘tkazsa, qalblar o‘ladigan (ya’ni, Allohning zikridan g‘ofil bo‘ladigan va qotib qoladigan) kunda uning qalbi o‘lmaydi”, deganlar.
Hayit kunining tongidan g‘usl qilib , xushbo‘y atirlar sepib va eng go‘zal, yangi yoki toza kiyimlarimizni kiyib namozgohga borish, to hayit namozi o‘qilguncha hech narsa yemaslik sunnat amaldir.
Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) Ramazon hayiti kuni biror narsa yemay namozgohga bormas va Qurbon hayiti kuni toki hayit namozidan qaytgunlaricha hech narsa yemas edilar.
Hanafiy mazhabi bo‘yicha hayit namozi vojibdir. Ramazon hayiti namoziga kelishdan oldin taom yeyish, misvok va g‘usl qilish, xushbo‘y atir sepish, eng yaxshi kiyimlarni kiyish va namoz vaqtigacha sadaqai fitrni berish sunnat amallardandir. Masjidga kelgandan so‘ng bomdod namozi ado etiladi. Bomdod namozidan keyin masjidga kelganlar esa hayit namozi o‘qilguniga qadar nafl namozi o‘qimaydilar.
Payg‘ambar (sollallohu alayhi va sallam) marhamat qilganlar: “Hayit namozi o‘qiladigan kuni shayton “dod” deb yuboradi. Shogirdlari: “Ustoz, sizni kim xafa qildi”, deb qayta-qayta so‘rashsa ham to‘xtamay yig‘layveradi. Oxiri yig‘isining boisini aytadi: “Bir yil harakat qilib, Odam bolalarini yo‘ldan urib, ularga turli gunohlarni qildiruvdim, bari kuyib ketdi. Bir oy tutgan ro‘zasi hurmatiga Alloh ularning barcha gunohlarini kechirib yubordi”, deb javob beradi.
Hayit musulmonlarning aziz bayrami bo‘lgani uchun bu ayyom shodu xurramlik, xursandchilik qilinadigan, keksalar, ota-ona, qarindoshlar ziyorat etiladigan, bemorlar holidan xabar olinadigan, zakot va xayr-ehson ulashiladigan kundir.
Jobir ibn Abdullohdan (roziyallohu anhu) rivoyat qilingan hadisda Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Kim bir musulmonning dunyo qayg‘ularidan birini ketkazsa, Alloh uning Qiyomat kunidagi qayg‘ularidan birini ketkazadi. Kim dunyoda bir qiynalgan birodarining og‘irini yengil qilsa, Alloh taolo uning Qiyomatdagi og‘irini yengil qiladi. Qaysi bir banda boshqa bir bandaga yordam qilsa, Alloh taolo unga ham yordam ko‘rsatadi”, deganlar (Termiziy rivoyati).
Hayit arafasida ko‘ni-qo‘shnilarga mehr-muruvvat ko‘rsatish bilan birga moddiy yordamga muhtoj kishilar, ya’ni kam ta’minlangan oilalarga xayr-ehson qilinsa, ularning xonadonlariga ham bayram shukuhi kirib kelgan bo‘ladi.
Hayit kunlari duolar qabul qilinadigan kundir. Bu kunda ko‘p joylarda odamlar urf qilib, to‘p-to‘p bo‘lib qabristonga, azador xonadonlarga borishadi, yig‘i-sig‘i qiladigan ayollar ham bor. Bu ish shar’an durust emas, lekin shunday joylarga bormasangiz, azadorlarning ba’zilari hatto “kelmadi” deb xafa ham bo‘ladi. Bunday noshar’iy amallardan qaytaylik, o‘zimizni ortiqcha bid’at amallardan saqlaylik. Buning o‘rniga Allohning tinchlik, xotirjamlik kabi ne’matlariga shukr qilib, erta tongdan masjidga chiqsak, bomdod namozi va hayit namozini jamoat bilan ado etib, ko‘pchilik bilan qo‘llarimizni duoga ochsak, qalbimizdagi istaklarimizni Yaratgandan so‘rasak, inshaalloh, buning savobi o‘zimizga ham, bizdan umidvor bo‘lib yotganlarga ham yetib boradi.
Alloh taolo barchamizga Ramazon hayitini muborak qilsin. Bu kunni bayram qilib, savobli amallarni ko‘paytirishni Yaratganning o‘zi nasib aylasin. Yurtimiz tinchligini bardavom qilib, xotirjamlikda ibodat qilib borishni hammamizga nasib etsin! Omin.
No‘mon ABDULMAJID tayyorladi.
Shu yil 23 dekabr kuni O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlarining tashabbusi o‘tkazib kelinayotgan amaliy tadbirlarning navbatdagisi poytaxtimizning Olmazor tumanida bo‘lib o‘tdi.
Tadbirga O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari Zayniddin domla Eshonqulov boshchilik qildi. Shuningdek, unda Diniy idora bo‘limi boshliqlari Islomiddin domla Zuhriddinov, Muzaffar domla Kamolov va Masjidlar bilan ishlash bo‘limi yetakchi mutaxassisi Dilmurod Rahimovlar qatnashdi.
Mazkur tumandagi “Islomobod” masjidida o‘tkazilgan tashkiliy yig‘ilishda Toshkent shahar vakilligi rahbariyati, tuman-shaharlar bosh imom-xatiblari va Olmazor tumanidagi masjid imom-xatiblari ham ishtirok etdi.
Tadbir avvalida O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlarining “Inson qadri” kitobi taqdimoti o‘tkazildi. Unda Zayniddin domla Eshonqulov mazkur kitob bugungi hayotimiz bilan naqadar uyg‘un ekani, dinimizda ham inson va uning qadr-qimmati yuksak ulug‘lanishi, har bir diniy soha xodimining faoliyati uchun dasturamal bo‘lib xizmat qilishini alohida ta’kidlab o‘tdi. Ushbu kitob barcha ishtirokchilarga tarqatildi.
Tadbir davomida tuman bosh imom-xatiblari uchun namunaviy maxsus kiyim namunasi taqdimot qilindi. Unda chakmon, duxoba va milliy do‘ppilar namoyish qilindi.
Shuningdek, Toshkent shahri, xususan, Olmazor tumanida 2025 yil davomida amalga oshirilgan ishlar sarhisob qilindi. Unda shahardagi imom-xatiblar faoliyatidagi yutuqlar e’tirof etilib, ba’zi kamchiliklar bo‘yicha tegishli tavsiyalar berildi.
Shundan so‘ng Toshkent shahar bosh imom xatibi o‘rinbosari Rustamov Ergashali boshchiligida tumanlar bosh imom-xatiblari, shuningdek, tajribali imom-xatiblardan tarkib topgan Ishchi guruh tuzilib, ular Olmazor tumanidagi 21 ta masjid va mahallasiga biriktirildi.
Tadbir doirasida amaliyoti nazarda tutilgan yo‘nalishlar bo‘yicha quyidagilar amalga oshirildi:
Birinchi yo‘nalish bo‘yicha imom-xatiblar 7 toifaga mansub 105 ta oilaga kirib, ma’naviy-ma’rifiy targ‘ibot va amaliy yordam tadbirlarini olib bordi: Xususan:
- 20 ta xonadonda yot g‘oyalar ta’siriga moyil bo‘lganlar bilan suhbatlashilib, tushunchalari to‘g‘rilandi;
- 15 ta xonadonda jazo muddatini o‘tayotganlarning oila a’zolari, muqaddam sudlanganlar bilan suhbat qilindi;
- 20 ta notinch oila o‘rganilib, muammoning sabablari bartaraf etish, arazlashganlarni yarashtirish choralari ko‘rildi;
- 15 ta xonadonda ichkilikka ruju qo‘yganlar bilan suhbat qilinib, zararli odatlardan saqlanish to‘g‘risida nasihat qilindi;
- nogiron, kasal, ehtiyojmand fuqarolar, shuningdek, tabarruk yoshdagi qariyalar yashaydigan 20 ta oilaga kirilib, ulardan hol-ahvol so‘rash barobarida sovg‘a-salomlar ulashildi, davolanish va dori-darmon uchun moddiy yordam ko‘rsatildi.
Kirilgan 105 ta xonadonning ichidan moddiy imkoniyati cheklanganlariga homiylarni jalb qilgan holda jami 42 000 000 (qirq ikki million) so‘mlik ro‘zg‘orlik mahsulotlari ehson qilindi. Ular orasidan o‘ta nochor bo‘lganlarining moddiy ta’minotidan xabardor bo‘lib turish rejalashtirildi;
Ikkinchi yo‘nalish bo‘yicha imom-xatib faoliyati o‘rganildi. Jumladan, jamoani boshqarish, masjidni toza va ozoda saqlash, unda qulay sharoitlar yaratish jihatlari ko‘rib chiqildi.
Uchinchi yo‘nalish bo‘yicha Ishchi guruh a’zolari o‘zlariga biriktirilgan 21 ta masjidda peshin namozini ado qilib, jamoatga ma’ruza qilib berdilar. Tinchlik ne’mati, shukronalik, aqidada adashmaslik, mazhabga ergashish kabi muhim mavzudagi chiqishlarda 3800 ga yaqin tinglovchi qamrab olindi.
Shuningdek, yakuniy yig‘ilishda O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari Zayniddin domla Eshonqulov qish mavsumini betalofat o‘tkazish bo‘yicha so‘z yuritdi.
Yig‘ilishda mehnat migrantlari va ularning oila a’zolari bilan muloqatni muntazam yo‘lga qo‘yish, kadrlar masalasiga e’tiborni kuchaytirish, ma’ruzalarni Fatvo markazidan chiqarilgan juma tezislari va qo‘shimcha adabiyotlardan foydalangan holda boyitish, haftaning dushanba va payshanba kunlari ma’ruzalar qilish haqida so‘zladi.
Diniy idora Moliyaviy nazorat va tahlil bo‘limi boshlig‘i Islomiddin Zuhriddinov masjidlarda ish yuritish hujjatlarini takomillashtirish, ehson qutilardagi tushumlarni komissiya a’zolari ishtirokida dalolatnoma asosida bankdagi hisob raqamlarga kirim qilish, to‘y va marakalarni ixchamlashtirish, janoza marosimlarda bid’at-xurofatlarga chek qo‘yish to‘g‘risida gapirdi.
Masjidlar bilan ishlash bo‘limi boshlig‘i Muzaffar Kamolov mavjud mahallalarga barcha imom-xatib va imom-noiblarni biriktirish, mahalla yettiligi bilan homkorlikda ishlarni yo‘lga qo‘yish, shar’iy dalil va hayotiy misollar asosida ma’ruza qilish, kiber jinoyatchilikning oldini olish haqida aytib o‘tdi.
Tadbir so‘ngida amalga oshirilgan ishlar tahlil qilinib, Olmazor tumani imom-xatiblari yutuq va kamchiliklari yuzasidan ko‘rsatma va tavsiyalar berildi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati