Aslida, taroveh sunnat bo‘lgani uchun uning qazosi o‘qilmaydi. Chunki, bomdodning sunnatigina vaqti o‘tsa ham zavolgacha (bir rivoyatda asrgacha) qazo qilib o‘qib olish mumkin. Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi va sallam ham shunday qilganlar. Peshin namozining avvalgi sunnati (farzga ulgurish maqsadida) qolsa, farzidan keyin o‘qib olinadi. Bu aslida peshin vaqtida bo‘layapti. Mana shu ikki sunnatdan boshqa sunnatlar qazo qilinmaydi. Qazosi lozim emas.

Biroq, ba’zi faqihlar taroveh bir oy davomida kechalari odat bo‘lgan,  sunnat bo‘lganligi  uchun va Payg‘ambarimiz Rasuli Akram sallollohu alayhi va sallam tomonidan ko‘p targ‘ib qilinganligidan hatto, ba’zi faqihlarimiz tarovehni tark qilgan odam keyingi tarovehgacha uning qazosini o‘qib olsin, deganlar. Agar Ramazonda o‘qiy olmasa, keyingi Ramazongacha o‘qib oladi, degan gap ham bor. Bu fikr “Jomi’ ur-rumuz”da ham keltirilgan. Imom Navaviy ham shuni ma’qul ko‘rgan. Ularning bunday fikrga kelishiga mana bu rivoyatlar sabab bo‘lgan:

Imom Muslim Oisha raziyallohu anhodan qilgan rivoyatlarida Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi va sallam: “Alloh taologa eng mahbub amal oz bo‘lsada davomli bo‘lganligidir”-dedilar.

Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi va sallam ana shunday kechki odati qolib ketsa, uni kunduzi o‘rnini to‘ldirishni taklif qilganlar:

Abdurrahmon ibn Abdin al-Qoriydan qilingan rivoyatda “Kimki o‘zining vazifasidan yoki unga o‘xshash bir narsadan uxlab qolsa, bas, uni bomdod namozi bilan peshin namozining orasida o‘qib olsa, xuddi unga uni kechasi o‘qigandek yoziladi”- deyiladi. (Imom Muslim rivoyati).

Abul Lays as-Samarqandiy hazratlari: “Kimki sunnatni uzr bilan tark qilsa, ma’zurdir, kimki uzrsiz tark qilsa, manmandir”, degan ekanlar.

Demak, tarovehdan qolib ketganlarini iloji bo‘lsa, o‘qib olgan yaxshiroq ekan. Biroq, o‘qimasa gunohkor bo‘lib qolmaydi.

Tarovehlarda bir marta xatmi Qur’on qilish sunnatdir. Ramazonda ikkinchi yoki uchunchi marta xatm etish esa mustahab va haqiqiy nafl amaldir.

Shunday ekan bir oylik ramazonni va taroveh namozlarini g‘animat bilaylik sustkashlikka yo‘l qo‘ymaylik. Zero, bu ramazon biz uchun oxirgisi bu yilgi taroveh oxirgisi bo‘lishi mumkin.

“Sayyid Muhyiddin maxdum” o‘rta maxsus islom bilim

 yurti mudarrisi Abdug‘afur Niyozqulov