Barchamizga ma’lumki, Ramazon oyining uch o‘n kunligi uch xil fazilatga egadir. Ya’ni, birinchi o‘n kunlik Allohning rahmati nozil bo‘ladigan kunlardir. Ikkinchi o‘n kunlik esa, Allohning mag‘firati keng bo‘lgan kunlardir. Uchinchi o‘n kunlik esa, ro‘zador bandalar do‘zaxdan ozod qilinadigan kunlardir. Ushbu o‘rinda uchinchi o‘n kunning fazilati haqida so‘z yuritamiz:
Ramazonning oxirgi o‘n kunining bir nechta fazilatlari bor bo‘lib, ular quyidagilardir:
Ro‘zadorlar birinchi o‘n kunlikda Allohning rahmatiga sazovor bo‘lib, ikkinchi o‘n kunlikda gunohlari mag‘firat qilinib, uchinchi o‘n kunlikda esa, do‘zaxdan ozod qilinadi. Shuning uchun, har kim bu ulug‘ kunlarni g‘animat bilib, foydalanib qolish lozim.
Bu haqida hadisi sharifda shunday deyilgan:
عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ : « تَحَرَّوْا لَيْلَةَ الْقَدْرِ فِي الْعَشْرِ الْأَوَاخِرِ مِنْ رَمَضَانَ » . رَوَاهُ مُسْلِمٌ .
Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi:
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Qadr kechasini Ramazonning oxirgi o‘nligidan qidiringlar”, dedilar. Muslim rivoyat qilgan.
Boshqa bir rivoyatda, oxirgi o‘n kunning toq kechalaridan Qadr kechasini izlash haqida aytilgan:
عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ : « تَحَرَّوْا لَيْلَةَ القَدْرِ في الوَتْرِ مِنَ العَشْرِ الأوَاخِرِ مِنْ رَمَضَانَ » . رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ .
Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi:
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Qadr kechasini Ramazonning oxirgi o‘n (kechasining) toq (kechalari)dan qidiringlar”, dedilar. Buxoriy rivoyat qilgan.
Demak, bu o‘n kun kechalarining birida Qadr kechasi borligi sababli bu o‘n kun boshqa kunlardan fazilatli bo‘ldi. Kim Qadr kechasining fazilatiga ega bo‘lmoqchi bo‘lsa, Ramazoning oxirgi o‘n kechalarini ibodatlar bilan bedor o‘tkazishi lozim bo‘ladi.
Bu haqida hadisi sharifda shunday deyilgan:
عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَا أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ يَعْتَكِفُ العَشْرَ الأَوَاخِرَ مِنْ رَمَضَانَ ، حَتَّى تَوَفَّاهُ اللهُ تَعَالَى ، ثُمَّ اعْتَكَفَ أزْوَاجُهُ مِنْ بَعْدِهِ . مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ .
Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi:
“Nabiy sollallohu alayhi vasallam Alloh taolo u kishini vafot ettirgunicha Ramazonning oxirgi o‘n (kunida) e’tikof o‘tirar edilar. So‘ngra, u zotdan keyin, xotinlari e’tikof o‘tirishdi”. Muttafaqun alayh.
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning bu kunlarda e’tikof o‘tirishlari ham, oxirgi o‘n kunlarning fazilatli ekaniga dalolat qiladi.
Bu haqida hadisi sharifda shunday deyilgan:
عَائِشَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَا كَانَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَجْتَهِدُ فِي الْعَشْرِ الْأَوَاخِرِ مِا لا يَجْتَهِدُ فِي غَيْرِهِ. رَوَاهُ مُسْلِمٌ .
Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi:
“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam oxirgi o‘nlikdan boshqasida qilmagan harakatini oxirgi o‘n kunlikda qilar edilar”. Muslim rivoyat qilgan.
Yana bir boshqa hadisda shunday deyilgan:
عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا قَالَتْ كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا دَخَلَ الْعَشْرُ شَدَّ مِئْزَرَهُ وَأَحْيَا لَيْلَهُ وَأَيْقَظَ أَهْلَهُ. رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ.
Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi: U aytdi:
“Nabiy sollallohu alayhi vasallam oxirgi o‘nlik kirgan vaqtda, belni mahkam bog‘lardilar va uning kechasini tiriltirar va o‘z ahllarini ham uyg‘otar edilar”. Muslim rivoyat qilgan.
Nabiy alayhissalom bu o‘n kunlikda nafaqat o‘zlari ibodat bilan mashg‘ul bo‘lganlar, balki ahli oilasini ham shunga targ‘ib qilib, ularni ham kechalarda ibodat uchun uyg‘otar ekanlar. U zotning bu amallarini barchamiz o‘zimizga lozim tutsak, muhim sunnatga amal qilgan bo‘lamiz. Payg‘ambarimiz alayhissalomning bu kunlarda ibodatlarga qattiq kirishishlari ham bu kunlarning fazilatiga dalolat qiladi.
Bu haqida hadisi sharifda shunday deyilgan:
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: أَنَّهُ قَالَ: يُغْفَرُ لأُمَّتِهِ فِي آخِرِ لَيْلَةٍ مِنْ رَمَضَانَ ، قِيلَ : يَا رَسُولَ اللَّهِ أَهِيَ لَيْلَةُ الْقَدْرِ ؟ قَالَ : « لا ، وَلَكِنَّ الْعَامِلَ إنَّمَا يُوَفَّى أَجْرَهُ إذَا قَضَى عَمَلَهُ » . رَوَاهُ أَحْمَدُ .
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Ramazonning oxirgi kechasida o‘zining ummatini mag‘firat qilinadi”, dedilar.
“Ey, Allohning Rasuli! U (oxirgi kecha) Qadr kechasimi?”-deyildi.
U zot: “Yo‘q. Lekin amal qiluvchi o‘z amalini bajarib bo‘lsa, ajrini unga to‘liq qilinadi”, dedilar. Ahmad rivoyat qilgan.
Bu hadisi sharifda ro‘zador kishi bir oy mobaynida qilgan ibodatlari sababli erishgan ajr va savoblari unga Ramazoning oxirgi kechasida to‘liq qilib berilishi haqida aytilmoqda.
Yuqoridagi hadisi shariflardan Ramazon oyining oxirgi o‘n kuni naqadar fazilatli ekani barchamizga ma’lum bo‘ldi. Shunga ko‘ra, barchamiz bu ulug‘ kunlarni g‘animat bilib, savoblarimizni ko‘paytirib, gunohlardan poklanib olishga harakat qilaylik. Zero, Ramazoning ham sanoqli kunlari qolyapti. Bu imkoniyatni qo‘ldan chiqarib, keyin afsuslanib yurmaylik. Alloh taolo bu ulug‘ oy sababidan barchamizning gunohlarimizni kechirsin, savoblarimizni ko‘paytirib bersin.
“Ko‘kaldosh” Toshkent o‘rta maxsus islom bilim yurti mudarrisi Madaminov Shokirjon.
313 ta hayotiy ZIYNAT qoidalari
ni
ULUG‘ USTOZ ULAMOLARIMIZ bayon qilib berganlar:
(2-qism)
101) Saxiylik – boyning ziynati.
102) Ochiqqo‘llik – saxiyning ziynati.
103) Ko‘p yig‘i – xavf va qo‘rqishning ziynati.
104) Ulug‘vorlik – poshsholar ziynati.
105) Minnatni tark qilish – ehsonning ziynati.
106) Halollik – ishning ziynati.
107) Xushu’ – namozning ziynati.
108) Do‘ppi – o‘zbekning ziynati.
109) Bunyodkorlik – mehnatning ziynati.
110) Savod – bilimning ziynati.
111) Ilm – insoniyatning ziynati.
112) Sabr – balo-ofatning ziynati.
113) Donolik – tajribaning ziynati.
114) Mulohazalilik – fikrning ziynati.
115) So‘zda turish – erkakning ziynati.
116) Vaqtga rioya – mas’uliyatning ziynati.
117) Qalb musaffoligi – yaxshi insonning ziynati.
118) Tinchlik – yurtning ziynati.
119) Birdamlik – millatning ziynati.
120) Hur fikr – erkinlikning ziynati.
121) Toat-ibodat – ruhning ziynati.
122) Adolat – davlatning ziynati.
123) Ibrat – o‘tganlar hayotining ziynati.
124) Xotira – inson qadrining ziynati.
125) Qalb yumshoqligi – rahm-shafqatning ziynati.
126) Yaxshi so‘z – zabonning ziynati.
127) Bardosh – sinovlarning ziynati.
128) Quvonch – yurakning ziynati.
129) Qanoat – hayotning ziynati.
130) Hushyorlik – ongning ziynati.
131) Qalb tozaligi – imonning ziynati.
132) Yaxshi niyat – amalning ziynati.
133) Hayotbaxsh so‘z – dilning ziynati.
134) Qanoatlilik – qo‘shnining ziynati.
135) Yo‘lboshchilik – jamoaning ziynati.
136) Tinch uyqu – xotirjamlikning ziynati.
137) Yaxshi uyqu – sog‘lomlikning ziynati.
138) Halol mehnat – dehqonning ziynati.
139) Tashakkur – insoniylikning ziynati.
140) So‘zda tozalik – tilning ziynati.
141) Tarbiya – kelajakning ziynati.
142) Ibratli hayot – avlodning ziynati.
143) Mehr-muhabbat – turmushning ziynati.
144) Hurfikrlilik – zamonaviylikning ziynati.
145) To‘g‘rilik – hukmning ziynati.
146) Salohiyat – yoshlarning ziynati.
147) Quvvat – jasurning ziynati.
148) Harf tanish – bolalikning ziynati.
149) Diqqat – o‘qishning ziynati.
150) Ulug‘ orzu – qalbning ziynati.
151) Bardoshlik – darveshning ziynati.
152) Qaytmaslik – otaning ziynati.
153) Vafodorlik – xotinning ziynati.
154) Qanoatlilik – ko‘ngilning ziynati.
155) Ishonch – oilaviy munosabatlarning ziynati.
156) Hamkorlik – jamiyatning ziynati.
157) Ijodiylik – yoshlarning ziynati.
158) Tiniqlik – keksalarning ziynati.
159) Tiniq fikr – keksaning ziynati.
160) Tarbiya – ota-onaning ziynati.
161) Tuzuk fikr – yoshning ziynati.
162) Haqiqatni aytish – olimning ziynati.
163) Botiniy poklik – zohidning ziynati.
164) Ilojsizlikka chora – mohir ustaning ziynati.
165) Chin dildan ishlash – yaxshi ishchining ziynati.
166) Hurmat – barcha insoniy aloqalarning ziynati.
167) Tuzuk yo‘l – sayohatning ziynati.
168) Tartib – poshshoning ziynati.
169) Tezkorlik – savob izlaguvchining ziynati.
170) Mevadorlik – daraxtning ziynati.
171) Qanot – qushning ziynati.
172) Qanoatli mehnat – ishbilarmonning ziynati.
173) Qahrdorlik – yovuzning ziynati.
174) Umumiylik – insoniyatning ziynati.
175) Go‘zal so‘z – so‘zlashuvning ziynati.
176) Ustoz – ilm yo‘lining ziynati.
177) Savol – bilim olishning ziynati.
178) Xotira – millatning ziynati.
179) Vijdon – inson qalbining ziynati.
180) Yuzdagi nur – taqvoning ziynati.
181) Suvdagi tozalik – hayotning ziynati.
182) Yaxshi niyat – har bir ishning ziynati.
183) Yaxshi do‘st – tanlovning ziynati.
184) Sahar – ibodat vaqtining ziynati.
185) Ilk qadam – bolalikning ziynati.
186) Yaxshi zehn – aqlning ziynati.
187) Suzuvchi bulut – osmonning ziynati.
188) Bedorlik – vatan posbonining ziynati.
189) Vatan – millatning ziynati.
190) Qalb nuri – imonning ziynati.
191) Savob – har bir yaxshi ishning ziynati.
192) Sevgi – qalb muvozanatining ziynati.
193) Tilak – duoning ziynati.
194) O‘zaro tushunish – oilaviy baxtning ziynati.
195) Baxt – shukrning ziynati.
196) Yordam berish – insoniylikning ziynati.
197) Ibratli so‘z – ustozlikning ziynati.
198) Hushyor ko‘z – kuzatuvchanlikning ziynati.
199) Boshqalarni tinglash – hurmatning ziynati.
200) Qariyalar duosi – avlodning ziynati.
(Davomi bor...)
Ibrohimjon domla Inomov