Sayt test holatida ishlamoqda!
27 Dekabr, 2025   |   7 Rajab, 1447

Toshkent shahri
Tong
06:22
Quyosh
07:48
Peshin
12:29
Asr
15:19
Shom
17:05
Xufton
18:23
Bismillah
27 Dekabr, 2025, 7 Rajab, 1447

E’tikof

14.06.2017   82303   50 min.
E’tikof

Bismillahir rohmanir rohiym

Barcha Olamlar Robbisi bo‘lgan Allox ta’ologa hamdu sanolar, payg‘ambarimiz, Uning oilasi barcha sahobalariga salavotu salomlar bo‘lsin.

E’tikofning fazli

Ibn Abbs roziyallohu anhudan rivoyat:

«Nabiy sollallohu alayhi vasallam e’tikof o‘tiruvchi haqida:

«U gunohlarni ushlaydi va e’tikof o‘tiruvchi uchun yaxshiliklarni, barcha yaxshiliklarni qiluvchiga o‘xshatib, joriy qiladir», dedilar».

Ibn Moja rivoyat qilgan.

Demak, e’tikof uni qiluvchi shaxsni gunohlardan to‘sadi va e’tikof o‘tiruvchi uchun hamma yaxshiliklarni qilayotganlarga yozilayotgan savobga o‘xshash savob yoziladi.

Yana o‘sha kishidan rivoyat qilinadi:

«Ushbu qabr sohibini:

«Kim o‘z birodari hojati uchun yurib, uni chiqarsa, unga o‘n yil e’tikof o‘tirgandan yaxshi bo‘lur. Kim Allohning roziligini tilab bir kun e’tikof o‘tirsa, u bilan do‘zax orasida osmon gardishidan kengroq uch xandaq qiladi», deganlarini eshitdim».

Tabaroniy va Bayhaqiy rivoyat qilgan. al-Hokim sahih, degan.

Ushbu hadisda e’tikof o‘tirish kishi uchun oxiratda qanchalar katta baxt-saodatga sabab bo‘lishini bayon qilishi bilan birga o‘zgalarning hojatini chiqarish undan bir necha chandon yaxshiliklarga erishtirishi ta’kidlanmoqda.

Husayn ibn Ali roziyallohu anhudan rivoyat:

«Nabiy sollallohu alayhi vasallam:

«Kim Ramazonda o‘n kun e’tikof o‘tirsa, xuddi ikki hajdek yoki ikki umradek bo‘ladi», dedilar».

Bayhaqiy rivoyat qilgan.

Bu rivoyatda ham e’tikofning fazli ulug‘ ekani ta’kidlanmoqda. Shuning uchun bu fazlga erishish maqsadida ilojini qilib, e’tikof o‘tirish kerak.

E’tikofning xikmatlari

Rasululloh sav “Ogoh bo‘lingiz tanada bir parcha go‘sht bor, agar u isloh bo‘lsa, tananing barchasi isloh bo‘ladi, agar u fasod bo‘lsa, tananing barchasi fasod bo‘ladi, u qalbdir.” Qalbning fasod bo‘lishiga ko‘pincha Allohga yuzlanishdan chalg‘itadigan insonning hayot tashvishlari, muammolari va boshqa mashg‘ulotlari sabab bo‘ladi. Bu mashg‘ulliklar sirasiga insonning nafsiga yoqadigan turli taomlarni ko‘p iste’mol qilish, o‘yin-kulgi, ortiqcha keraksiz gaplar bilan uzun-uzun suhbatlar, ko‘p uxlash va boshqalarlar kiradi. Alloh taolo o‘z shariatiga shunday ibodatlarni kiritdiki, ularda insonning barcha qalbiy va jismiy hastaliklariga shifo topish mumkin bo‘ladi. E’tikof deb nomlangan ibodatimiz inshaalloh bizga o‘zining bitmas tuganmas foydalari bilan yordam ko‘rsatadi. E’tikof  ham ro‘za kabi qalbning qalqonidir.

Dunyo shu darajada tezlashib ketgan-ki ko‘z ochib yumguncha bir kunimiz, haftamiz, oy va yillarimiz bizni tashlab ketmoqda. Ba’zan o‘zi bugun nima ishlarimga ulgurdim deb o‘ylab qolamiz. Keksalarimiz aytganidek dunyo ishlarimiz hech ado bo‘lmaydi. Hattoki uyidagi ishlar bilangina band bo‘lgan uy bekalarimiz ham uyining ishlarini hech tugata olmayotganidan shikoyatda bo‘ladilar. Yuqoridagi gaplarni keltirishimizdan maqsad shu-ki, biz shu qadar band bo‘lib qolganmizki Alloh taolo bilan yolg‘iz qolib, xotirjam oxiratimiz xususida tafakkur qilishga ham vaqtimiz yo‘q.

Bizning dinimiz rohiblikni aslo targ‘ib etmaydi, aksincha musulmonlar doimo bir-birlari bilan aloqada, jam bo‘lib yashashlari va ibodatlarini ham birgalikda qilishlariga chaqiradi.

Lekin ba’zida inson o‘zining qilgan ishlarini sarhisob qilish uchun ham uzlatga chekinishi foydadan holi emas, chunki bu anbiyolar sunnatidir. Alloh taolo o‘z payg‘ambarlariga ham turli ko‘rinishlardagi e’tiqoflarni nasib etgan. Muso as Tur tog‘ida, Muhammad as Hiro g‘orida, Yunus as esa baliqning qornida o‘z Robbilariga yolg‘iz holda ibodat qildilar, tafakkurga cho‘mdilar.

E’tikofda inson ham ro‘zador bo‘ladi, Alloh zikri bilan band bo‘ladi hamda nafs talab qilgan narsalardan uzoqda bo‘ladi. E’tikofda o‘tirish bilan inson nimalarni qo‘lga kiritadi? Quyida bir qanchasini keltirib o‘tamiz, bular esa faqatgina biz ko‘ra olganimiz xolos, buyuk hikmat egasi bo‘lgan Robbimiz e’tikofning ichiga yana qanday sirlarni joylashtirgan uning o‘ziga ma’lum.

E’tiofda o‘tirgan inson ro‘zasini go‘zal shaklda tutadi.

Ro‘zaning savobini ketkazadigan behuda va nojoiz so‘zlar va amallardan tiyiladi.

E’tikofni kechalari bedor holda o‘tkazgani uchun inshaalloh oxirgi o‘n kunlikka yashiringan qadr kechasini topish imkoniga ega bo‘ladi.

E’tikof aslida savobli amal, uning ramazon oyida bajarilishi esa shu savoblarning yanada ko‘p bo‘lishiga sabab bo‘ladi.

O‘zini va nafsini yaxshi ishlarga ko‘niktiradi.

Alloh uchun ibodatga ajrab chiqib, payg‘ambarlar sunnatini ado etgan bo‘ladi.

O‘zini o‘zi sarhisob qilib oladi, agar har oyda bir marta e’tikof o‘tirsa, bir oylik ishlarini, yilda bir marta o‘tirsa yillik amallarini hisob kitob qilib olishga erishadi. Ya’ni shuncha vaqt mobaynida qanday yaxshi amallar qildim, qanday gunohlarga yo‘l qo‘ydim. Yaxshi ishlarimni xolis Alloh uchun qildimmi yoki...

Gunohlar qildim, ularning ketidan yuvilib ketishi uchun savobli ish qildimmi yoki chin tavbamni qildimmi yoki aksincha insonligimga borib unutib yubordimmi?!

Qaysi amallarni bajarishda oqsayapti, shu jihatlarni o‘rganib muolaja qilib chiqadi.

Qur’on va hadislarni tafakkur bilan o‘qish imkoniyatini qo‘lga kiritadi.

Endi e’tikofning ta’rifi bilan tanishib olsak

«E’tikof» lug‘atda «ushlab qolish», «turib qolish» va «lozim tutish» ma’nolarini ifoda qiladi.

Shariatda esa

«Ro‘zadorning jamoat masjidida e’tikof niyati ila qolishidir».

E’tikofning shariatda mavjud ekaniga Kur’on, sunnat va ijmo’ dalolat kiladi.

Alloh taolo:

Va Ibrohim va Ismoilga: «Uyimni tavof qiluvchilar, e’tikof o‘tiruvchilar va ruku’ va sajda qiluvchilar uchun poklab qo‘yinglar deb amr qildik

«Baqara» surasidagi ushbu oyatda Alloh taolo Ibrohim va Ismoil alayhissalomlarga bergan amri haqida xabar bermoqda. Baytullohni necha toifa ibodat qiluvchilar uchun poklashlari lozimligi aytilmoqda. Ana o‘sha ibodat qiluvchi toifalar ichida e’tikof o‘tiruvchilar ham zikr qilinmoqda.

Demak, e’tikof Qur’onda zikr qilingan ibodatdir.

Demak, e’tikof Ibrohim alayhissalomning davrlaridan, qadim zamonlardan buyon bor

Yana Alloh taolo:

«Va u(ayol)larga masjidlarda e’tikof o‘tirganingizda yaqinlik qilmang», degan (Baqara: 187).

Bu e’tikof Qur’onda zikr qilingan ibodat ekaniga yana bir dalil. E’tikof o‘tirgan shaxs o‘z jufti haloli ila jinsiy yaqinlik qilmasligi va e’tikof ibodati masjidda ado etilishi lozim.

E’tikof Qur’onda zikr qilingan ibodat ekaniga ushbu oyatlar dalildir. 

Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi:

«Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam, to Alloh u kishini vafot ettirgunicha Ramazonning oxirgi o‘n kunligida e’tikof o‘tirar edilar. So‘ngra, u zotdan keyin zavjalari o‘tirishdi».

Beshovlari rivoyat qilishgan.

E’tikof quyidagi turlarga bo‘linadi:

1. Vojib.

Bunga nazr qilingan e’tikof kiradi.

2. Sunnati muakkada.

Bunga Ramazonning oxirgi o‘n kunidagi e’tikof kiradi.

3. Mustahab.

Bunga yuqorida zikr qilinganlardan boshqa e’tikoflar kiradi.

E’tikof o‘ziga xos alohida ibodat bo‘lib u ila banda qalb musaffoligiga, dunyoning tashvishlaridan uzilishga, Alloh taologa qurbat hosil qilishga va shu kabi ko‘pgina fazllarga erishadi.

Uning ozi bir kundir. Ammo imom Muhammad rahmatullohi alayhi: «E’tikofning ozi bir oz muddat bo‘lsa ham bo‘ladi», deganlar va shunga fatvo berilgan. Kim e’tikofni buzsa, qazosini bajaradi. Xuddi nafl ro‘zani buzgan odam qazosini tutishi vojib bo‘lganga o‘xshab.

E’tikof o‘tirgan odam masjiddan inson hojatlaridan boshqa narsa uchun chiqmaydi.

Inson hojatlari deganda katta va kichik toharat ushatish, najosatni ketkazish va junublikdan g‘usl qilish kabi ishlar ko‘zda tutiladi. Mazkur ishlarni qilib bo‘lishi bilan darhol e’tikof o‘tirgan joyiga qaytadi. 

Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi:

«Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qachon e’tikof o‘tirsalar inson hojatidan boshqa narsa uchun uyga kirmas edilar».

Molik rivoyat qilgan.

Ulamolarimiz: «Juma o‘qiladigan masjidda e’tikof o‘tirish afzal», deydilar.

Agar uzrsiz ma’lum vaqtga chiqsa, e’tikofi buziladi.

Shuningdek, g‘arq bo‘layotgan yoki yonayotgan narsani qutqarish kabi favqulodda holatlarda, shuningdek, bemor ko‘rish, janozada qatnashish, guvohlik berish kabi ishlar uchun chiqsa ham e’tikofi buziladi va qazo lozim bo‘ladi.

U, e’tikof o‘tirgan masjidida yeb-ichishi, uxlashi, savdo molini masjidga keltirmasdan oldi-sotdi qilishi mumkin. Boshqa kishiga bu ishlarni masjidda qilish mumkin emas.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam e’tikof o‘tirganlarida shunday qilganlar va bu hojatlarni masjiddan chiqmasdan bajarish mumkin.

U jim o‘tirmaydi. Faqatgina xayrli narsalarni gapiradi.

E’tikof o‘tirgan odam og‘ziga mum solingandek jim o‘tirishi mumkin emas. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bundan qaytarganlar. E’tikofdagi kishi, namoz o‘qish, tilovat, zikr, hadis o‘qish, ilm o‘rganish, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning va boshqa Payg‘ambarlarning siyratlarini, ahli solihlar haqidagi xabarlarni o‘rganish bilan mashg‘ul bo‘ladi.

Agar kechasi yoki unutib bo‘lsa ham jinsiy aloqa qilish e’tikofni buzadi. Shuningdek, farjdan boshqa yerga jinsiy aloqa qilish, o‘pish, ushlash tufayli maniy nozil qilsa ham, e’tikof buziladi. Chunki, e’tikof ham xuddi namozdek narsa. Mazkur narsalarning barchasi namozni buzadi. Ammo nozil qilmasa, mazkur ishlar o‘zi harom bo‘lsa ham, e’tikof buzilmaydi. Ayol kishi uyida e’tikof o‘tiradi.

Ya’ni, uyidagi namoz o‘qiydigan yerida. Chunki, ayol kishi uchun eng qulay joy o‘shadir.

Agar bir necha kun e’tikof o‘tirishni nazr qilgan bo‘lsa, o‘sha kunlarning kechalarini ham o‘tirish lozim bo‘ladi.

Shuningdek, bir necha kecha e’tikof o‘tirishni nazr qilgan bo‘lsa, o‘sha kechalarning kunduzlarini ham o‘tirish lozim bo‘ladi.

Bunda shart qilmagan bo‘lsa ham, ketma-ket o‘tiriladi. Ikki kunni nazr qilgan bo‘lsa, ikki kunduz va ikki kecha o‘tiradi. Nahorning o‘zini niyat qilish joiz.

E’tikofning shartlari

1. Musulmon, aqlli va balog‘atga yetgan bo‘lishi.

2. Niyat.

3. Masjidda bo‘lishi.

4. Janobat, hayz va nifos qonlaridan toza bo‘lish.

E’tikof kilgan odamga mustaxab bo‘lgan narsalar

1. Namoz va Kur’on tilovati kabi toat-ibodatlarni mo‘l qilish.

2. Foydasiz bo‘lgan so‘zlardan, janjal, tortishuv va so‘kinishdan saqlanish.

3. Masjid ichidagi bir yerdan ajralmasligi. Imom Muslim r.a Nofe’ raziyallohu anhudan quyidagi so‘zlarni naql qildi. Nofe’ dedi: «Ibn Umar menga masjiddagi rasululloh sollallohu alayhi va sallam e’tikof kilgan yerni ko‘rsatdi».

E’tikofdagi odamga muboh (ruxsatli) bo‘lgan narsalar

1. Zaruriy extiyoj uchungina tashqariga chiqish.

Oisha raziyallohu anho dedilar: «Kasalni ziyorat qilmaslik, janozada ishtirok etmaslik, xotinlarga qo‘l tekkizmaslik va ular bilan kovushmaslik, zaruriy ehtiyoji uchungina tashqariga chiqish, e’tikofdagi odam uchun sunnatdir» (Imom Abu Dovud rivoyati.

2. Masjidda uning tozaligiga rioya qilish bilan birga  yeyish, ichish va uxlash.

3. Extiyojsis so‘zlash va boshqalar bilan gaplashish.

4. Sochni tarash, tirnoqlarni olish, badanini tozalash, chiroyli kiyimlarni kiyish va xushbo‘ylanish.

Oisha raziyalloxu anxo dedilar: «Rasulullox sollalloxu alayxi va sallam e’tikof qilgan paytlarida, xujraga boshlarini kiritar va men boshlarini yuvar edim (boshka bir rivoyatda: boshlarini tarar edim)» (Muttafaqun alayh).

5. E’tikof qilgan yeridan oilasini kuzatish uchun chiqish.

Sofiyya raziyalloxu anho rasululloh sollallohu alayhi va sallamning shunday qilganlarini rivoyat kilganlar.

E’tikofdagi odamga makruh bo‘lgan narsalar

1. Oldi-sotti qilish.

2. Ichida va tashida gunoh bo‘lgan so‘zlarni so‘zlash.

3. Ibodat deb e’tiqod qilgan holda mutlaqo so‘zlashdan tiyilish.

E’tikofni buzadigan narsalar

1. Masjiddan oz bo‘lsa-da, tashqariga zaruratsiz chiqish.

2. Jinsiy aloqa qilish.

3. Telbalik yoki mastlik sababli aqlsiz xolatga kelish.

4. Murtadlik (Allox bundan o‘zi saklasin!).

5. Poklikni ketkazgani uchun hayz va nifos qonlarining kelishi.

E’tikofga kirish va e’tikofdan chiqish vaqti

E’tikof, masjidga kirish va u yerda turish bilan Allohga qurbat hosil qilishni niyat qilish bilan boshlanadi. Agar odam ramazonning oxirgi o‘n kunligida e’tikofga kirishga niyat qilsa, masjidga ramazonning yigirmanchi kuni Kuyosh botishidan avval kiradi hamda ramazon oyining oxirgi kuni quyosh botganidan so‘ng e’tikofidan chiqadi. 

Eslatmalar:

1. E’tikof qilishni nafl o‘larok boshlagan, keyin esa e’tikofini to‘xtatgan odam, e’tikofining qazosini qilishi lozim. Chunki rasululloh sollallohu alayhi va sallam shavvol oyida e’tikofining qazosini qilgan edilar.

2. Xotin kishi masjidda fitnadan salomat bo‘lib, eridan izn olish sharti bilangina, e’tikof qilishi mumkin. Agar eridan ruxsat olmay e’tikofga kirsa, eri uni masjiddan chiqarishi mumkin. E’tikofning xotin-qizlarga nisbatan xukmi, erkaklarning xukmi kabidir. Birok, xotin-qizlar xayz qoni ko‘rsalar, e’tikoflari buziladi. Agar qonlari to‘xtab, pok bo‘lsalar, e’tikofini kelgan yeridan oxiriga qadar davom ettiradilar. E’tikofdagi xotin-qizlar masjidning erkaklar namoz o‘qimaydigan tarafida parda to‘sib olishlari sunnatdir.

Oisha ra dan rivoyat qilinadi:

«Nabiy sollallohu alayhi vasallam Ramazonning oxirgi o‘n kunida e’tikof o‘tirar edilar va:

«Laylatul Qadrni Ramazonning oxirgi o‘nligidan izlanglar» der edilar».

Ikki Shayx va Termiziy rivoyat qilgan.

Sharh: Payg‘ambar alayhissalomning mazkur o‘n kunlikda e’tikof o‘tirishlari ularda Laylatul Qadr borligi uchundir. Chunki o‘n kechayu kunduz uzluksiz masjidda e’tikof o‘tirgan odam Laylatul Qadrni topishi muqarrar.

Shuning uchun ham hozirda ahli solih kishilar doimo Ramazoni sharifning oxirgi o‘n kunligida e’tikof o‘tirishga harakat qiladilar. Imkoni bor har bir kishi bu ishni qilsa, juda ham yaxshi bo‘ladi. 

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Nabiy sollallohu alayhi vasallam har Ramazonda o‘n kun e’tikof o‘tirar edilar. Vafot etgan yillari yigirma kun e’tikof o‘tirdilar».

Buxoriy va Abu Dovud rivoyat qilgan.

Sharh: Chunki U zot sollallohu alayhi vasallam umri shariflari oxirlab qolganini sezib, solih amallarni ko‘proq qilishga o‘tgan edilar.

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam vafot etadigan yillari shunga o‘xshash ishlarni ko‘p qilganlari ma’lum va mashhur. 

Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi:

«Nabiy sollallohu alayhi vasallam qachon e’tikof o‘tirishni iroda qilsalar, Bomdodni o‘qib e’tikof joyiga kirar edilar. U zot kapa qurishga amr qildilar. Bas, qurildi. Ramazonning oxirgi o‘nligida e’tikofni iroda qilgan edilar. Bas, Zaynab ham o‘ziga kapa qurishga amr qildi. U qurildi. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning undan boshqa zavjalari ham o‘ziga kapa qurishga amr qildilar va qurildi. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam Bomdodni o‘qib bo‘lgandan so‘ng nazar soldilar. Birdan kapalarni ko‘rdilar va: «Yaxshilikni iroda qilyaptilarmi?» dedilar.

So‘ng amr qilib, o‘z kapalarini yig‘ishtirdilar va Ramazonda e’tikof o‘tirishni tark etdilar. Keyin Shavvolning birinchi o‘n kunligida e’tikof o‘tirdilar».

Beshovlaridan faqat Termiziy rivoyat qilmagan.

Sharh: Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam e’tikof o‘tirmoqchi bo‘lganlarida masjidlari ichiga kichik kapa qurdirar edilar.

Bir yili, boshqa rivoyatlarda aytilishicha, Oisha onamiz ham U kishi e’tikof o‘tirganda, e’tikof o‘tirmoqchi bo‘libdilar. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamdan izn so‘ragan ekanlar, izn beribdilar. So‘ng Hafsa onamiz ham Oisha onamiz orqali izn so‘ragan ekanlar, u kishiga ham izn beribdilar. Hafsa onamiz ham o‘zlariga kapa qurdiribdilar. Zaynab binti Jahsh onamiz ham o‘zlariga e’tikof o‘tirish uchun kapa qurdirib olibdilar.

E’tikof o‘tirish boshlanadigan kuni Bomdod namozini o‘qib bo‘lib, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam e’tikof o‘tirishni boshlash maqsadida kapalari tomon yuzlansalar, uning yaqinida bir necha kapalar turibdi. Shunda:

«Bu(ayol)lar yaxshilikni iroda qilyaptilarmi?» deptilar-da o‘z kapalarini yig‘ishtirib qo‘yishni buyuribdilar. E’tikof o‘tirmaptilar. Chunki, masjid ichida kapa ko‘payib ketsa, namozxonlarga xalal berishi turgan gap. Buning ustiga e’tikof o‘tirishdan asosiy maqsadlardan biri ahli ayoldan butunlay ajrab, Allohga ibodat qilish.

Mazkur holatda esa, Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam uchun bu maqsad hosil bo‘lmaydigan ko‘ringan.

Uchinchidan, masjidga turli odamlar kirib chiqadi, agar onalarimiz kapa qurib o‘tirsalar, unga kirib chiqib tursalar o‘ng‘aysiz holga tushishlari mumkin.

Ushbu hadisdan olinadigan foydalar:

1. E’tikof masjidda bo‘lishi.

2. E’tikof o‘tiruvchi o‘ziga kapa qurib olsa yaxshi bo‘lishi.

3. E’tikof Bomdoddan keyin boshlanishi.

4. Ba’zi foyda uchun yoki noqulaylikning oldini olish uchun boshlamoqchi bo‘lgan ishni qoldirish mumkinligi.

5. Uzr tufayli Ramazon oxirida e’tikof o‘tira olmagan odam Shavvolning oxirida o‘tirsa ham bo‘lishi.

6. Ayol kishi o‘z eridan so‘rab e’tikof o‘tirish kerak. 

Ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat:

«Nabiy sollallohu alayhi vasallam qachon e’tikof o‘tirsalar, u kishiga tavba ustuni ortiga to‘shak solib yoki so‘ri qo‘yib berilar edi».

Ibn Moja ishonchli sanad ila rivoyat qilgan. 

Sofiya roziyallohu anho aytdilarki:

«Nabiy sollallohu alayhi vasallam masjidda e’tikof o‘tirgan edilar. Men kechasi u kishining ziyoratlariga keldim, biroz gaplashdim, so‘ng uyim tomon turdim. U kishi meni kuzatgani men bilan turdilar. (U kishining uyi Usoma ibn Zaydning maskanida edi). Bas, ansoriylardan ikki kishi o‘tib qoldi. Ular Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamni ko‘rishlari bilan tezlab qoldilar. Shunda U zot sollallohu alayhi vasallam:

«Ikkovingiz shoshilmang, bu (ayol) Sofiya binti Huyayydir», dedilar.

«Subhanalloh! Ey, Allohning Rasuli!» deyishdi.

«Albatta, shayton insonning qon yurar joyida yuradi. Men u sizning qalbingizga biror narsani yoki yomonlikni otishidan qo‘rqdim», dedilar».

Beshovlaridan faqat Termiziy rivoyat qilmagan.

Ushbu hadisdan olinadigan foydalar:

1. E’tikof masjidda bo‘lishi.

2. Ayol kishi kechasi biror joyga borsa joizligi.

3. E’tikof o‘tirgan kishini xotini ziyorat qilsa joiz.

4. E’tikof o‘tirgan shaxs o‘z ziyoratchisi bilan gaplashib o‘tirsa mumkinligi.

5. E’tikof o‘tirgan kishi o‘z ziyoratchisini kuzatib chiqsa bo‘lishi.

6. Kishilar ko‘ngliga yomon gumon keltirishi mumkin ishlarda ehtiyot bo‘lishi kerakligi. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam haligi ikki kishi qorong‘ida ayol kishi bilan turganliklarini ko‘rib, har xil xayolga bormasin deb ayol o‘z xotinlari ekanligini aytib qo‘ydilar.

7. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning ummatlariga mehribonliklari. Ularga gunoh bo‘lishi mumkin narsaning oldini olishlari.

8. Ajablanganda «Subhanalloh» deyish joizligi.

9. Shayton insonda qonning yo‘lida yurishi, uning ig‘vosidan juda ham ehtiyot bo‘lish lozimligi.

E’TIKOF UCHUN RO‘ZA SHARTMI?

Umar ibn Xattob roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: U kishi:

«Ey, Allohning Rasuli, men johiliyat davrida Masjidul Haromda bir kecha e’tikof o‘tirishni nazr qilgan edim» , dedi. Bas, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam u kishiga:

«Nazringga vafo qil. Bir kecha e’tikof o‘tir», dedilar».

Beshovlari rivoyat qilgan.

Ushbu hadisdan olinadigan foydalar:

1. Johiliyat davridagi nazrga ham vafo qilish kerak.

2. Ro‘zasiz e’tikofga o‘tirsa bo‘ladi. Chunki kechasi ro‘za yo‘q.

3. Masjidul Haromda e’tikofga o‘tirsa bo‘ladi. Ammo jumhur ulamolari, jumladan, Imom Abu Hanifa ham ro‘zasiz e’tikof bo‘lmaydi, deydilar. Ularning dalillari kelgusi hadisi sharif.

Oisha roziyallohu anhodan rivoyat:

«E’tikof o‘tiruvchi uchun bemor ko‘rgani bormaslik, ayol kishiga qo‘l tegizmaslik yoki quchoqlamaslik, zarur bo‘lmagan hojat uchun chiqmaslik sunnatdir. Ro‘zasiz e’tikof yo‘q. Jome’ masjiddan boshqa joyda e’tikof yo‘q».

Abu Dovud va Nasaiy rivoyat qilgan.

Sharh: E’tikofning sunnatiga xilof ish qilgan odamning e’tikofi buziladi.

E’tikof o‘tirgan odamga ro‘za shart, deganlarga ushbu hadis, shart emas, deganlarga oldingi hadis dalildir.

E’tikofga jome’ masjid shart, deganlar ushbu hadisni dalil qilib olganlar. Ba’zilar uydagi namozgohda, xususan, ayollar e’tikof o‘tirsa joiz, deydilar.

Najoh al Halabiyning “Fiqhul ibadat” kitobida aytilishicha nafl e’tikof uchun ro‘za shart emas deyiladi, undan boshqalari uchun shartdir

 

Surayyo Ibragimova

Xadichai Kubro ayol-qizlar

o‘rta maxsus islom bilim yurti katta o‘qituvchisi

 

 

Ramazon
Boshqa maqolalar
Yangiliklar

Prezident Shavkat Mirziyoyev: “2026 yil barcha sohalarni rivojlantirishda tub burilish yili bo‘ladi”

26.12.2025   8556   20 min.
Prezident Shavkat Mirziyoyev: “2026 yil barcha sohalarni rivojlantirishda tub burilish yili bo‘ladi”

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 26 dekabr kuni Oliy Majlis va O‘zbekiston xalqiga Murojaatnomani taqdim etdi.

– So‘nggi to‘qqiz yilda biz sizlar bilan, el-yurtimiz bilan birgalikda katta taraqqiyot yo‘lini bosib o‘tdik. Iqtisodiyotimiz yangidan shakllandi, bozor munosabatlari, ijtimoiy himoyani kengaytirdik, qonun ustuvorligini mustahkamladik. Eng muhimi, islohotlarimiz samarasini har bir mahalla, har bir xonadon va har bir inson kundalik hayotida his qilmoqda, – dedi davlatimiz rahbari so‘zining avvalida.

Qanchalik og‘ir bo‘lmasin, boshlangan demokratik islohotlar qat’iy davom ettirilgani, xalqimizning qo‘llab-quvvatlashi va yoshlarimizning g‘ayrat-shijoati, hamjihatlik asosi bo‘lgan mahallaning hayotimizdagi o‘rni va ta’siri kuchaytirilgani, odamlarning ongi va dunyoqarashi o‘zgarib, el-yurtimiz yanada jipslashgani, tadbirkor, dehqon va fermerlarning tashabbuskorligi va mardona mehnati, o‘zaro manfaatli hamkorlikka asoslangan do‘stona tashqi siyosat hisobiga 2025 yilda barcha sohalarda ulkan yutuqlarga erishildi.

Bu yil tariximizda birinchi marta yalpi ichki mahsulotimiz 145 milliard dollardan oshdi. Joriy yil eksportimiz 23 foizga oshib, 33,4 milliard dollarga yetkazilishi ta’kidlandi. Eng muhimi, oltin-valyuta zaxiralarimiz ilk bor 60 milliard dollardan oshdi.

Iqtisodiyotimizga jalb qilingan xorijiy investitsiyalar hajmi 43,1 milliard dollarga yetdi. Jami investitsiyalarning yalpi ichki mahsulotdagi ulushi 31,9 foizni tashkil etmoqda. Yetakchi xalqaro reyting agentliklari mamlakatimizning suveren reytingini “BB-”dan “BB” pog‘onasiga ko‘tardi.

Energetika sohasida tub burilish yasalgani hisobiga elektr ishlab chiqarish hajmi 85 milliard kilovatt-soatga yetkazildi.

Bu yil 188 ta mahalladagi 715 ming aholi yashaydigan xonadonlarga birinchi marta toza ichimlik suvi kirib bordi, yana 2 million 300 mingga yaqin aholining suv ta’minoti yaxshilandi.

Joriy yilda 5 million aholi daromadli bo‘lib, ishsizlik darajasi 5,5 foizdan 4,9 foizga tushdi. Qariyb 1,5 million ehtiyojmand aholi kambag‘allikdan chiqdi, ilk bor 1 ming 435 ta mahalla “kambag‘allikdan xoli” hududga aylandi.

Kambag‘al oilalarga mansub 168 ming nafar bola davlat bog‘chalariga imtiyozli asosda qabul qilindi. Bu yildan boshlab 208 ta bog‘chada birinchi marta inklyuziv ta’lim tizimi joriy etildi.

Yurtimizda kambag‘allik darajasi yil boshidagi 8,9 foizdan 5,8 foizga tushdi.

– Bu ishlarni boshlaganimizda aholining uchdan bir qismi kambag‘allik chegarasida yashardi. Kredit, subsidiya, kompensatsiya kabi 100 dan ziyod xizmatlar orqali ijtimoiy himoyaning mutlaqo yangi tizimini yo‘lga qo‘yganimiz va bularni mahalladagi “yettilik”ning o‘ziga berganimiz natijasida 8,5 milliondan ziyod odam kambag‘allikdan chiqdi, ishsizlik 2 karra qisqardi.

Natijada uch yil oldin kambag‘allikni 2026 yil yakuni bilan 2 karra qisqartirish bo‘yicha olgan marramizni shu yilning o‘zida uddaladik, – dedi Prezidentimiz.

Iste’dodli o‘g‘il-qizlarimiz ta’lim, ilm-fan, madaniyat, san’at, sport va boshqa sohalarda erishayotgan katta yutuqlari bilan ham Yangi O‘zbekistonimiz ravnaqiga munosib hissa qo‘shayotgani ta’kidlandi.

Keyingi paytda yurtimiz global masalalar muhokama qilinadigan xalqaro muloqot maydoniga aylanib bormoqda.

Xususan, bu yil Parlamentlararo Ittifoqning 150-yubiley Assambleyasi, YUNЕSKO Bosh konferensiyasining sessiyasi, “Markaziy Osiyo – Yevropa Ittifoqi” sammiti va xalqaro Iqlim forumiga mezbonlik qilindi.

Shuningdek, O‘zbekiston, Tojikiston va Qirg‘iziston yetakchilarining mart oyida Xo‘jandda bo‘lib o‘tgan uchrashuvida birinchi marta uch mamlakat davlat chegaralarining tutash nuqtasi to‘g‘risida tarixiy shartnoma imzolandi hamda “Abadiy do‘stlik to‘g‘risidagi deklaratsiya” qabul qilindi.

Mintaqamiz davlat rahbarlarining yaqinda Toshkentdagi Maslahat uchrashuvi chog‘ida integratsiya jarayonlarini yangi sifat bosqichiga ko‘tarish uchun Markaziy Osiyo hamjamiyati strategik formatini tashkil qilish g‘oyasi ilgari surildi. Ozarbayjonni Markaziy Osiyo formatiga to‘la huquqli a’zo sifatida qabul qilish to‘g‘risidagi qaror tarixiy ahamiyatga ega bo‘ldi.

Prezidentimiz ta’kidlaganidek, ushbu qadam Markaziy Osiyo va Janubiy Kavkaz o‘rtasida strategik bog‘liqlik hamda barqarorlikni kuchaytirishi shubhasiz.

Oktyabr oyida Bryusselda O‘zbekiston va Yevropa Ittifoqi o‘rtasida Kengaytirilgan sheriklik va hamkorlik to‘g‘risidagi bitim imzolandi. Noyabr oyida bo‘lib o‘tgan Markaziy Osiyo va AQSH sammiti ko‘p tomonlama va uzoq muddatli sheriklikni sifat jihatidan mutlaqo yangi bosqichga olib chiqishga xizmat qildi. O‘tgan haftada Tokioda Markaziy Osiyo va Yaponiya yetakchilarining uchrashuvida ta’lim, tibbiyot, raqamli texnologiyalar, infratuzilma va sanoat sohalari bo‘yicha muhim kelishuvlarga erishildi.

Shu haftaning boshida esa Sankt-Peterburgda Mustaqil Davlatlar Hamdo‘stligi rahbarlari bilan bo‘lib o‘tgan uchrashuv ham hamkorlikning yangi yo‘nalishlarini belgilab berdi.

– Bularning barchasi xalqaro aloqalarimizni mazmun jihatidan yangi bosqichga olib chiqmoqda. Biz dunyodagi uzoq-yaqin mamlakatlar bilan Sharq va G‘arb, Shimol va Janub bilan hamkorlik ko‘priklarini qurishda davom etamiz, – dedi Prezidentimiz.

Mahalla va yaxshi qo‘shnichilik o‘zaro uyg‘un qadriyatlardir. Ular jamiyatda ijtimoiy kapitalni yanada boyitishga beqiyos hissa qo‘shadi.

Mamlakatimizda o‘tkazilgan ijtimoiy so‘rovlarda ishtirok etganlarning 90 foizi o‘zini mahalla jamoasining bir qismi deb hisoblashi ham shundan dalolat beradi. Mahallaga shu asosda Vatan taqdiriga daxldorlik tuyg‘usining yuqoriligi ushbu institut, avvalo, ijtimoiy birdamlik manbai ekanini ko‘rsatadi.

– Tarix davomida qanday og‘ir sinovlarga duch kelmaylik, biz avvalo birdamlikdan kuch oldik. Mashaqqatli kunlarda odamlarimiz, mahalla ahli yelkadosh bo‘lib qiyinchiliklarni yenggan. Oila – oilaga, qo‘shni – qo‘shniga ko‘mak berib yashagan. Biz mana shunday o‘ta noyob qadriyatimizga doimo sodiq qolishimiz, yosh avlodimizni ayni shu ruhda tarbiyalashimiz kerak.

Bugungi kunda jamiyatimizda turli xil fikr va qarashlar bo‘lishi tabiiy. Bu – demokratiyaning birlamchi talabi.

Ammo millati, tili va dinidan qat’i nazar, 38 millionli el-yurtimizni birlashtiradigan ulug‘ bir g‘oya bor. U ham bo‘lsa, Vatan manfaati, xalqimiz manfaatidir.

Mana shunday buyuk maqsadga erishishda mahalla tizimining o‘rni va ta’siri beqiyos. Chunki mahalla tinch va ahil bo‘lsa, jamiyatimiz tinch va hamjihat bo‘ladi. Mahalla rivojlansa, butun mamlakatimiz yuksaladi, – dedi Prezidentimiz.

Shularning barchasini hisobga olib, Prezidentimiz 2026 yilni yurtimizda “Mahallani rivojlantirish va jamiyatni yuksaltirish yili”, deb e’lon qilishni taklif qildi.

Bu tashabbusni yig‘ilganlar qizg‘in qo‘llab-quvvatladi.

Yangi yil dasturida yurtimizdagi 9 mingdan ziyod mahallani, avvalo, mehr-oqibat, hamjihatlik, adolat va tarbiya maskaniga aylantirish kabi dolzarb masalalar o‘z ifodasini topadi.

– Biz Yangi O‘zbekistonni barpo etishda hal qiluvchi bosqichga qadam qo‘ymoqdamiz. Bu yo‘ldagi ishlarimiz har bir soha va tarmoqda chuqur transformatsiyani talab qiladi.

Maqsadimiz aniq: yaqin yillarda daromadi o‘rtadan yuqori mamlakatlar qatoriga kirish.

Farg‘ona vodiysidan Orolbo‘yigacha, Zarafshon vohasidan Qashqadaryo va Surxondaryogacha, Toshkentdan tortib, Jizzax va Sirdaryogacha – yurtimizning qaysi hududida yashamasin, har bir fuqaromiz bugundan boshlab islohotlar natijasini kundalik hayotida yanada ko‘proq his qilishi kerak.

Shuning uchun kirib kelayotgan 2026 yil davlat boshqaruvi, sud-huquq tizimi, iqtisodiyot tarmoqlari, ta’lim, ilm-fan, tibbiyot, madaniyat, sport, ekologiya tizimini – barcha-barcha sohalarni rivojlantirishda tub burilish yili bo‘ladi, – dedi Prezidentimiz.

Davlatimiz rahbari 2026 yilda amalga oshiriladigan eng muhim ustuvor yo‘nalishlarga alohida to‘xtalib o‘tdi.

Birinchi ustuvor yo‘nalish mahalla infratuzilmasini yanada yaxshilash, ularga Yangi O‘zbekiston qiyofasini olib kirishdan iborat.

Mahalla infratuzilmasini tubdan yaxshilash orqali mamlakatimizni har tomonlama rivojlantirish, uning qiyofasini yanada go‘zal va obod qilish ishlari davom ettiriladi.

Kelgusi yildan mahallani rivojlantirish bo‘yicha kompleks yondashuv joriy etiladi. Urbanizatsiya va shaharlarni barqaror rivojlantirish bo‘yicha yangi islohotlar boshlanadi.

Tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha siyosat davom ettirilib, 2026 yilda asosiy soliq stavkalari o‘zgarishsiz qoldiriladi, tadbirkorlik infratuzilmasi loyihalariga 10 trillion so‘mdan ziyod mablag‘ ajratiladi. Kichik va o‘rta biznesni rivojlantirish uchun 140 trillion so‘m resurs beriladi. Shundan 43 trillion so‘mi xotin-qizlar va yoshlar tadbirkorligini qo‘llab-quvvatlashga yo‘naltiriladi.

Ikkinchi ustuvor yo‘nalish – iqtisodiyotni texnologik va innovatsion o‘sish modeliga o‘tkazish.

Bundan buyon har bir dollar investitsiya, eng avvalo, ilg‘or texnologiyalar transferi, tashqarida bozori aniq, yuqori qo‘shilgan qiymatli mahsulotlar ishlab chiqarishga, energiya, suv, yer va boshqa tabiiy resurslardan foydalanishda samaradorlikni oshirishga, mahalliy ishchilarni yangi texnologiyalar bilan ishlashga o‘qitish va mehnat unumdorligini oshirishga xizmat qilishi kerakligi ta’kidlandi.

Yangi texnologik bosqichga o‘tish va qo‘shilgan qiymat zanjirini kengaytirish bo‘yicha sanoatni rivojlantirish dasturi boshlanadi. 2026 yilda 52 milliard dollarlik 782 ta yangi sanoat va infratuzilma loyihasiga start beriladi. Kelgusi yilning o‘zida 14 milliard dollarlik 228 ta yangi yirik quvvatlar ishga tushiriladi.

Kelgusi yilda iqtisodiyotda 6,6 foiz o‘sishni ta’minlab, yalpi ichki mahsulotni 167 milliard dollarga yetkazish prognoz qilinmoqda.

Innovatsiya asosida yuqori texnologik mahsulot ishlab chiqarayotgan korxonalar rag‘batlantiriladi. Korxona mutaxassislarining ilmiy-tadqiqot va konstruktorlik ishlanmalaridan olgan daromadi soliqdan ozod qilinadi.

Kelgusi yilda Toshkent shahri, Buxoro, Farg‘ona va Toshkent viloyatida 4 ta data-markaz, 2 ta super kompyuter va 15 ta oliygohda sun’iy intellekt laboratoriyasi faoliyati yo‘lga qo‘yiladi. Bu tibbiyot, transport, qishloq xo‘jaligi, geologiya, bank-moliya, jamoat xavfsizligi kabi muhim sohalarda 100 dan ortiq sun’iy intellekt loyihalarini amalga oshirishga xizmat qiladi.

– Bugun sizlarga yana bir muhim yangilikni aytmoqchiman. Mustaqil O‘zbekiston tarixida ilk bor kosmik sohada sun’iy yo‘ldosh va mamlakatimiz fuqarosi bo‘lgan birinchi o‘zbek kosmonavtini fazoga uchirish bo‘yicha ishlarni boshladik, – dedi Prezidentimiz.

Davlatimiz rahbari uchinchi ustuvor yo‘nalish – ichki bozorda talabni rag‘batlantirish masalasiga to‘xtaldi.

To‘qqiz yilda qulay biznes muhiti yaratilib, tovar va xizmatlar hajmi va turi ko‘paytirilgani, kam daromadli oilalar uchun yiliga kamida 1 milliard dollar arzon kredit berilayotgani, inflyatsiya darajasi “bir xonali” raqamga tushirilgani natijasida aholining xarid qobiliyati 2 karra o‘sdi.

Aholi ehtiyojidan kelib chiqib, iqtisodiyotda eng katta talab yaratadigan uy-joy ipotekasiga 2026 yilda 23 trillion so‘m resurs ajratiladi. Uy-joy sotib olishda boshlang‘ich to‘lov va foiz to‘lovlarining bir qismini qoplash uchun 2 trillion 700 milliard so‘m subsidiya beriladi. Shuningdek, bitta kvartira uchun ajratiladigan imtiyozli ipoteka kreditining miqdori 15 foizga oshiriladi.

Xizmatlarga bo‘lgan talabni rag‘batlantirish uchun 2026 yilda sohaga 85 trillion so‘m kredit, 9 trillion so‘m subsidiya ajratiladi. Xususan, ta’lim xizmatlari uchun budjetdan 7 trillion so‘m beriladi.

Keyingi besh yilda xorijiy turistlar sonini 2 karra oshirish, turizm xizmatlari hajmini esa 20 milliard dollarga yetkazish bo‘yicha katta marra olinmoqda. Shu maqsadda turizm infratuzilmasini rivojlantirishga alohida e’tibor qaratiladi.

Turistlar oqimi tobora oshayotgani aviatsiya va temir yo‘lda yo‘lovchi tashish quvvatini 2 barobar ko‘paytirishni taqozo etmoqda. Shu bois, 2026 yilda aviaparkdagi havo kemalarining soni 120 taga yetkaziladi.

Ichki temir yo‘llarni rivojlantirish bo‘yicha besh yillik dastur qabul qilinadi. Shaharlarni tezyurar poyezdlar qatnovi bilan bog‘lash uchun 2026 yildan yana 500 kilometr temir yo‘l qurilishi boshlanadi. Avtomobil yo‘llarining sifatini yaxshilash, tranzit salohiyatini yanada oshirish maqsadida besh yillik dastur amalga oshiriladi.

Kasblarni rivojlantirish va yangi mehnat bozori arxitekturasini yaratish kelgusi yil uchun dasturning to‘rtinchi ustuvor yo‘nalishidir.

Hozirgi vaqtda yangi texnologiyalar, raqamlashtirish va sun’iy intellekt ta’sirida dunyoda ish o‘rinlarining soni, shakli va mazmuni keskin o‘zgarmoqda. Yaqin besh yilda mavjud kasblarning 30 foizi to‘liq avtomatlashtiriladi, 50 foizi bo‘yicha esa yangi malakalar talab qilinadi.

– Endilikda mamlakatimiz mehnat bozori mutlaqo yangi arxitektura asosida – kasb, malaka, texnologiya va ta’limni birlashtiradigan yagona mexanizm sifatida ishlashi zarur, – dedi Prezidentimiz.

2026 yildan boshlab har yili kamida 100 tadan texnikum to‘liq ta’mirlanib, texnologik va talab yuqori bo‘lgan kasblarga mos holda jihozlab boriladi. Germaniya, Shveysariya, Buyuk Britaniya, Xitoy, Koreya kabi davlatlarning ilg‘or ta’lim dasturlari joriy qilingan texnikumlar soni 100 taga yetkaziladi.

2026 yilda 7 ta viloyatda, 2027 yilda esa qolgan hududlarda Ilg‘or kasbiy mahorat texnikumi va “Kasblar shaharchasi” faoliyati yo‘lga qo‘yiladi.

Tibbiyot tizimida ham kasbiy ta’limni rivojlantirish uchun Angliyaning “Pirson” kompaniyasi bilan har bir hududdagi bittadan texnikumda xalqaro standart asosida hamshiralar tayyorlash boshlandi. Endi ana shu texnikumlarga Germaniya, Shveysariya, AQSH, Yaponiya kabi davlatlarning ta’lim dasturlari ham joriy etiladi.

Shu asosda xalqaro talablarga javob beradigan, xorijiy tillarni biladigan hamshiralar tarkibi shakllantiriladi.

Beshinchi ustuvor yo‘nalish – ekologik muvozanatni ta’minlash, “yashil” energetika va suv resurslaridan oqilona foydalanish.

Yirik korxonalarga filtr, tozalash inshooti va havoga chiqariladigan zararli moddalar tashlanmalarini monitoring qilish stansiyasi o‘rnatish uchun 100 million dollarlik kredit liniyasi ochiladi.

Shaharlardagi tirbandliklar nafaqat odamlar hayotini qiyinlashtirmoqda, balki ekologiyaga ham jiddiy zarar yetkazayotgani qayd etildi. Shu bois, dunyo tajribasidan kelib chiqib, avtomobillar chiqarayotgan zararli moddalar darajasiga qarab ekologik stikerlar berish tizimi joriy etiladi.

Katta miqdorda zararli moddalar chiqaradigan avtomashinalarning poytaxt va viloyat markazlari hamda shaharlarga kirishi cheklanadi. Bunday transport vositalarini yangisiga almashtirish yoki ularga filtr o‘rnatish uchun davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash choralari ko‘riladi.

Eski mashinasini almashtiraman deganlarga avtokredit foizining bir qismi qoplab beriladi. Filtr o‘rnatib, zararni kamaytirishga tayyor bo‘lgan haydovchilar uchun xarajatlarining bir qismi bo‘yicha subsidiya ajratiladi.

Poytaxtimiz va yirik shaharlarda jamoat transportini rivojlantirish ustuvor vazifa bo‘ladi.

Ekologik avtomobillarni ko‘paytirish bo‘yicha besh yillik dastur amalga oshiriladi. Bunda mahalliy elektromobillarga 12 foizli, xorijiy elektromobillarga esa 16 foizli avtokreditlar ajratiladi.

Elektromobillarni quvvatlash stansiyalarini tashkil qilish uchun tadbirkorlarga 10 foizli imtiyozli kreditlar beriladi, yerlarni auksiondan 2 karra arzon narxda sotib olish imkoniyati yaratiladi.

Elektromobillarni quvvatlash stansiyalarida avtomobillarni zaryadlashda 1 kilovatt-soat elektr energiyasi narxining 300 so‘mdan oshgan qismi davlat budjetidan qoplab beriladi. Elektromobilda taksi xizmati ko‘rsatadigan fuqarolarga ham bir qator imtiyozlar beriladi.

Chang-to‘zonlarning oldini olish uchun Surxondaryoda 10 ming gektarda “yashil makon” va Sirdaryoda 84 kilometrli “yashil devor” barpo etiladi. Qoraqalpog‘iston, Xorazm, Buxoro va Navoiyda jami 250 ming gektar, jumladan, Orolning qurigan tubida 115 ming gektar yerda daraxt va butalar ekiladi. Har bir hududda botanika va dendrologiya bog‘lari hamda 20 tadan soya-salqin sayr ko‘chalari barpo qilinadi.

Umuman, ekologiya sohasiga 2026 yilda 1 trillion 900 milliard so‘m yo‘naltiriladi.

Suvni tejaydigan texnologiyalarni joriy qilish tadbirlariga 2026 yilda jami 3 trillion 300 milliard so‘m yo‘naltiriladi.

Shuningdek, 1 ming 300 kilometr yirik magistral kanallar beton bilan qoplanadi. Bu qo‘shimcha ravishda yiliga 500 million kub metr suvni iqtisod qilish imkonini beradi. Bundan tashqari, joylardagi ochiq drenaj va kollektorlarni yopiq tizimga o‘tkazish bo‘yicha alohida dastur qabul qilinadi. Kanallarni yopiq tizimga o‘tkazish bo‘yicha ham katta loyihalar boshlanadi.

160 million dollarlik katta dastur doirasida Toshkent shahrida 150 kilometr yopiq drenaj tizimi barpo etiladi, 197 kilometr kanal va kollektorlar ta’mirlanadi, 63 kilometr yangi kanallar barpo qilinib, shaharda salqin mikroiqlim yaratiladi.

Oltinchi ustuvor yo‘nalish – zamonaviy davlat boshqaruvi va adolatli sud-huquq tizimi borasidagi islohotlar davom ettiriladi.

Avvalo, 2026 yildan boshlab Elektron hukumat platformasi tubdan yangilanadi.

Endi barcha davlat idoralarining 1 mingdan ziyod davlat xizmatlari, 5 mingdan ortiq funksiya va vazifalari, 240 ta ma’lumot bazasi va axborot tizimi, 100 mingdan ziyod davlat xizmatchisining mahalla, tuman, viloyat, respublika darajasidagi vakolatlari Yagona raqamli platformaga integratsiya qilinadi.

– Eng muhimi, davlat xizmatlarini ko‘rsatishda inson omilisiz, korrupsiya va ortiqcha byurokratiyadan xoli ekotizim yaratamiz. Davlat xizmatlarini proaktiv va jamlanma shaklda ko‘rsatish tizimini rivojlantiramiz, – dedi davlatimiz rahbari.

Bundan buyon davlat xaridlarida tovar, ish va xizmatlarni to‘g‘ridan to‘g‘ri sotib olish mumkin bo‘lgan holatlar faqat qonun bilan belgilanadi.

Konstitutsiyaviy islohotlar doirasida viloyat hokimlari va mahalliy kengashlar raislari lavozimlari bir-biridan ajratilgan edi. Endi bu tizim 2026 yildan 208 ta tuman va shaharda ham yo‘lga qo‘yiladi.

Davlatimiz rahbari islohotlar samaradorligini ta’minlashda fuqarolik jamiyati institutlarining roli muhim ekanini ta’kidladi. Shu bois, ularni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha siyosat kelgusida ham izchil davom ettiriladi. Xususan, fuqarolik jamiyatini rivojlantirish bo‘yicha besh yillik strategiya ishlab chiqiladi.

– Takror aytaman, yurtimizdagi keng ko‘lamli yangilanishlar davrida ochiqlik siyosatidan hech qachon ortga qaytmaymiz. So‘z va matbuot erkinligini ta’minlash ustuvor vazifamiz bo‘lib qoladi, – dedi Prezidentimiz.

Sud-huquq tizimini xalqqa yaqinlashtirishga qaratilgan ishlar izchil davom ettiriladi.

Odil sudlovni amalga oshirishda jamoatchilik ishtiroki va roli oshirib borilishi ta’kidlandi. Endi jinoyat protsessiga ingliz huquqidagi davlatlarda ijobiy natija bergan “Xalq vakillari hay’ati” instituti bosqichma-bosqich joriy etiladi.

Narkojinoyatlarga qarshi kurashish umummilliy harakatga aylantirilib, jamiyatda bu illatga murosasiz muhit yaratiladi.

Ayollar va bolalarga nisbatan zo‘ravonlikning oldini olishda barcha davlat idoralari va keng jamoatchilikni safarbar qilgan holda bunday salbiy holatlarga barham berish bo‘yicha samarali ishlaydigan tizim yaratish topshirildi.

– Korrupsiya – davlat taraqqiyotiga to‘siq bo‘ladigan, adolat va qonun ustuvorligini izdan chiqaradigan, jamiyatda ishonch muhitini zaiflashtiradigan eng jiddiy tahdid. Korrupsiyaga yo‘l qo‘yish esa islohotlarimizga xiyonatdir!

Bu illatga qarshi kurashish bo‘yicha 2026 yilda “favqulodda holat” e’lon qilamiz, – dedi davlatimiz rahbari.

Barcha idoralarda komplayens va korrupsiyaga qarshi ichki nazoratga mas’ul o‘rinbosar lavozimi joriy etiladi. Hisob palatasining vakili faoliyati yo‘lga qo‘yiladi. Davlatning har bir so‘m mablag‘i, resursi bo‘yicha shaxsiy javobgarlik kuchaytiriladi.

Jahonda murakkab geosiyosiy va iqtisodiy muammolar tobora avj olib bormoqda. Bunday murakkab vaziyatda barcha davlatlar bilan teng huquqli va konstruktiv munosabatlarni yanada mustahkamlash, mutanosib ochiq tashqi siyosat olib borishga qaratilgan faoliyat davom ettiriladi. Nufuzli xalqaro va mintaqaviy tashkilotlar, iqtisodiy institutlar bilan yaqin hamkorlik yangi bosqichga olib chiqiladi.

– Erishilgan ulkan natijalar, yangi ustuvor vazifalar “O‘zbekiston – 2030” strategiyasini qayta ko‘rib chiqishni taqozo etmoqda.

Yurtimizning kelgusi besh yillik taraqqiyotiga daxldor bo‘lgan ushbu hujjat keng jamoatchilik muhokamasidan o‘tkazilib, aholining fikr-mulohazalari asosida takomillashtiriladi, – dedi Prezidentimiz.

Kelgusi yilda ijtimoiy-madaniy hayotimizdagi muhim sanalar keng nishonlanishi ta’kidlandi. Jumladan, Vatanimiz mustaqilligining shonli 35 yilligi katta bayram sifatida o‘tkaziladi. Sohibqiron Amir Temur, Mir Alisher Navoiy bobolarimizning qutlug‘ tavallud ayyomlariga tayyorgarlikni hozirdan boshlash kerakligi qayd etildi.

– Bugun tarixning o‘zi, hayotning o‘zi zimmamizga buyuk bir mas’uliyatni yuklamoqda. Jonajon Vatanimiz bugun yangicha siyosiy-huquqiy, ijtimoiy, ma’naviy munosabatlar asosida yashab, mehnat qilayotgan, mustaqil fikrlaydigan, ozod va erkin insonlar diyoriga aylanmoqda.

Bir bo‘lsak, yagona xalq, yagona millat bo‘lib harakat qilsak, ko‘zlagan ulkan maqsadlarimizga albatta yetamiz! Men bu yo‘lda mard va olijanob xalqimizga ishonaman! O‘zbekistonning beqiyos kuchi va imkoniyatlariga, aziz yoshlarimizning azmu shijoatiga ishonaman! – dedi Prezidentimiz Murojaatnoma yakunida.

https://president.uz/uz/lists/view/8833

Prezident Shavkat Mirziyoyev: “2026 yil barcha sohalarni rivojlantirishda tub burilish yili bo‘ladi” Prezident Shavkat Mirziyoyev: “2026 yil barcha sohalarni rivojlantirishda tub burilish yili bo‘ladi” Prezident Shavkat Mirziyoyev: “2026 yil barcha sohalarni rivojlantirishda tub burilish yili bo‘ladi” Prezident Shavkat Mirziyoyev: “2026 yil barcha sohalarni rivojlantirishda tub burilish yili bo‘ladi” Prezident Shavkat Mirziyoyev: “2026 yil barcha sohalarni rivojlantirishda tub burilish yili bo‘ladi” Prezident Shavkat Mirziyoyev: “2026 yil barcha sohalarni rivojlantirishda tub burilish yili bo‘ladi” Prezident Shavkat Mirziyoyev: “2026 yil barcha sohalarni rivojlantirishda tub burilish yili bo‘ladi” Prezident Shavkat Mirziyoyev: “2026 yil barcha sohalarni rivojlantirishda tub burilish yili bo‘ladi” Prezident Shavkat Mirziyoyev: “2026 yil barcha sohalarni rivojlantirishda tub burilish yili bo‘ladi”
O'zbekiston yangiliklari