Ramazon! Aytilishi oson, muddati naqadar oz, bir yilda bir mehmon.
Ramazon! Bir yilda bir kelasanu, lekin biz gunohkor, osiy bandalarning bir yil ichida yig‘ilib qolgan qanchadan-qancha gunohlarimiz, xatolarimiz va kamchiliklarimizni kechirilishiga sababchi bo‘lasan.
Ramazon! Senga ta’rif berish mening qo‘limdan kelmaydi, chunki sening tarifingni Alloh taolo bergan: «Ramazon oyi – odamlar uchun hidoyat (manbai) va to‘g‘ri yo‘l hamda ajrim etuvchi hujjatlardan iborat Qur’on nozil qilingan oydir...» (Baqara, 185).
Ramazon! Qadring shunchalar balandligidan ikki dunyoimiz saodati bo‘lgan Kalomulloh sening bag‘ringda nozil bo‘ldi. Darajangni yuksakligidan bizni gunohlar xorligidan, do‘zax olovidan himoya qiluvchi, shaytoni-la’inning ustidan g‘alaba garovi, jismimiz zakoti, jannatga elituvchi ko‘prik, ibodatini faqatgina O‘ziga xoslagan, mukofotini ham faqat O‘zi berguvchi amal, ya’ni ro‘za aynan senga xoslandi.
Ramazon! Senga qanday ta’rif berayki, suyukli habibimiz Muhammad (sollallohu alayhi va sallam) bizga xabarini bergan go‘zal ta’riflardan ortiq. Uzot (sollallohu alayhi va sallam): “Kim Ramazon ro‘zasini imon, ishonch bilan va savobidan umid qilib tutsa oldingi gunohlari mag‘firat qilinadi”, deganlar (Imom Buxoriy rivoyati).
Ramazon! Sening hurmatingdan jannatlar jilolanadi, jahannam eshiklari yopiladi, shaytonlar kishanlanadi. Qadringni balandligini madh etuvchi hadislar, xushxabarlar shu qadar ko‘pki, ulardan ortib qanday ta’rif berishni bilolmay xayronman. Agar menga sen uchun bir dona ta’rif berish kerak bo‘lganda senga “mo‘minning mavsumi” degan ta’rifni bergan bo‘lardim. Chunki suyukli payg‘ambarimizning quyidagi birgina hadisi shariflari senga bunday ta’rif berishimga sabab bo‘ldi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) aytdilar: “Kim Ramazon oyida zikr majlislarida hozir bo‘lsa, Alloh taolo uning xar bir qadamiga bir yillik ibodatning savobini yozadi va qiyomat kuni Arshning soyasida men bilan birga bo‘ladi. Kimki Ramazon oyida jamoat namozlarida bardavom bo‘lsa, Alloh taolo har bir rakatiga nurdan bo‘lgan bir shaharni beradi. Kim bu oyda ota-onasiga qo‘lidan kelgancha yaxshilik qilsa, Alloh taolo u bandaga muloyimlik va rahmat nazari bilan qaraydi va men uning kafili bo‘laman. Qaysi bir ayol Ramazon oyida o‘z erining roziligini talab qilsa, u uchun Alloh taoloning huzurida Maryam va Osiyo (roziyallohu anhum)larning savobiga ega bo‘ladi. Ushbu oyda kimki bir musulmonning bir hojatini chiqarsa, Alloh taolo uning ming-minglab hojatlarini ravo qiladi. Kimki Ramazon oyida muhtojga xayru saxovat qilsa Alloh taolo unga mingta yaxshilik yozadi, uning minglab gunohlarini o‘chiradi va uning darajotini ming pag‘ona ko‘taradi” (“Nuzxatul-majolis” kitobi).
Yana qanchadan-qancha ta’riflaring, sifatlaring, raxmatlaring va biz bilmagan sirlaring borki, ularni zikr qilishga zabonimiz, yozishga qalamimiz, sanashga sanoqlarimiz, o‘zgalarga yetkazishga ilmimiz yetmaydi. Qo‘limizdan kelgani shu ozgina ibodat, Robbimizga itoat, yaxshiliklaringdan umidvorlik, sening dunyolarga sig‘mas hurmatingni saqlash hamda Robbimizning bizga yuborgan bir oylik mehmoni oldida mezbonlik burchimizni chiroyli ado etish xolos.
Ramazon! Xar yilgidek bu yil ham sening iforingga chanqoq bo‘lgan do‘stlaringni suyuntir, qalblariga orom ber. Sening hurmatingni saqlagan, sendan unimli foydalangan, sen tufayli o‘ziga jannatni vojib qilib olgan har bir inson ikki dunyoda aziz bo‘lsin. Kimki senga yetsayu, sening qadringni bilmasa, hurmatingni saqlamasa, sen buyurgan amallarni qilib, sen qaytargan ma’siyatlardan qaytmagan holda, o‘ziga jannatni vojib qilolmasdan seni o‘tkazib yuborsa, uning burni yerga ishqalansin.
Mamatqulov Jaloliddin
Uchko‘prik tumani “Shox muqaddam” jome masjidi
imom-xatibi
Islomov Yorbek
Uchko‘prik tumani “Shox muqaddam” jome masjidi
imom noibi
Savol: Oilaliman, 2 nafar farzandim bor. Turmush o‘rtog‘im ehtiyojlarim, kasal bo‘lsam dori-darmonim uchun pul bermaydilar. Bolalarimizni ehtiyojlari uchun berib turadilar, xolos. O‘zim ishlayman, “ishlab topgan pulingni hammasini menga berishing kerak, chunki Xadicha onamiz ham hamma pullarini Rasulimiz alayhissalomga berganlar” deydilar doim. E’tiroz bildirsam, “menga itoatsizlik qilyapsan” deydilar.
Yaqinda shu masalada janjallashib qolganimizdan keyin pulimni yarmini olib, o‘zimda qolgan yarmini ro‘zg‘orga ishlatishimga majburlayaptilar. Bizning vaziyatimizga shariatda qanday izoh beriladi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Alloh taolo oilada erkakni rahbar etib tayinlab, uning zimmasiga qo‘l ostidagilarning: ayoli va farzandlarining nafaqasini yuklab qo‘ygan. Ayolning topayotgan pulida na erning va na qaynonaning haqi bor, uni zulm qilib olib qo‘yishga mutlaqo haqi yo‘q. Agar o‘zi rozi bo‘lib bersa, olishi mumkin. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: “Musulmon kishining moli boshqaga halol emas, faqatgina o‘zi rozi bo‘lib, ko‘nglidan chiqarib bersagina, halol bo‘ladi” (Imom Ahmad rivoyati).
Xadiyja roziyallohu anho onamiz butun molu jonini Sarvari olam bo‘lgan turmush o‘rtoqlariga in’om etganlar, ya’ni o‘z ixtiyorlari bilan berganlar. Payg‘ambarimiz alayhissalom tortib yoki talab qilib olib qo‘ymaganlar. Nafaqat Xadiyja onamiz, balki u zotning atrofidagi barcha sahobalar u zotni jonlaridan ortiq yaxshi ko‘rganlar va borini berishga shay turganlar.
Shariatimiz har bir shaxsga moliyaviy mustaqillik bergan. Er topgan pulini o‘zi istaganday sarflashi va bunga na ayoli va na boshqa odamlar to‘sqinlik qilishga haqi yo‘q bo‘lgani kabi, ayolning ham shaxsiy mablag‘idagi tasarrufi o‘z qo‘lida bo‘ladi. Faqatgina foyda-zararni bilmaydigan aqli zaif toifalargina bundan mustasno. Ularning tasarrufini valiylari olib boradi.
Ammo yuqoridagi gaplardan ayol topganini hech kimga bermasligi, faqat o‘zi ishlatishi kerak ekan, degan xulosa chiqmaydi. O‘z ixtiyori bilan eriga, farzandlariga yoki boshqalarga hadya qilishi mumkin va bu uchun albatta, ajr oladi.
Abdulloh ibn Mas’ud roziyallohu anhuning ayollari Rasululloh sollallohu alayhi vasallam huzurlariga kelib: “Erimga sadaqa qilsam bo‘ladimi?” – deb so‘ragan va u zot alayhissalom: “Ha”, deb javob berganlar. Ya’ni sahobiya ayollar erlariga sadaqa, hadya qilib turganlar. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bejizga: “O‘zaro hadyalashinglar, o‘rtada muhabbat paydo bo‘ladi”, deb aytmaganlar.
Xulosa o‘rnida aytish mumkinki, oila er-xotin o‘zaro bir-birlarini tushunishlari, hurmat qilishlari va o‘z burchlarini muhabbat bilan ado etishlari lozim. Ana shunda oilaviy hayot saodatli davom etadi. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.