Muborak Ramazon oyini kutib olishda xalqlarning har birining o‘ziga xos urf-odatlari va an’analari mavjud. Yevropa qit’asida joylashgan Albaniya davlati musulmonlari ham Ramazon oyini shodu-xurramlik bilan qarshilashadi. Alban xalqi Ramazon oyi kelishi bilan qaysi din vakili bo‘lishiga qaramay, qo‘shnilariga taomlar tarqatadi, mehmonlar uchun ziyofat dasturxoni yozadi. Bu muborak oyda qilinadigan odat tusiga kirgan eng yaxshi rasm-rusumlardan biri – qarindoshlik rishtalarini mustahkamlash, bordi-keldi ziyoratlarini uyushtirish va jamoat uchun iftorlik dasturxonlarini yozishdir.
Albaniyalik musulmonlar Ramazon oyida iftorlik dasturxoniga go‘sht bilan tuxum qo‘shilgan taomlar, uzum va olxo‘ri sharbati, loviya, karam, kartoshka va har xil ziravorlardan tayyorlangan suyuq taomlar tortiq qilishni xush ko‘rishadi.
Ramazon oyiga hozirlik ko‘rish uchun quruq go‘shtlar, loviya oldindan saqlab qo‘yiladi. Sut mahsulotlari bu muborak Ramazon oyida ko‘p miqdorda iste’mol qilinadi. Shuningdek, albanlar qo‘y, buzoq va echki go‘shtlarini sut va kartoshka bilan aralashtirib tayyorlangan taomlarni hamda tovuq go‘shtini qaynatilgan guruch va sutli patir bilan tanovul qilishni yoqtirishadi.
Shuningdek, Ramazon oyida albanlar “Sims”, “Kadoif”, “Shakarbarya” va “Pahlava” kabi maxsus shirinliklar tayyorlashadi.
Muhimi ular ro‘za ibodatini kishining o‘zini har qanday yomon xulq va fahsh so‘zlarni gapirishdan uzoq bo‘lishi deb bilib, bu salbiy illatlardan nafsini tiyishga harakat qiladilar. Masjidlarda taroveh namozida qatnashadi, Qur’onni xatm qilishadi. Ayniqsa, alban xalqi “Laylatul qadr” kechasini o‘zgacha tarovat bilan qarshilaydi. Unda maxsus “Hosud” nomli shirinlik tayyorlab, qarindoshlar va qo‘shnilarga tarqatadilar, bir-birlariga ezgu tilaklar bildirishadi.
Xalqaro aloqalar bo‘limi xodimi
Ilyosxon AHMЕDOV tayyorladi.
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Hikoya qilishlaricha, Abu Yazid Bastomiy ilm talab qilish uchun Bog‘dodga bormoqchi bo‘ldilar. Onalari u kishiga qirq dinor berdilar. U pullar u zotga otalaridan meros qolgan edi. Onalari o‘g‘illariga: «Qo‘lingni qo‘lim ustiga qo‘y va menga rostgo‘ylikni lozim tutib, hech qachon yolg‘on gapirmaslikka so‘z ber!» dedilar. U kishi onalariga mazkur ishlar yuzasidan so‘z berdi. Bog‘dodga boradigan karvon bilan birga yo‘lga chiqdilar.
Yo‘lda borishar ekan, to‘satdan ro‘paralaridan yo‘lto‘sar qaroqchilar chiqib, karvondagi hamma narsani talay boshladi. Bastomiyning ustilardagi juldur kiyimni ko‘rib, u kishidan: «Senda ham biror narsa bormi?» deb so‘rashdi. U zot: «Ha, menda qirq dinor bor» deb javob berdilar. Qaroqchilar u kishining gaplarini eshitib, masxara qildilar, ahmoq deb o‘ylab, u zotni tark etdilar.
Keyin ular g‘orga, ya’ni o‘zlarining qarorgohlariga qaytdilar. U yerda ularning kattalari bor bo‘lib, karvondan talab olingan narsalarni kutib o‘tirgan edi. Ularni ko‘rgach: «Karvondagi hamma narsani oldinglarmi?» deb so‘radi. Ular: «Ha, oldik. Ammo bir yigit bundan mustasno. Biz undan nimasi borligini so‘radik. U: «Menda qirq dinor bor» dedi. Biz uning qilgan ishiga e’tibor bermay, uni tark etdik. Chunki, biz uni aqli zaif deb o‘yladik» deb javob berishdi.
Shunda boshliqlari: «Uni darhol huzurimga olib kelinglar!» deb buyurdi.
Bastomiy o‘g‘rilar boshlig‘ining oldiga kelgach, boshliq u zotdan: «Senda biror narsa bormi?» deb so‘radi. U kishi: «Ha, yonimda qirq dinor bor» deb javob berdilar. O‘g‘rilar boshlig‘i hayron bo‘lib: «Qayerda u?» dedi. Bastomiy yonlaridan pullarni chiqarib, o‘g‘rilar boshlig‘iga berdilar. Buni ko‘rgan boshliq: «Sen majnunmisan, ey yigit? Nega pullaring borligini aytib, ularni o‘z ixtiyoring bilan beryapsan?» deb so‘radi.
Shunda u zot: «Men o‘z shahrimdan chiqmoqchi bo‘lganimda, hech qachon yolg‘on gapirmaslikka onamga so‘z berganman, ahdlashganman. Shuning uchun onamga bergan ahdimni buzmayman» deb javob berdilar. Bu gaplarni eshitgan o‘g‘rilar boshlig‘i: «Laa havla va laa quvvata illa billah». Sen onangga bergan ahdingga xiyonat qilishdan qo‘rqyapsan-u, biz esa, Allohga bergan ahdimizga xiyonat qilishdan qo‘rqmaymizmi?» dedi.
Keyin qaroqchilar boshlig‘i karvondan olingan barcha mol-mulklarni qaytarib berishga amr qildi va: «Ey yigit, men sening oldingda, sen sababli tavba qilaman» dedi. Bu gapni eshitgan barcha o‘g‘rilar: «Siz bizni yo‘lto‘sarlikda boshlig‘imiz edingiz. Bugun esa, tavbada bizning boshlig‘imiz, kattamizsiz. Biz ham barchamiz Allohga tavba qildik» dedilar. Hammalari qilgan xatolari uchun tavba qildilar, tavbalari go‘zal bo‘ldi.