Alloh taolo o‘z bandalarini doimo xayru saxovatli bo‘lishga buyuradi. Saxiylik insonga baxt-saodat keltiradigan va o‘zgalarning sevimli kishisiga aylantiradigan xislatdir. Mehr-muruvvat, hamjihatlik, saxiylik xalqimiz ardoqlagan, asrlar osha amal qilib kelayotgan go‘zal fazilat hamdir. Xayr-saxovat, saxiylik insonlar o‘rtasida mehr-oqibat rishtalarining mustahkamlanishiga, o‘zaro hurmat va totuvlikning ortishiga xizmat qiladi. Alloh taolo bunday marhamat qiladi: “Alloh yo‘lida mollarini ehson qiluvchilar (savobining) misoli go‘yo bir donga o‘xshaydiki, u har bir boshog‘ida yuztadan doni bo‘lgan yettita boshoqni undirib chiqaradi. Alloh xohlagan kishilarga (savobini) yanada ko‘paytirib beradi. Alloh (karami) keng va bilimdon zotdir” (Baqara, 261).
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Kimki bir musulmonning dunyo qayg‘ularidan birini ketkazsa, Alloh uning qiyomat kunidagi qayg‘ularidan birini ketkazadi. Kimki dunyoda bir qiynalgan birodarining og‘irini yengil qilsa, Alloh taolo uning qiyomatdagi og‘irini yengil qiladi. Bir banda boshqa bandaga yordam qilsa, Alloh taolo unga ham yordam ko‘rsatadi”, deganlar.
Yuqoridagi oyat va hadislardan kelib chiqib, O‘zbekiston musulmonlari idorasi tasarrufidagi masjid imom-xatiblari homiylarni jalb etgan holda kam ta’minlangan, boquvchisini yo‘qotgan oilalarga, “Mehribonlik”, “Sahovat”, “Muruvvat” uylariga, ikkinchi jahon urush qatnashchilari va mehnat faxriylariga moddiy yordamlar ko‘rsatib kelinmoqda.
Jumladan, Surxondaryo viloyat Denov tumani imom-xatiblari tomonidan muborak Ramazon oyi munosabati bilan tumandagi kam ta’minlangan oilalarga va imkoniyati cheklanganlarga xayr-ehson qilindi.
Jizzax shahar “Qassoblik” jome masjidi homiylar tomonidan ko‘makka muhtoj oilalarni qo‘llab-quvvatlash maqsadida mahalladagi “Ko‘zi ojizlar jamiyati” tashkilotidagi a’zolarga qo‘y so‘yib, go‘shti tarqatildi. Mirzacho‘l tumani “Tojiddin o‘g‘li Abdulahad ota” jome masjidi hamda homiylar tomonidan kam ta’minlangan oilalar farzandlariga maktab o‘quv qurollari tarqatildi. Shuningdek, kam ta’minlangan oilalarning biriga davolanishi uchun yordam puli berildi.
Buxoro viloyati vakilligi tasarrufidagi masjid imom-xatiblari ham saxovatli ishga bel bog‘ladi. G‘ijduvon tumani Abduxoliq G‘ijduvoniy masjidi imom-xatibi Jo‘rabek Murodov ham yurtimizda bo‘layotgan sahovatli ishlarda o‘z hissasini qo‘shishni, kam ta’minlangan oilalarga yordam berishni maqsad qilib, G‘ijduvon tumanida yashovchi aholining kam ta’minlangan oilalariga oziq-ovqat mahsulotlari ehson qildi. Buning natijasida ko‘pgina oilalarning xursandchiligi va duolariga musharraf bo‘ldi.
Andijon viloyati Marhamat tumani bosh imom-xatibi Muhtorjon Sharofiddinov tomonidan Ramazon oyi munosabati bilan homiylarni jalb etgan holda imkoniyati cheklanganlarga nogironlik aravachasi hadya qilindi.
Zulhijja oyining 8 kuni “Tarviya kuni” deyiladi.
“Tarviya” deyilishiga sabab o‘sha kuni hojilar zam-zam suvidan qonib-qonib ichadilar.
“Tarviya” – “tafakkur” ma’nosida ham qo‘llaniladi. Chunki zulhijjaning sakkizinchi kechasida Ibrohim alayhissalom tushlarida o‘g‘illari Ismoil alayhissalomni qurbonlik qilayotganlarini ko‘radilar va bu tush shaytoniymi yoki rahmoniy deya o‘sha kunni tafakkur bilan o‘tkazadilar. Shunga ko‘ra, bu kun “Tarviya – tafakkur kuni” deyiladi.
Mino lug‘atda – “orzu, istak” degan ma’nolarni bildiradi. Makka va Muzdalifa oralig‘idagi qishloqning nomi. Arablar odamlar to‘plangan joyni “mino” deb atashadi. Mino Masjidul-harom shimolidan 7 km. uzoqlikda joylashgan.
Bu yerda Ibrohim alayhissalom shaytonga tosh otganlar, qurbonlik qilganlar. Nabiy sollallohu alayhi vasallam ham aynan shu joyda tosh otib, qurbonliklarini ado etganlar. Bu muqaddas makonda Nasr va Mursalot suralari nozil bo‘lgan.
Hojilar zulhijjaning sakkizinchi kuni bomdod namozidan so‘ng Minoga qarab yo‘l olishadi. Minoda tarviya kunining peshin, asr, shom, xufton hamda arafa kunining bomdod namozlari o‘qiladi. Keyin arafotga jo‘nab, o‘ninchi kuni yana Minoga qaytishadi va ikki kun shaytonga tosh otishni davom ettirishadi.
Minoda bajarilishi zarur bo‘lgan amallar haqida Qur’oni karimda bunday marhamat qilinadi: «Va o‘zlariga bo‘ladigan manfaatlarga shohid bo‘lsinlar. Ma’lum kunlarda ularga rizq qilib bergan chorva hayvonlarini (so‘yishda) Allohning ismini zikr qilsinlar. Bas, ulardan yenglar va bechora va faqirlarga ham yediringlar. So‘ngra o‘zlaridagi kirlarni ketkazsinlar, nazrlariga vafo qilsinlar va “Qadimgi uy”ni tavof qilsinlar”, deganimizni esla» (Haj surasi, 28-29-oyatlar).
Ushbu oyatda Mino kunlari jamarotda tosh otish, qurbonlik qilish va soch oldirib ehromdan chiqish kabi amallarni ado etish ta’kidlanmoqda. Mino kunlari ushbu uchta amalni mukammal tarzda bajarish vojibdir.
Alloh taolo qilayotgan va qiladigan barcha solih amallaringizni O‘z dargohida qabul etsin. O‘zi kuch-quvvat bersin..
Davron NURMUHAMMAD