Ro‘zadorlik mo‘minnig qalqonidir. Barcha dinlarda hatto ilohiy bo‘lmagan dinlarda ham ro‘za tutishlik mavjud. Ammo, Islom dinida ro‘za tutish qonun-qoidalari boshqa dinlarnikidan farq qiladi. Islom tarixidan ma’lumki, Qur’oni Karim Ramazon oyida nozil bo‘lgan. Shuning boisidan hurmat qozongan bu oyda mo‘minlar uchun yana bir tuhfa - ro‘za farz qilinib o‘n ikki oy ichidan Ramazon oyi eng sharafli oy sanaladi.
Ramazoni sharifda ro‘za tutishga qodir bo‘lgan baxtli mo‘minlar zikr bilan ham mashg‘ul bo‘lishsa ajrlar do‘li ostida qolishliklari tabiiydir. Ro‘zador inson yeb-ichish, jinsiy yaqinlik qilish kabilardan tiyilishi bilangina ro‘za ibodatini to‘kis ado etdi degan xulosa kelib chiqmaydi. Yolg‘on gapirish, g‘iybat qilish, janjallashish, chaqimchilik kabi illatlardan xoli bo‘lsagina ro‘za to‘la ado etilgan bo‘lib hisoblanadi. Xo‘sh bu illatlardan inson o‘zini qanday to‘laqonli himoya etishi yoki tiya olishi mumkin? Ularning davosi aniq agar ro‘zador zikr bilan band bo‘lsa, ana o‘shanda uni hech qanday yuqorida nomi zikr qilingan illatlar yo‘ldan ozdira olmaydi.
«Zikr» lug‘atda eslash, yodga olish, gapirish ma’nolarini anglatadi. Istelohda esa, Alloh taoloni yod etishga zikr deyiladi. Alloh taoloning ismi zotini, sifatlarini yod etish, hukmlari haqida gapirish, Qur’on tilovat qilish, Robbga iltijo qilish, duo qilish, Uni ulug‘lash, Unga hamd aytish, tavhid kalimasini aytish, ne’matlariga shukr qilish kabilar zikr hisoblanadi.
Rasululloh (sallalohu alayhi va sallam) aytdilar: «Sizga amallaringizning eng yaxshisi, eng tozasi, darajalaringizni eng ko‘p ko‘taradigani, sizlar uchun tillayu kumushni infoq qilishdan ham afzali, dushmanlaringizga yo‘liqib, ular bilan jang qilishingizdan ham yaxshisini aytaymi?» Sahobalar: «Ha, ayting», deyiishdi. U zot: «Allohning zikri», dedilar (Imom Ahmad va Imom Termiziy rivoyati).
Zikr bilan qalb ma’naviy ozuqa oladi, mehr-muravvatga to‘ladi, ma’siyatdan yiroq bo‘ladi shuning bilan birgalikda yaxshilikka oshno bo‘ladi.
Ibodatlar (namoz, ro‘za, zakot, haj) zikr qiluvchiga og‘ir kechmaydi. Zikr ibodatlarning eng afzali bo‘lishi bilan birga eng osoni hamdir. Shaytonlar zanjirband bo‘lgan oyda ro‘zadorning zikr qilishi eng mahbub amallardandir. Bu muborak oyda duolar ijobati, tavbalar qabul bo‘lishi, gunohlar avfi uchun belbog‘lashligimiz, qalblarimizni zikr ila poklashimiz lozim. Ro‘za ibodatini ado etayotgan ayni vaqtimizda kam sarmoya sarflab ko‘p daromad oladigan va tez boyiydigan tijoratchining holatidamiz. Shuning uchun har soniyasi oltindan qimmat bo‘lgan ro‘zador holimizda fursatni qo‘ldan boy bermaylik.
Abu Hurayra (raziyallohu anhu) Nabiy (sallallohu alayhi va sallam)dan rivoyat qiladilar: “Bir qavm o‘tirib Allohni zikr qilsa, ularni farishtalar o‘rab olishadi va rahmat qoplaydi. Ustilariga xotirjamlik tushadi. Alloh ularni O‘zining huzuridagilar, ya’ni farishtalar bilan eslaydi”.
Yana bir yuqorida nomlari zikr qilingan sahobadan rivoyat qilingan hadisi-sharifda: “Alloh duoingizni qabul qilishiga qattiq ishonib duo qiling. Va bilingki, albatta, Alloh g‘ofil va beparvo qalbdan duoni qabul qilmas”, deyiladi. Bundan ko‘rinib turibdiki, duoni shunchaki emas xushu va xuzu’ ila, duo odoblariga rioya etib, habibimiz Rasululloh (sallallohu alayhi va sallam)ga salovotlar aytib qattiq ishonch ila chin dildan duo qilsak ijobat bo‘ladi inshaaloh.
Hazrat Ali (raziyallohu anhu) Rasululloh (sallallohu alayhi va sallam)dan rivoyat qiladilar: “Toinki Muhammadga va Muhammadning oilasiga salovot yubormagunlaringizcha duolaringiz Allohdan to‘silib turaveradi”.
Muborak mohi ramazonda salovot aytishlik ham ro‘zador uchun ayni foydali holatdir. Duolar ijobatining sababchisidir.
Salmon Forsiy (raziyallohu anhu) Rasululloh (sallallohu alayhi va sallam)dan rivoyat qiladilar: “Albatta, Alloh taolo hayoli va saxiy zotdir. U zot bandasi Unga ikki qo‘lini ko‘tarsa, ularni bo‘sh qaytarishdan uyaladi”.
Shunday muborak bir oyda ro‘za ibodatini to‘kis ado etmog‘ligimiz, qalblarimizni isloh qilib zikrda bardavom bo‘lmog‘ligimiz barchamizga nasib etsin! Amallar tarozisida qilgan zikrlarimiz toshi og‘ir kelishligini Alloh taolo taqdir aylasin, Inshaalloh!
“Jo‘ybori Kalon” ayol-qizlar
o‘rta maxsus islom bilim yurti
o‘qituvchisi Munira Xo‘jayeva
Cavol: Issiq havoda ko‘p yurish natijasida ayrim odamlarda ikki oyog‘i orasi qizarib, achishadi. Ehromda shunday holatda malham, vazelin kabi narsalar surtsa bo‘ladimi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Ehromdagi kishi siz aytgandek holatga tushib qolganda yoki tovoni yorilganda xushbo‘y bo‘lmagan malhamlardan foydalanishi mumkin. Bunda hech qanday jarima lozim bo‘lmaydi. Agar xushbo‘y malham yoki vazelindan foydalansa, bunda sadaqa qilishi lozim bo‘ladi. Agar ko‘p marta surtsa, jonliq so‘yish vojib bo‘ladi. Shuning uchun bunday kasallikka duchor bo‘lgan inson imkon qadar xushbo‘y bo‘lmagan malhamlardan foydalanishi maqsadga muvofiq bo‘ladi. Bu haqida fuqaholarimiz bunday deydilar:
وَلَوْ دَاوَى بِهِ جُرْحَهُ أَوْ شُقُوقَ رِجْلَيْهِ فَلَا كَفَّارَةَ عَلَيْهِ ؛ لِأَنَّهُ لَيْسَ بِطِيبٍ فِي نَفْسِهِ إنَّمَا هُوَ أَصْلُ الطِّيبِ أَوْ طِيبٌ مِنْ وَجْهِ فَيُشْتَرَطُ اسْتِعْمَالُهُ عَلَى وَجْهِ التَّطَيُّبِ.
“Ehromdagi kishi jarohat, oyoq yoriqlarini zaytun yog‘i bilan yog‘lasa, zimmasiga hech narsa vojib bo‘lmaydi. Chunki u xushbo‘ylik emas, balki xushbo‘ylik olinadigan narsa yoki bir jihatdangina xushbo‘ylik xolos. Kafforat vojib bo‘lishligi uchun uni xushbo‘ylanish uchun iste’mol qilgan bo‘lishi shart” (“Hidoya” kitobi).
Alloma Kamol Ibn Humom rahimahulloh aytadilar: “Ehromdagi inson yog‘ yoki sirkani yesa, jarohati yoki tovonidagi yoriqlariga surtsa yo qulog‘iga tomizsa, unga hech qanday jarima lozim bo‘lmaydi” (“Fathul Qodir” kitobi).
Mulla Ali al-Qoriy rahimahulloh aytadilar:
ولو تداوى بالطيب او بدواء فيه طيب غالب ولم يكن مطبوخا فألزقه بجراحته يلزمه صدقة اذا كان موضع الجراحة لم يستوعب عضوا
“Agar xushbo‘y narsa bilan yoki xushbo‘ylik g‘olib bo‘lgan narsa bilan davolansa va ular olovda pishirilgan bo‘lmasa, so‘ng uni jarohatiga yopishtirsa va jarohat bir to‘liq a’zoni tashkil qilmagan bo‘lsa, sadaqa lozim bo‘ladi”. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.