Sayt test holatida ishlamoqda!
15 May, 2025   |   17 Zulqa`da, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:29
Quyosh
05:04
Peshin
12:24
Asr
17:24
Shom
19:38
Xufton
21:07
Bismillah
15 May, 2025, 17 Zulqa`da, 1446

Ramazon qalblarni birlashtiradi

06.06.2017   73485   3 min.
Ramazon qalblarni birlashtiradi

Ramazonning o‘ziga xos fayzu barakasi bor. Bu oyda nafsimiz isloh topadi, sabr-toqatimiz sinovdan o‘tadi. Bu oy faqat och yurish, rohat-farog‘atdan tiyilishdan iborat emas. Bu oyda kishi qalbidagi rahm-shafqat va mehr-muruvvat tuyg‘ulari yuksaladi. Ayniqsa, chanqoq va  ochlikni  boshidan kechirayotgan kishining  qalbi yumshab, muloyim bo‘ladi. Faqat o‘z nafsini o‘ylab yashashdan tiyilib, muhtoj va nochor kishilarni o‘ylab,  ularning holidan xabar olishni odat qiladi. Muslim va Termiziy rivoyatida Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam aytganlar: “Kim bir mo‘minning dunyo ishlaridan birini yengillatsa, Alloh taolo qiyomat kunida uning mashaqqatlaridan birini yengillatadi. Kim qiynalib qolgan muhtojga yordam bersa, Alloh taolo unga dunyo va oxiratida yordam beradi. Kim bir musulmonning aybini yashirsa, Alloh taolo dunyo va oxiratda uning aybini yashiradi. Kim o‘z birodariga yordam bersa, Alloh taolo uning yordamida bo‘ladi”.

Hadisi sharifdan ayon bo‘layotirki, har qanday yaxshilik beiz ketmaydi. Betama’ yaxshilikning mukofoti bor. Bu oyda ibodat, tilovat, xayru ehsonlar ko‘payadi. Boylar va kambag‘allarning barobar ro‘za tutib, taroveh va hayit namozlarini birgalikda ado etishi bir-biriga  qalblarini yaqinlashtiradi, odamlar o‘rtasida yakdillik, birlik va birdamlik vujudga keladi. Ayniqsa, ro‘zador kishilar birgalikda iftorga borib, bir-birlarini izzat-ikrom qilishining o‘zi ham mehr-muruvvat hissi shakllanishiga yordam beradi. Bir donishmand muruvvatni shunday ta’riflaydi: “Aql seni eng foydali ishga buyursa, muruvvat esa eng chiroylisini qilishga undaydi”.

Demak, aql insonga yaxshi va yomon amalni ajratib, farqlab beradi va yaxshisini qilishga yo‘l ko‘rsatadi. Muruvvat esa o‘sha amalni yanada chiroyli bajarishga yo‘l ko‘rsatadi. Bugungi kunda internet va mobil telefonlar odamlarni bir-biriga ulfat qilish, uzog‘ini yaqin qilish o‘rniga ularni bir-birlaridan begonalashtirib qo‘yayotgandek. Hatto bir-biri bilan ko‘rishganda salom-alikdan nariga o‘tmaydigan holat paydo bo‘lmoqda. Qaysi bir suhbatda bo‘lsangiz o‘sha suhbatda, albatta, mobil telefoni ham “suhbatdosh” ga aylanmoqda.

Hamjihatlik va birdamlik har bir amalning barakasi va xayrini yanada oshiradi. Shuning uchun dinimizda bir ro‘zadorning qornini to‘yg‘azishning ajr-savobi ulug‘ligini ta’kidlab qo‘yilgan. Shunga o‘xshash xislatlari bilan ro‘za oyi qalblarga o‘zgacha shukuh va quvonch bag‘ishlaydi. Inson nafsini tiyish orqali katta ajr-savob oladi, bir ro‘zadorga quvonch ulashsa o‘zini baxtiyor his qiladi. Ayniqsa, iftor vaqti yaqinlashganda qalbimiz va nafsimizga o‘zgacha xursandlik inadi. Buni ko‘pchilik bilan baham ko‘rilsa, ajr-savobi ulug‘ligini tasavvur qilavering. Hazrati Ali roziyallohu anhu uyiga mehmon kelmay qo‘ysa xafa bo‘lib yig‘lar ekan. “Nega yig‘layapsiz”, deb so‘ralsa: “Yetti kundan beri mehmon kelmay qo‘ydi, Alloh mendan nafratlanadi, deb qo‘rqaman”, der ekan.  Uyiga mehmon kelsa, ranjiydigan va o‘ziga og‘ir oladiganlar ham yo‘q emas. Hazrati Alining mehmon kelmay qo‘ygandan xafa bo‘lishini bir o‘ylab ko‘raylik. Ana shu holatning o‘zida ham mehr-muruvvat va boshqalarga yaxshilik qilish va shu orqali ajr-savob topishga intilish mavjud. Ramazon oyining ro‘zasini tutish bilan qalbimizni mehr-muhabbat tuyg‘usi egallasa, demak, ro‘zamizdan o‘zimizga foyda yetibdi va ko‘zlagan maqsadimizga erishibmiz. 

 

Bobomurod ERALI

Ramazon
Boshqa maqolalar

Masjidi Nabaviydagi 5 mehrob

14.05.2025   2561   3 min.
Masjidi Nabaviydagi 5 mehrob

Masjidi Nabaviy Madina shahrida joylashgan bo‘lib, Islom tarixidagi eng muqaddas joylardan biridir. Masjid Muhammad sollallohu alayhi vasallam tomonidan hijratning birinchi yilida, 622 yili barpo etilgan va musulmonlar uchun Makkadagi Masjidul Harom va Quddusdagi Masjidul Aqsodan keyingi uchinchi muqaddas masjid hisoblanadi. Masjidi Nabaviydagi mehroblar masjidning tarixiy va ma’naviy ahamiyatini aks ettiradi.

Mehrob – masjidda namoz vaqtida imom turadigan va qiblani ko‘rsatuvchi joy. Masjidi Nabaviydagi kengaytirishlar va qayta qurish jarayonlarida mehroblar o‘zgarib borgan. Masjidning dastlabki ko‘rinishi sodda shaklda bo‘lib, mehrob ham biror bir narsa bilan belgilanmagan. Keyinchalik, Umaviylar, Abbosiylar, Usmoniylar va Saudiylar davrida mehroblar naqshinkor san’at namunalari bilan bezatildi.

1. Payg‘ambar mehrobi. Mehrobi Nabaviy Masjidi Nabaviydagi eng muhim va asosiy mehrobdir. Mehrob Ravzada, Payg‘ambar alayhissalomning qabrlari va minbarlari orasida joylashgan. Payg‘ambar alayhissalom davrlarida U zot namoz o‘qigan joyda biror belgi bo‘lmagan, 707-710 yilda ilk bor Umaviy xalifasi Valid ibn Abdulmalik tomonidan bu joyga birinchi mehrob o‘rnatilgan.

Masjidda hozirgi shakldagi mehrob 1482 yilda Mamluk sultoni Qaytbey tomonidan qurilgan bo‘lib, keyinchalik Usmonlilar va Saudiya podshohi Fahd davrlarida ta’mirlangan. Mehrob tilla bilan qoplangan xattotlik yozuvlari va go‘zal naqshlar bilan bezatilgan.

2. Usmoniy mehrobi. Mehrobi Usmoniy hozirda ko‘p foydalaniladigan asosiy mehrob bo‘lib, Usmon ibn Affon roziyallohu anhu davrida 651 yilda masjid kengaytirilganidan qurilgan. Qibla devorining markazida joylashgan Usmon ibn Affon mehrobi o‘rnida dastlab belgi bo‘lgan.

3. Mehrobi tahajjud. Mehrob Payg‘ambar alayhissalom tahajjud namozini o‘qigan joyni bildiradi. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning tungi namozlarini Masjidi Nabaviyning ustunlaridan biri yonida o‘qir edilar. Keyinchalik bu ustun yonida mehrob qurildi, ammo so‘nggi yillardagi qayta ta’mirlash ishlarida olib tashlandi va uning o‘rniga Qur’oni karim mus'haflari uchun kitob javoni o‘rnatilgan.

4. Sulaymoniy mehrobi. Mehrobi Sulaymoniy Hanafiy mehrobi deb ham nomlanadi. Sulaymoniy mehrobi Ravzadan tashqarida, Payg‘ambar alayhissalom minbarlarining o‘ng tomonida joylashgan. Bu mehrob hanafiy mazhabidagilarning namozgohi bo‘lgan. 1532 yili Sulton Sulaymon I buyrug‘i bilan bunyod etildi.

5. Fotima mehrobi. Fotima rohiyallohu anho uylari yaqinida, tahajjud mehrobining janubida, Nabiy alayhissalom hujralari atrofida joylashgani, maqbara o‘ralgani bois mehrob ko‘rinmaydi.

Po‘latxon Kattayev,
TII Hadis va islom tarixi fanlari kafedrasi katta o‘qituvchisi.