Sayt test holatida ishlamoqda!
22 Iyul, 2025   |   27 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:31
Quyosh
05:09
Peshin
12:35
Asr
17:37
Shom
19:54
Xufton
21:24
Bismillah
22 Iyul, 2025, 27 Muharram, 1447

Ayollar masjidga borib namoz o‘qishi mumkinmi?

22.04.2017   22756   4 min.
Ayollar masjidga borib namoz o‘qishi  mumkinmi?

Savol: Assalomu alaykum. Ba’zi mamlakatlarda juma namozini ayollar masjidga borib o‘qishadi. Islomda ayollar masjidga borib namoz o‘qishi  mumkinmi. Shu haqda aniqroq ma’lumot berib o‘tsangiz. 

Javob: Va alaykum assalom!

Hanafiy mazhabida erkaklar uchun namozni jamoat bilan o‘qishning hukmi sunnati muakkada ya’ni vojibga yaqin bo‘lgan sunnatdir. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “Jamoat bilan o‘qilgan namoz sizlardan biringizning o‘zi yolg‘iz o‘qigan namozidan yigir besh bo‘lak (yana bir rivoyatda yigirma besh daraja) afzal-savobi ortiq bo‘lur”, deganlar. (Imom Buxoriy va Muslim rivoyati).

Barcha manbalarda farz namozlarni shar’iy uzri bo‘lmagani  holda masjidda ado etishni tark qilgan erkak kishi gunohkor bo‘lishi aytilgan.  

Ayollarning farz namozlarni masjidga kelib, erkaklarni ortidan saf tortib, bir imomga iqtido qilib, jamoat bo‘lib o‘qishlari borasida turli fikrlar bor. Avvalo, bu boradagi hadisi shariflarni aytib o‘tamiz:

Abu Hurayra raziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “Allohning cho‘rilari(ya’ni xotin kishilar)ni Allohning masjidlaridan man qilmangiz. Lekin ular (masjidga chiqsalar) xushbo‘ylanmagan holda chiqsinlar”, deganlar. (Abu Dovud rivoyati).

Bu hadisda erkak kishilarga ayollarning jamoat namoziga chiqishidan qaytarmasliklarini buyurib, ayollarni begona erkaklar e’tiborini o‘ziga tortuvchi barcha omillarni qilishdan qaytarmoqda.

Abdulloh ibn Umar raziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “Ayollaringizni masjidlar(ga chiqish)dan man qilmangiz. Va ularga uylarida namoz o‘qishlari o‘zlari uchun yaxshiroqdir”, deganlar. (Abu Dovud rivoyati).  

Bu hadisi sharifda ayollar farz namozlarni o‘z uylarida o‘qishlari o‘zlari uchun xayrli va afzal ekani aytilmoqda. Barcha dalillarda ularga nomahram erkaklarning ko‘zi tushishi ortidan biror fitna-nomaqbul ish kelib chiqish xavfi bo‘lmagan hollarda ayollarning masjidga chiqishlari joiz – vojib yoki sunnat emas, faqat ruxsat – ekani ta’kidlangan. Agar fitna xavfi bo‘lsa, joiz bo‘lmasligida shubha yo‘q. Oisha onamiz raziyallohu anho ham aynan shu ma’noga urg‘u berib, bunday deganlar: “Agar Rasululloh sollallohu alayhi va sallam hozirgi ayollar paydo qilgan narsalarni ko‘rganlarida edi – xuddi Banu Isroil qavmining ayollari man etigani kabi – bularni ham masjidga chiqishdan man qilgan bo‘lar edilar”.  

(Imom Buxoriy rivoyati).

Yuqorida zikr qilingan va boshqa ko‘plab dalillarni o‘rgangan faqihlar quyidagi fikrlarni aytganlar:

Alloma Badruddin Ayniyning “Al-Binoya sharhul-Hidoya” kitobida Abu Hanifa rahimahulloh va ba’zi buyuk mujtahid imomlar fitna xavfi bo‘lmagan hollarda qariya kampirlar bomdod, shom, xufton namozlariga masjidga chiqishlariga ruxsat berganlarini, keyinchalik zamonlar ancha  o‘zgarib, fisq-u fasod keng tarqagan paytdagi faqihlar hatto kampirlarni ham hech bir namozni, na tungi va na kunduzgi namoz bo‘lsin, masjidda o‘qishlariga ruxsat bermay, qattiq man qilganlarini aytganlar. Yosh qiz va juvonlarni har qaysi namozni jamoatda o‘qishini barcha faqihlar bir ovozdan man qilgan. Chunki ular bor joy fitnadan xoli bo‘lmasligi aniq.    

Alloma Alouddin Kosoniy rahimahullohning “Badoye’us-Sanoye’ fiy tartibish-sharoye’” kitoblarida quyidacha bayon qilinadi:

“...Ayollarga namozni jamoat bilan ado qilish vojib bo‘lmaydi... Chunki ayollarning jamoat namozlariga chiqishida fitna bordir”.  

Buyuk faqih Mulla Ali qori rahimahulloh ham “Fathu bobil-inoya bi sharhin-nuqoya” kitobida bu masalani atroflicha bahs qilib, quyidagicha xulosani aytganlar:

Imom Abu Hanifa rahimahulloh kampirlarga qorong‘uda o‘qiladigan namozlarni jamoat bilan o‘qishga ruxsat bergan bo‘lsalar-da, hozirgi fasod zamonda ularni ham yosh qiz va juvonlar kabi masjidga kelishlaridan man qilish kerak. Bunga Oisha onamizning yuqorida zikr qilingan so‘zlarini dalil qilganlar.

Ayollar uylarida o‘zlari jamoat bo‘lib namoz o‘qisalar joiz. Faqat, bir sharti bor – imom bo‘layotgan ayol safning o‘rtasida, iqtido qilgan ayollar bilan bir qatorda turishi kerak. Bir saf yoki biroz oldinga turib olsa, yaqqol ko‘zga tashlanib qolgani uchun makruh bo‘ladi

FATVOLAR
Boshqa maqolalar

Qariyani ovora qilibsan-ku

14.07.2025   7216   3 min.
Qariyani ovora qilibsan-ku

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Nihoyat, Makka fath bo‘ldi. Bir paytlar g‘ordan vahiy dahshatidan titrab-qaltirab yolg‘iz tushib kelgan bir nafargina Inson butun bir ummatga aylandi.

Tun zulmatida Quraysh o‘ldirishga qasd qilgan Inson Makkadan sodiq do‘sti bilan Madina tomon chiqib, bir necha yildan so‘ng Makkaning to‘rt darvozasidan kuppa-kunduz kuni g‘olib bo‘lib kirib keldi! Kuraysh esa, o‘sha kuni o‘zlaridan qasos olinishini kutib, u zotning oldida bosh egib o‘tirardi. Ularni nima qildi deb o‘ylaysiz?

U kishini yolg‘onchiga chiqarganlarni, aziyat berganlarni, Ka’ba atrofida sajda qilayotganida ustiga tuyaning eshini (ya’ni, ko‘p kitoblarda " سَلَى جَزُور"ni tuyaning ichak-chavog‘i deb yozishadi. Ustoz Abdul Azim Ziyouddin domla «Nurul yaqiyn» kitoblarida yozgan izohda bunday tushuntirganlar: «Imom Buxoriy rivoyatida سَلَى جَزُور va Muslim rivoyatida سَلَى جَزُور, ya’ni «tuyaning qog‘onog‘ini» deyilgan. Qog‘onoq — homilani o‘rab turuvchi shilliq parda, yo‘ldosh.) ag‘darganlarni, Abu Tolib darasida qamal qilganlarni, u kishini yolg‘onchi, sehrgar, majnun deb ayblaganlarni, so‘ngra u kishini o‘ldirish uchun har bir qabiladan bittadan kishi tanlab, u kishining qoni barchaga tarqalishi uchun birgalikda o‘ldirmoqchi bo‘lganlarni nima qildi deb o‘ylaysiz?

U zot sollallohu alayhi vasallam ulardan qasos olmadilar. Balki ularga: «Boraveringlar, sizlar ozodsizlar!» dedilar!

Abu Bakr roziyallohu anhu uyiga borib, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam duo qilishlari va islomga kirishi uchun qartayib qolgan, oyoqlarini ko‘tarishga ham majoli yo‘q otasi Abu Quhofani olib keldi. U hali-hamon iymon keltirmagan edi. Uni ko‘rgan Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Qariyani ovora qilibsan-ku, uni uyida qoldirsang bo‘lmasmidi, biz o‘zimiz uning oldiga borar edik», dedilar.

Abu Bakr roziyallohu anhu aytdi: «Yo Allohning Rasuli! Sizning borishingizdan ko‘ra otam kelishi to‘g‘riroqdir».

Nabiy sollallohu alayhi vasallam uni o‘tirishga taklif qildilar. Uning ko‘ksini siladilar va: «Musulmon bo‘l», dedilar. Abu Quhofa iymon keltirdi. Abu Bakr roziyallohu anhu yig‘ladi. Qo‘lida ko‘p sahobalar islomga kirgan, ko‘p buyuklar iymonga kirgan buyuk sahobaning otasi endi Islomga kirdi...

Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning odoblariga qarang! U kishi yoshi bir joyga borib qolgan qariyaning huzurlariga kelishini noo‘rin bildilar. O‘zlari uning oldiga borishga tayyor ekanliklarini aytdilar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam doimo yoshi kattalarga shafqatli edilar. Doimo: «Sochlari oqargan musulmonni ikrom qilish Allohni ulug‘lashdandir!» der edilar.

Bir qariya Nabiy sollallohu alayhi vasallamni qidirib keldi. Sahobalar unga yo‘l berishmadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ularga: «Kichigimizga rahm qilmagan, kattamizni hurmat qilmaganlar bizdan emas!» dedilar.

Qariyalarga xuddi otamiz yoki bobomiz kabi muomalada bo‘lishimiz lozim. Onaxonlarga esa onamiz yoki buvimiz kabi muomalada bo‘lishimiz kerak. Inson qariganda o‘zining zaifligi, bemorligi va ojizligiga qarab qachonlardir yosh bo‘lganini, kuchli bo‘lgan paytlarini eslaydi, eziladi. Garchi boshqalarga ko‘rsatmasa-da, qalbida siniqlikni his qiladi. Bu siniqlikka faqatgina atrofdagilar beradigan e’tibor va hurmatgina davo bo‘la oladi! Ko‘ngil olish ibodatdir!


«Nabaviy tarbiya» kitobi asosida tayyorlandi