O`zbekiston musulmonlari idorasi

Muhammad (s.a.v) ning 201 ism va sifatlari

21.04.2017 50547 12 min.

1. محمد Muhammad – maqtalgan.
2. أحمدAhmad – Allohga hamd aytuvchi.
3. حامدHamid – Allohga hamd aytuvchi.
4. محمودMahmud – maqtalgan.
5. أحيدAhyad – fazilatlar bobida yagona.
6. وحيد Vahiyd – yetim.
7. واحدVohid – axloq- odobda yagona.
8. حاشرHoshir – o‘z ummatlarini qiyomat kuni mahshargohga yeg‘uvchi.
9. عاقبOqib – payg‘ambarlarning oxirgisi.
10. طهToho – bu so‘zning ma’nosi Allohgagina ma’lum.
11. يسYosin – bu so‘zning ma’nosi ham Allohgagina ma’lum.
12. طاهرTohir – toza, pok.
13. مطهرMutahhar – poklangan.
14. طيبTayyib – pok, xushtabiat.
15. سيدSayyid – Xoja.
16. رسولRasul – elchi, payg‘ambar.
17. نبيNabiy – payg‘ambar.
18. رحمة Rahmat – marhamatli.
19. بشرى Bushro – xushxabar beruvchi.
20. غوث G‘ovs – yordam beruvchi.
21. غيث G‘oys – yaxshiliklarning tushishiga sababchi.
22. غياث G‘iyos – undan yordam so‘raladigan.
23. نعمة الله Ne’matulloh – Allohning ne’mati.
24. هدية الله Hadiyyatulloh – Allohning hadiyyasi.
25. عروة وثقى U’rvatul vusqo – Mustahkam tutqich.
26. صراط الله Sirotullooh – Allohning keskir qilichi.
27. صراط مستقيم Sirotummustaqim – to‘g‘ri yo‘lda yuruvchi.
28. ذكرالله Zikrulloh – Allohni zikr qiluvchi.
29. سيف الله Sayfulloh – Allohning qilichi.
30. رسول الرحمةRasulur-rohma- rahmat payg‘ambari.
31. قيمQayyim – to‘g‘ri yo‘ldan boruvchi.
32. جامعJomi’ – barcha yaxshi fazilatlarni o‘zida mujassam etuvchi.
33. مقتفيMuqtafiy – ergashuvchi (haq yo‘lga).
34. مقفيMuqaffiy – ergashtiruvchi (o‘ziga).
35. رسوا الملاحمRasulul – malohim – jangu jahon payg‘ambari.
36. رسول الراحةRasulur – roha – rohat payg‘ambari.
37. كاملKomil – yetuk.
38. إكليلIklil – toj.
39. مدثرMuddassir – qo‘rquvdan matohga o‘ranib olgan.
40. مزملMuzzammil – muddassir.
41. عبد اللهAbdulloh – Allohning bandasi.
42. حبيب اللهHabibulloh – Allohning suyuklisi.
43. صفي اللهSafiyyulloh – Allohning tanlagani.
44. نجي اللهNajiyyulloh – Allohning sirdosh do‘sti.
45. كليم اللهKalimulloh – Alloh bilan so‘zlashuvchi.
46. خاتم الأنبياءXotamul – anbiyo – nabiylar oxiri, ularning xotimasi.
47. خاتم الرسلXotamur – rusul - Rasullar xotimasi.
48. مقييMuqyiy – dinni turgizguvchi (rivojlantirguvchi).
49. منجيMunjiy – xaloskor.
50. محي Muhyi– Gunoxlarni ketkazuvchi
51. مذكرMuzakkir – eslatuvchi (Allohni va oxiratni).
52. ناصرNosir – yordam etuvchi.
53. منصورMansur – yordam berilgan, dushmanlari ustidan zafar topgan.
54. نبي الرحمةNabiyyur – rohma – rahmat payg‘ambari.
55. نبي التوبةNabiyyut – tavba – tavbaga targ‘ib etuvchi payg‘ambar.
56. حريص عليكمHarisun alaykum – (saodatga yetishishingizga) tashna, ummatlariga mehribon.
57. معلومMa’lum – hammaga ma’lum.
58. شهيرShahir – hammaga mashhur.
59. شاهدShohid – guvoh.
60. شهيدShahid – guvoh.
61. مشهودMashhud – guvohlik berilgan.
62. بشيرBashir – xushxabar beruvchi.
63. مبشرMubashshir – xushxabar beruvchi.
64. نذيرNazir – azoblardan ogohlantirguvchi.
65. منذرMunzir – oxirat azoblaridan ogohlantirguvchi.
66. نورNur – nur.
67. سراجSiroj – chiroq, quyosh.
68. مصباحMisboh – chiroq.
69. هديHudo – hidoyat qilguvchi.
70. مهدي Mahdiy – hidoyat qilingan.
71. منير Munir – nur taratuvchi.
72. داعي Do’iy – dinga da’vat qiluvchi.
73. مدعو Mad’uv – mehmon.
74. مجيب Mujib – ummatlarini nidosiga javob beruvchi.
75. مجاب Mujab – duosi ijobat bo‘lgan.
76. خفي Xofiy – porlagan.
77. عفو A’fuv – o‘ta kechiruvchi.
78. ولي Valiy – Allohning do‘sti.
79. قوي Qoviy – dushmanlari ustidan qudratli.
80. أمين Amin – ishonchli.
81. مأمون Mamun – omonatdor.
82. كريم Karim – karamli, saxiy.
83. مكرم Mukarrom –yuksak ehtiromli.
84. مكين Makin – quvvatli, Haq yo‘lida sobit.
85. متين Matin – martabasi oliy.
86. مبين Mubin – aniq, ravshan.
87. مؤمل Muammil –intizor bo‘lingan, mushtoq bo‘lingan.
88. وصول Vasul – unga vahiy kelgan.
89. ذو قوة Zu quvvah – irodali.
90. ذو حرمة Zu hurmah – mehr-oqibatli.
91. ذو مكانة Zu makanah – o‘z o‘rniga ega.
92. ذو عز Zu I’zz – ulug‘vor.
93. ذو فضل Zu fazl– fazilatlar ila sifatlangan.
94. مطاع Muto’ – itoat qilingan, bo‘yin sunilgan.
95. مطيع Muti’ – Allohga itoatkor.
96. قدم صدق Qodamu sidq – sobit qadam.
97. مختارMuxtor – tanlab olingan.
98. اجيرAjir – dinga xizmat qilguvchi.
99. جبارJabbor – ayblarni yopguvchi.
100. ابو القاسمAbul – Qosim – Qosimning otasi.
101. ابو الطاهرAbul – Tohir – Tohirning otasi.
102. ابو الطيبAbut – Tayyib – Tayyibning otasi.
103. ابو ابراهيمAbu Ibrohim – Ibrohimning otasi.
104. مشفعMushaffa’ – shafoat huquqi berilgan.
105. شفيعShafi’ – shafoat etuvchi (qiyomat kuni gunohkor ummatlarning kechirilishini Allohdan so‘rovchi).
106. صالحSolih – yaxshi ishlarni qiluvchi, Allohning buyruqlarini ado etuvchi.
107. مصلحMuslih – isloh etuvchi, tuzatuvchi (o‘rtani).
108. مهيمنMuhaymin – ummatlari ishini kuzatib turuvchi.
109. صادقSodiq – rostgo‘y.
110. مصدقMusaddiq – tasdiq etuvchi.
111. صديقSiddiq – rostgo‘y.
112. سيد المرسلينSayyidul – mursalin – payg‘ambarlar hojasi.
113. امام المتقينImomul – muttaqin – taqvodorlar peshvosi.
114. قائد الغرالمحجلينQoidul – g‘urril – muhajjalin – qiyomat kuni sajda qilgan a’zolaridan nurlar chiqib turuvchi ibodatli ummatlarini jannatga eltuvchi.
115. خليل الرحمان Xalilur – Rahmon – Rahmonning do‘sti.
116. برBarr – xayrli, solih amallar qiluvchi.
117. مبرMabarr – hamma yaxshiliklar manbai.
118. وجيهVajih – go‘zal yuzli.
119. نصيحNasih – nasihatgo‘y.
120. ناصحNosih – nasihatchi.
121. وكيلVakil – vakil, ishonch egasi, kafil.
122. متوكلMutavakkil – tavakkal etuvchi.
123. كفيلKafil – kafil, kafolatiga oluvchi.
124. شفيقShafiq – shafqatli, mehribon.
125. مقيم السنةMuqimus – sunna – sunnatni tiklovchi.
126. مقدسMuqaddas – ulug‘lanuvchi, gunohlardan pok.
127. روح القدسRuhul – Qudus – muqaddas ruh.
128. روح الحقRuhul –Haq – haqqoniy ruh.
129. روح القسطRuhul – Qist – adolatli ruh.
130. كافيKofiy – kifoya qiluvchi (diniy ehtiyojlarga).
131. مقتفيMuktafiy – kifoyalanuvchi (Allohning amrlari bilan).
132. بالغBolig‘ – oliy darajalarga yetgan.
133. مبلغMuballig‘ – Alloh tomonidan kelgan barcha diniy ahkomlarni ummatlariga to‘la yetkazuvchi.
134. شافيShofiy – shifokor (qalb kasalliklariga va ma’naviy illatlarga nisbatan).
135. واصلVosil – yetishuvchi (Allohning roziligi va diydoriga).
136. موصولMavsul – yetishiluvchi (ya’ni on hazratning shafoatlariga va diydorlariga ummatlari yetishurlar, inshoolloh).
137. سابقSobiq – barcha fazilat va sharafda oldinda boruvchi.
138. سائقSoiq – ummatlarini bu dunyoda iymon va amal sari, oxiratda esa, do‘zaxdan jannat sari haydovchi.
139. هاديHodiy – to‘g‘ri yo‘dga boshlovchi.
140. مهديMuhdiy – hadiya, ehson sohibi.
141. حزب الله Hizbulloh – Allohning tarafdori.
142. النجم الثاقب Najmussoqib – nur sochib turuvchi yulduz.
143. مصطفى Mustafo – tanlab olingan.
144. مجتبى Mujtabo – mujtabo.
145. منتقى Muntaqo – tanlab olingan.
146. أمي Ummiy – ta’lim olmagan.
147. مقدم Muqaddam – birinchi yaratilgan nur.
148. عزيز Aziz – aziz.
149. فاضل Fozil – fazilatli.
150. مفضل Mufazzal – afzal qilib yuborilgan.
151. فاتح Fotih – fath qiluvchi.
152. مفتاح الرحمة Miftahur rohmah – rahmat kaliti.
153. علم الإيمان A’lamul iymon – iymonning bayrog‘i, belgisi, rukni.
154. علم اليقين A’lamul yaqin – ishonchli bayrog‘, belgi, rukn.
155. دليل الخيرات Dalilul xoyrot – yaxshiliklarga yo‘llovchi.
156. مصحح الحسنات Musohhihul hasanot – yaxshiliklarni mukammal qilib to‘g‘irlovchi.
157. مقيل العثرات Muqilul a’sarot – chatrlarni aytib to‘g‘irlovchi.
158. صفوح عن الزلات Sofuhun a’niz zallat – kqmchiliklarni kechiruvchi, muruvvatli.
159. صاحب الشفاعة Sohibush shafa’ – shafoat sohibi.
160. صاحب المقام Sohibul maqom – maqom sohibi.
161. صاحب القدم Sohibul qadam – mustahkam qadam sohibi.
162. مخصوص بالعز Maxsus bil i’zz – azizlik uchun tanlab olingan.
163. مخصوص بالمجد Maxsus bil majd – ulug‘lik uchun tanlab olingan.
164. مخصوص بالشرف Maxsus bish sharaf – sharaf tanlab olingan.
165. صاحب الوسيلة Sohibul vasilah – vasila sohibi.
166. صاحب السيف Sohibus sayf – qilich sohibi.
167. صاحب الفضيلة Sohibul fazilah – fazilat sohibi.
168. صاحب الإزار Sohibul izor – izor sohibi.
169. صاحب الحجة Sohibul hujjah – hujjat sohibi.
170. صاحب السلطان Sohibus sulton – oxiri zamon umatining sultoni.
171. صاحب الرداء Sohibur rido – rido sohibi.
172. صاحب التاج Sohibut toj – toj sohibi.
173. صاحب الدرجة الرفيعة Sohibud darajatir rofia’ – oliy martaba sohibi.
174. صاحب المغفر Sohibul mig‘far – himoya qiluvchiga ega.
175. صاحب اللواء Sohibul livo – Bayroq sohibi.
176. صاحب المعراج Sohibul Me’roj – me’roj sohibi.
177. صاحب القضيب Sohibul qozib – shoh, novda, xipchin, kaltak, tayoq sohibi.
178. صاحب البراق Sohibul Buroq – buroq sohibi.
179. صاحب الخاتم Sohibul xotam – uzuk sohibi.
180. صاحب العلامة Sohibul a’lamah – belgi sohibi.
181. صاحب البرهان Sohibul burhan – dalilga ega.
182. صاحب البيان Sohibul bayon – bayonga ega.
183. فصيح اللسان Fasihul lisan – fasohatli.
184. مطهر الجنان Mutohhirul janan – qalblarni poklovchi.
185. رؤوف Rouuf – shafqatli, rahmdil.
186. رحيم Rohim – o‘ziga xos mehribon.
187. أذن خير Uzunu xoyr – yaxshiliklarga quloq tutuvchi.
188. صحيح الإسلام Sohihul islam – islomni turli ayb va shaklardan xalos qiluvchi.
189. سيد الكونين Sayyidul kavnayn – ikki olam sayyidi.
190. عين النعيم A’ynun na’im – baxt-saodat bulog‘i.
191. عين الغر A’ynul g‘ur – ulug‘vorlik, go‘zallik bulog‘i.
192. سعد الله Sa’dulloh – Allohning barakasi.
193. سعد الخلق Sa’dul xolq – maxluqotning barakasi.
194. خطيب الأمم Xotibul umam – ummatlar xatibi.
195. علم الهدى A’lamul huda – hidoyat bayrog‘i.
196. كاشف الكرب Kashiful kurob – g‘am-qayg‘ularni ketgazuvchi.
197. رافع الترب Rofi’ut turob – Rofi’ut turob.
198. عز العرب I’zzul arab – arablarning ( va ajamlarning) azizi.
199. صاحب الفرج Sohibul faraj – g‘am-anduhlarni ketgazuvchi.
200. مفتاح Miftoh – (barcha yaxshilikning) kaliti.
201. مفتاح الجنة Miftohul jannah – jannatning kaliti.

Tojiddinov Abdussomad Abdulbosit o‘g‘li

Siyrat va islom tarixi

MА`LUMOTNI IJTIMOIY TАRMOQLАRDА ULАSHING

Maqolalar

Fatvoning o‘zgarishiga sabab bo‘luvchi omillar

07.05.2025 5732 9 min.

Islom shariatida ijtihod (ya’ni shariat hukmlarini aniqlashda ilm va dalil asosida izlanish olib borish) juda muhim o‘ringa ega. Shariat o‘z samarasini berishi uchun shaxs, oila, jamiyat va ummat hayotida maqsadlariga erisha olishi uchun, u har tomonlama va har darajada ijtihodning amalga oshirilishiga muhtojdir. Bu — yangi masalalarda ijtihod bo‘ladimi, mavjud fikrlardan tanlab olinadigan ijtihodmi, umumiy yoki qisman, yakka tartibda yoki jamoaviy bo‘ladimi — barchasi shariat faoliyatida zarur sanaladi.

Ijtihodning turli ko‘rinishlari mavjud. Ulardan biri — qozilikdagi ijtihod bo‘lib, bu qozilar tomonidan amalga oshiriladi. Ayniqsa, islomda ijtihod faol davrlarda va hukmlar qonun sifatida rasman qayd etilmagan, qozilar majburiy ravishda ularga amal qilishga buyurilmagan davrlarda bu juda keng tarqalgan edi.

Ijtihodning yana bir shakli — qonunlashtirishdir. Ya’ni, fiqh hukmlarini huquqiy moddalar shaklida ifoda etish. Masalan, oila qonunchiligi, fuqarolik qonunchiligi, jinoyat qonunchiligi, ma’muriy va moliyaviy qonunchilik kabi sohalarda. Masalan, Usmonlilar imperiyasining oxirgi davrlarida hanafiy mazhabi asosida tayyorlangan mashhur "Majallatul ahkom" ana shunday qonunlar to‘plamining namunasi bo‘lgan. Bugungi kunda ham shariat hukmlarini yangi ijtihod asosida tartiblash mumkin, bu ijtihod umumiy ham bo‘lishi mumkin, yoki qisman, yangi yoki mavjud fikrlardan tanlangan holda bo‘lishi mumkin.

Bu amaliyot oila qonunchiligida (yoki "shaxsiy holatlar" deb ataluvchi sohada) amalga oshirilgan. Avvalida bu hanafiy mazhabi asosida bo‘lsa-da, keyinchalik to‘rt mazhab doirasiga kengaydi va yanada ilgarilab, islom fiqhining barcha imkoniyatlaridan bahra olishga o‘tildi. Bu yo‘lni Misrda al-Azhar shayxi — shayx Muhammad Mustafo al-Marog‘iy boshlagan, uni ba’zi mazhab mutaassiblari va taqlid tarafdorlari tanqid qilganlar, lekin u shariat dalillari bilan ularga munosib javob qaytargan.

Ijtihodning yana bir ko‘rinishi — fiqhiy tadqiqotdir. Bu islom ulamolari o‘z halqalarida shogirdlari bilan birga bajargan ishlar bo‘lib, masalalarni bayon qilish, savollarga javob berish va buni shariat matnlari, qoidalari va maqsadlari asosida olib borishni o‘z ichiga oladi. Bugungi kunda buni universitetlardagi professorlar yoki ilmiy daraja (magistrlik, doktorlik) ishini yozayotgan talabalar amalga oshirmoqdalar. Ana shunday izlanishlar asosida kitoblar yoziladi.

Ijtihodning yana bir shakli — fetvo berishdir. Fuqaholarga odamlar turli hayotiy masalalarda murojaat qilishadi va muftiy unga javob berishi shart, ayniqsa boshqa muftiy bo‘lmasa yoki u davlat tomonidan tayinlangan bo‘lsa. Muftiyning fatvosi tahqiq va ijtihod asosida bo‘lishi kerak, ya’ni real holatga mos ravishda qaror chiqariladi.

Har bir mazhabda voqealarga mos tushgan fatvolar kitoblari mavjud bo‘lib, ularda barcha fiqh bo‘limlari qamrab olingan. Bu kitoblar mazhab qoidalari asosida tuzilgan va "ahkamun navozil" (yangi masalalarga oid hukmlar) deb ham ataladi.

Ulamolarning so‘zlariga ko‘ra, fatvo zamon, makon, urf-odat va insonlarning ahvoliga qarab o‘zgarishi mumkin. Biz ham bu tadqiqotimizda fatvo beruvchi zamondosh ulamolar uchun ushbu omillarni e’tiborga olishni vojib, deb bildik. Ilg‘or zamon talabiga ko‘ra, oldingi ulamolar ta’riflagan to‘rt omilga yana olti omil qo‘shdik. Ya’ni, hozirgi zamonda fatvoning o‘zgarishiga ta’sir qiluvchi o‘nta omil bor:

1. Makonning o‘zgarishi

2. Zamonning o‘zgarishi

3. Holatlarning o‘zgarishi

4. Urf-odatning o‘zgarishi

5. Ma’lumotlar o‘zgarishi

6. Insonlar ehtiyojining o‘zgarishi

7. Insonlar imkoniyat va iqtidorining o‘zgarishi

8. Ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy sharoitning o‘zgarishi

9. Ommaviy muammolarning yuzaga kelishi

10. Fikr va qarashlar o‘zgarishi

Albatta, Islomda fatvo berish ulkan mas’uliyatdir. Bu vazifani ilmi va taqvosi yetarli bo‘lmagan odamlarga topshirish mumkin emas. Salafi solihlarimiz bu masalada juda qat’iy bo‘lishgan. Fiqhda va fikrda bilimsiz kishi fatvo bermasligi kerak. Imom Shotibiy shunday deydi: fatvo beruvchi kishi ummat ichida Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning o‘rnida turadi — odamlarga Allohning shariati hukmlarini bayon qiladi. Imom Ibn al-Qayyim rahimahulloh fatvo beruvchi haqida shunday deydi: u Alloh taolo nomidan hukm chiqaradigan odamdir, xuddi podshoh va amirlar nomidan qaror chiqaradigan vakillar kabi. Shu sabab, u kishi “I’lom al-mo‘aqqiyn ’an Rabb al-’Alamiyn” (Olamlar Robbisi nomidan imzo qo‘yuqchilarni ogohlantirish) deb nomlangan kitobini muftiylar uchun yozgan.

Qur’oni Karimda Alloh taolo ba’zi masalalarda fatvoni O‘zi beradi. Masalan: “Sendan meros haqida so‘raydilar. Ayt: Alloh sizlarga kalala haqida fatvo beradi” (Niso surasi,176-oyat). “Ayollar haqida sendan so‘raydilar. Ayt: Alloh ular haqida fatvo beradi” (Niso surasi,127-oyat).

Qur’onda “So‘raydilar” degan ibora o‘nlab oyatlarda keladi. Alloh taolo unga “Ayt” (Qul) degan javob bilan murojaat qiladi. Masalan: “Sendan may ichimlik va qimor haqida so‘raydilar. Ayt: ularda katta gunoh bor…” (Baqara surasi, 219-oyat) va shunga o‘xshash oyatlar. Bu ham fatvo va fatvo berishning ahamiyati, ulug‘ligi va mas’uliyatini ko‘rsatadi. Allohning O‘zi fatvo bergan bo‘lsa, bu qanday ulug‘ ish!

Hech bir tadqiqotchiga sir emaski, musulmonlar — dunyodagi yagona ummatdirki, shariat hukmlari haqida savol beradi, ibodatlarida va muomalalarida halol-haromni aniqlamoqchi bo‘ladi. Boshqa bironta millatda — hatto kitobiy yoki butparast bo‘lsin — bunday intizom yo‘q. Shu sababli musulmon davlatlarda fatvo muassasalari tashkil etilgan. Shuningdek, ko‘pgina mamlakatlarda “Muftiy” lavozimi joriy etilgan. U ayrim mamlakatlarda diniy va ilmiy eng oliy mansab sanaladi. Misrda esa “Shayx al-Azhar” eng yuqori mansab hisoblanadi.

Shu tufayli, muftiyning shartlari, odoblari va fatvo so‘rovchining ham odoblari haqida kitoblar yozilgan, hozirgi zamonda esa fatvo masalalariga bag‘ishlangan xalqaro anjumanlar o‘tkazilmoqda. Ayniqsa, zamonaviy ommaviy axborot vositalari, televideniyelar paydo bo‘lganidan so‘ng “ijtimoiy tarmoq orqali fatvo beradigan” ba’zi shaxslar ko‘paydi, ular har qanday masalada o‘zini bilimdon qilib ko‘rsatadi. “Bilmayman”, “Bu masala tahqiq talab qiladi”, “Kengash qilishim kerak” demaydi. Holbuki salafi solihlarimizdan biri aytganidek: “Kimki ‘bilmayman’ deyishda xatoga yo‘l qo‘ysa, u halokatga yuz tutgan bo‘ladi”.

Shu maqsadda biz avvalroq «Fatvo: intizom va beqarorlik o‘rtasida» nomli kitobimizni nashr etgan edik. Endi esa ushbu «Fatvoning o‘zgarishiga sabab bo‘luvchi omillar» nomli risolamizni taqdim etyapmiz. Bu orqali fatvo egalarini to‘g‘ri yo‘l — nurli sirotul mustaqim — bilan yurishga yordam berishni, imkoni boricha haq va to‘g‘rilikni izlab topishga undashni, haqiqatni aniqlash uchun harakat qilishni va eng oxirida muftiyning Allohdan tavfiq so‘rab, U zotdan ko‘mak so‘rashini istaymiz. Chunki salafi solihlardan biri shunday degan: “Agar bir masala sen uchun qiyin kelsa, ayt: ‘Ey Ibrohimga ilm o‘rgatgan Zot, menga ham ilm o‘rgat!’”. Alloh taolo shunday deydi: «Kimki Allohga iymon keltirsa, Alloh uning qalbini hidoyat qiladi» (Tag‘obun surasi, 11-oyat), «Kimki Allohga suyansa, bas u to‘g‘ri yo‘lga hidoyat etildi» (Oli Imron surasi, 101-oyat).

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ham bizga bunday duoni o‘rgatganlar: “Ey Jabroil, Mikoil va Isrofilning Parvardigori! Osmonlar va yerning yaratuvchisi! Yashirin va oshkora narsalarning bilguvchisi! Sen bandalaring o‘rtasida kelisha olmayotgan masalalarda hukm chiqarasan. Sening izning bilan menga haq yo‘lni ko‘rsat, chunki Sen istagan kimsani to‘g‘ri yo‘lga hidoyat etasan”.

Yevropa Fatvo va Tadqiqotlar Kengashining Bosh kotibiyati mendan uning madaniy risolalar silsilasiga muqaddima sifatida bir risola yozishimni so‘radi. Men esa mana shu risolani tanladim. Umid qilamanki, bu risola ko‘zlangan maqsadga xizmat qiladi, musulmonlarni umuman, ayniqsa, ozchilikda yashayotgan musulmonlarni fahm va hidoyatga yetaklaydi. Niyatimiz Alloh uchun. Uning O‘zi bizga yetarli va qanday yaxshi vakildir U.

Allohga muhtoj bandasi —

Yusuf al-Qarazoviy

Do‘ha shahri,

Rabi’ us-soniy, 1428 hijriy

May, 2007 milodiy

Homidjon domla Ishmatbekov

tarjimasi

MAQOLA

MА`LUMOTNI IJTIMOIY TАRMOQLАRDА ULАSHING

Muallif

Oʼzbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati