Shayx Abdul Bosit Homid Muhammad Mutavalliy 1928 yili 1 Yanvarda Manufiya viloyatining “Shabinul kum” markazi Shibrobos qishlog‘ida tug‘ilgan. U zot Abdul Bosit Hoshim Muhammad nomi bilan tanilgan. Chunki Hoshim U zotni otasi vafot etganidan so‘ng o‘z kafilligiga olib tarbiya qilgan edi.
Shayx Abdul Bositni otasi, U zot tug‘ilishidan oldin vafot etgan. Onasi, U zot tug‘ilganidan so‘ng 6 oy o‘tgach vafot etadi. U zotni ko‘zlari 5 yoshlarida ojiz bo‘lib qoladi. Shayx Abdul Bosit opasi va uning eri bilan birgalikda Iskandariyyaga safar qiladi. U zotni yoshlari 7 ga to‘lganida, pochchasi ularni (Shayx Abdul Bosit va opasi) ikkovlarini tashlab ketadi. Shundan so‘ng Qohiraga safar qiladilar. Ularni Hoshim Muhammad o‘z qaramog‘iga olib, ularni tarbiya qiladi.
Shayx Abdul Bosit Qur’oni Karimni Hoshim Muhammaddan ta’lim olib 8 yoshida to‘liq yod oladi.
Hoshim Muhammad Shayx Abdul Bositni Qur’oni Karimni Rasululloh sollallohu alayhi va sallamgacha bo‘lgan sanad bilan Shayx Ahmad Abdul G‘aniy Abdur Rahimdan o‘tkazib olishi uchun Usyut shahriga yuboradi. Shayx Ahmad Abdul G‘aniy Abdur Rahim 7 qiroatdan ijoza beradigan qorilarning biri edi. Shayx Abdul Bosit U zotdan turli matnlarni o‘tkazib olib, ijoza oladilar.
Shayx Abdul Bosit 11 yoshida 4.5 oyda “Matnush Shotibiyya” ni yod oladi. So‘ng Shayx Ahmad Abdul G‘aniydan 5 yil mobaynida matnni o‘tkazib oladi. Shu asnoda Shayx Abdul Bosit U zotdan “Muvatto” va “Bulug‘ul amniyya fi sharhi ithafil bariyya” kitoblaridan ham dars oladi. Shayx Abdul Bosit 7 qiroatdan ijozani olganidan so‘ng, Shayx Ahmad Abdul G‘aniy U zotni o‘zlarining ustozi bo‘lmish Mahmud Muhammad Xabbutning huzurlariga yuboradilar. Shayx Abdul Bosit Bu zotdan “Durrah” va “Shotibiyyah” yo‘nalishlaridan ijoza oladi. So‘ng Shayx Ahmad Abdul G‘aniyning oldiga qaytib keladi. Shayx Abdul Bosit kelganidan so‘ng Shayx Ahmad Abdul G‘aniy ulug‘ shayxlarni mehmondorchilikka chaqiradi. Shayx Abdul Bosit ularni huzurdariga kiradi. Ularni har biri 15 tadan savol berib, Shayx Abdul Bositni imtihon qiladilar. Imtihondan yaxshi o‘tganidan so‘ng Ular Shayx Abdul Bositga 10 qiroat bo‘yicha ijoza beradilar. Shundan so‘ng Shayx Ahmad Abdul G‘aniy o‘zlari ham ijoza beradilar. Mana shu vaqtda Shayx Abdul Bositni yoshlari 17 da edi.
Shayx Abdul Bosit keyinchalik Qohiraga safar qiladi. U yerda 2 yil qoladi. So‘ng “Masjidul Qonoiy” ning imomi Shayx Mustafo Hasan Sa’idning huzuriga boradi. U kishidan hech qanday haq olmasdan, Qur’oni Karimdan ta’lim berishga kelishib olishadi va u kishiga Shayx Abdul Bosit 19 yoshida “Toyyiba” matnidan ta’lim berishni boshlaydi. Shu bilan u yerda 8 yil qolib ketadi. Shayx Abdul Bosit “Ankabut” surasini tilovat qilib berganidan so‘ng Shayx Mustafo Hasan vafot etadi. Shayx Mustafo Hasan vafotidan oldin “Toyyiba” yo‘nalishi bo‘yicha Shayx Abdul Bositdan ijoza olgan edi.
Keyinchalik Shayx Abdul Bosit Qohiradagi “Qiroatlar instituti” ga hujjat topshiradi. Buni eshitgan Azharning shayxi Abdur Rahmon Toj Shayx Abdul Bositni fiqh, tafsir, tavhid, nahv, sarf va balog‘at fanlaridan imtihon qiladi. So‘ng Shayx Abdul Bositni buyuk iqtidor sohibi va ilmiy saviyasi juda ham yuqori ekanini bilgach, Shayx Abdul Bositga Azhar universitetiga tafsir yo‘nalishi bo‘yicha Magistr va Doktorlik uchun hujjat topshirishni taklif qiladi. Shundan so‘ng 1962 yili Shayx Abdul Bosit Doktorlikni qo‘lga kiritadi. Va Azhar universitetining usuluddin fakultetida dars bera boshlaydi. Uzoq vaqt dars beradi.
Ustozlari:
Shogirdlari:
Toshkent islom instituti 4-kurs talabasi
Abdus Somad Abdul Bosit
Inson zimmasida bir nechta omonatlar borki, bularni qadrlash zarur hisoblanadi. O‘z joniga o‘zi qasd qilish esa ana shu omonatga xiyonat qilishdir. Binobarin, Quroni karim Niso surasi 29-oyatida Haq taolo xitob qilgan: "Bir-birlaringizni o‘ldirmangiz".
Jundab ibn Abdulloh roziyallohu anhu rivoyat qiladilar: "Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam aytdilar: "Sizlardan ilgari o‘tganlardan bir kishi jarohatlandi. Besabrlik qilib pichoq oldi-da, qo‘lni kesib tashladi va ko‘p o‘tmay, qon yo‘qotib vafot etdi. Alloh: "Bandam joniga qasd etdi, unga jannatni harom qildim", dedi" (Muttafaqun alayh).
Yana bir hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar: "Kimki tog‘dan o‘zini tashlab, joniga qasd qilsa, u jahannam olovida abadulabad o‘zini pastga tashlaydi. Kimki zahar ichib joniga qasd qilsa, u qo‘lida zaharini tutib, jahannam olovida abadulabad o‘zini zaharlaydi. Kimki o‘zini temir bilan o‘ldirsa, u qo‘lida temirini tutib, jahannam olovida abadulabad u bilan o‘zini uradi" (Imom Buxoriy, Muslim va boshqalar rivoyati).
Mo‘tabar fatvo kitoblarimizdan “Fatavoi Sirojiya”da: “Qachon kema yona boshlasa, undagilarning agar o‘zlarini dengizga tashlashsa, suzish bilan xalos bo‘lib ketishga gumonlari g‘olib bo‘lsa, shunday qilishlari vojib bo‘ladi. Agar o‘zlarini dengizga tashlasalar ham g‘arq bo‘lishlari yoki tashlashmasa, kuyib ketishlari ehtimoli bo‘lsa, u holda kemada qolish va dengizga o‘zlarini otish orasida ixtiyorlidirlar. Kimki o‘zini o‘ldirsa, uning gunohi boshqa birovni qatl qilgandan ko‘ra qattiqroqdir!”
Yuqorida keltirilgan manbalardan ko‘rinib turibdiki dinimiz inson o‘z joniga qasd qilishga emas, balki bu omonatni asrashga qadrlashga chaqiradi. Lekin, jamiyatda ba’zi insonlar borki, o‘z joniga qasd qilishga, xudkushlikka rag‘bat qiladilar. Aslini olganda o‘zini-o‘zi o‘ldirish Alloh bergan ne’matni mutlaqo mensimaslikdir. Shu bilan birga bunday holat o‘sha jamiyatga ham musibat hisoblanadi.
O‘zini-o‘zi o‘ldirishning gunohi birovni o‘ldirishdan ko‘ra og‘irroq va kattaroq hisoblanadi. Endi, salgina hayot tashvishi deb, ozgina g‘am va alam deb o‘zini o‘ldirayotganlarning gunohi birovni o‘ldirishdan ko‘ra og‘irroq ekanligini bildik. Biroq, bundan ham eng achinarlisi, birovlarning yolg‘on-yashiq gaplariga uchib, “fatvo”lariga aldanib, begunoh mo‘min-musulmonlarni o‘ldirishga qasd qilib o‘zini o‘ldirishning gunohi bundan necha barobar og‘irroq hisoblanadi. Bu shahidlik emas, bu qahramonlik ham emas, balki xudkushlikdir.
Uychi tumani "Devona bobo" jome masjidi imom-xatibi
Abdufattoh Musaxanov
Manba: @Softalimotlar