Juvayriyya roziyallohu anhoning otasining ismi: Horis ibn Abu Ziror ibn Habib ibn Oiz ibn Molik ibn Mustalaqdir.
Juvayriyya roziyallohu anho hijratdan o‘n besh yil oldin (melodiy olti yuz sakkizinchi yili) tug‘ildilar.
Juvayriya roziyallohu anho Masofe’ ibn Safvoning bevasi edi. Uning eri Masofe’ Islomga va mo‘minlarga nisbatan eng ashaddiy dushman edi.
U Muraysi’ jangida o‘ldirildi va ortida xotini beva qolib, musulmonlarga asir tushdi. U vaqtda asir tushgan xotinlar yo cho‘ri sifatida sotilar yoki hizmatkor qilib olinar edi. Ular aslo ozod, hur xotinlar bilan tenglasha olmas edilar. Ular ozodlik kabi ulug‘ ne’matdan mahrum edilar, faqatgina shartnoma asosida pul topib yoki egalari ularni pul evaziga sotib ozod qilishlari mumkin edi.
Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam bu kabi asira ayollarga ehtirom qilishni iroda etib, ular bilan hur, ozod xotinlarni tenglashtirdilar. Va shu tariqa Islomning oliyjanob, barakali va xayrli, insonlar orasida adolat qilguvchi din ekanini amaliy tasdiqladilar.
Rivoyat qilinishicha, Juvayriya roziyallohu anhoning otasi Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam huzurlariga kelib: “Mening qizimga o‘xshaganlar asira bo‘lmasligi kerak, uni ozod qilsangiz”, dedi. Shunda Payg‘ambar alayhissalom unga: “Juvayriyaning o‘zidan so‘rang, nimani ixtiyor etsa, shu bo‘lur”, dedilar. Otasi xursand bo‘lib, Juvayriya roziyallohu anhoning fikrini so‘raganida, ayol Alloh va uning Rasulini ixtiyor etganligini bildirdi. Juvayriyya roziyallohu anho hijratni beshinchi yili islomni qabul qildilar. Shundan so‘ng Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam Bani Mustalaq qabilasi sardorinint qizi Juvayriya roziyallohu anhoga hijratni beshinchi yili uylandilar.
Darhaqiqat, sahobalar Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning bu ravishlariga amaliy ergashdilar. Zero, ular sevimli payg‘ambarlari qilgan biron ishni tark qilishmas, u kishining barcha ishlarini bajarishar va barcha sunnatlariga paydar-pay ergashib borar edilar.
Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam Juvayriya roziyallohu anhoga uylanganlaridan so‘ng musulmonlar tushundilarki, bu Zoti sharif endi Bani Mustalaq qabilasiga kuyov bo‘ldilar. Shu voqeaning hurmati yuzasidan qo‘llaridagi Bani Mustalaq qabilasidan asir tushgan barcha ayollarni ozod qildilar.
Bani Mustalaq qabilasi bu oliyjanoblik va avfu marhamatni ko‘rgach, barchasi Allohga va uning Payg‘ambariga iymon keltirishib, Islomni qabul qildilar. Shu tariqa Juvayriya roziyallohu anho o‘z qavmiga eng ko‘p xayr va baraka keltirgan ayollardan bo‘lib qoldi.
Juvayriya roziyallohu anho onamiz Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan bir qancha hadislarni rivoyat qiganlar. U kishining hadislari sahih kitoblardan o‘rin olgan.
Rivoyat qilinishicha, Juvayriya roziyallohu anho mo‘minlarning onalari — Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning ayollari ichida eng ko‘p ibodat qiladiganlardan edi.
Juvayriyya roziyallohu anho hijratning ellik oltinchi (melodiy olti yuz yetmish oltinchi) sanasida oltmish besh yoshlarida Madinai munavvarada vafot etdilar. Janozalarini Marvon ibn Hakam roziyallohu anhu o‘qidi. Baqiy qabiristoniga dafn qilindilar.
Manbalar asosida
Tojiddinov Abdussomad
Abdulbosit o‘g‘li tayyorladi
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Bolalar bilan muomala qilish uslubi
Eringizning hurmatini joyga qo‘ying!
Erkak kishining oilada oila boshlig‘i, ota sifatida o‘z o‘rni bo‘lmog‘i lozim. Buning uchun ayol kishi turmush o‘rtog‘iga nisbatan mehr-muhabbatli, ayniqsa, farzandlarining oldida otaning hurmatini joyiga qo‘ymog‘i kerak. Soliha ayol har qanday vaqtda otalarining buyuk shaxs ekanini bildirib turadi va otani hurmat qilish, uni yaxshi ko‘rishda bolalariga o‘rnak bo‘lib, amaliy yo‘l ko‘rsatadi. Farzandlariga otasining go‘zal xislatlarini o‘rnak sifatida aytib beradi. Onaning farzandiga: “Mana shunday qilsang otang sendan xursand bo‘ladi. Bunday qilmagin, dadangning jahllari chiqadi. Dadangning sendan jahli chiqsa, Allohning ham g‘azabi keladi”, deya pand-nasihatlar qilmog‘i maqsadga muvofiqdir.
Arzimas bo‘lsa ham hadyalar bering!
Farzandingizga kichik bo‘lsa-da, hadyalar bering. Bayram kunlari, biror muvaffaqiyatga erishganliklari munosabati bilan, ayniqsa, hayit kunlari buni unutmang. Bu bilan farzandingizning sizga bo‘lgan mehr-muhabbati, e’tibori ortadi, kayfiyati ko‘tariladi, yaxshiliklar sari intiladi. Sovg‘alaringiz ichida u qiziqqan kitoblar bo‘lsa, undan-da yaxshi.
Farzandingizga quloq soling!
Farzandingiz bog‘chasida yoki maktabida nima bo‘lganini aytib berish uchun oldingizga kelsa, uning shashtini qaytarmang. So‘zlarini diqqat bilan tinglang. U siz bilan o‘zining his-tuyg‘ularini bo‘lishmoqchi bo‘ladi. Farzandingizning muvaffaqiyatlarini rag‘batlantiring, agarda u imtihondan yuqori baho olsa, yilni a’lo baholarga yakunlab, maqtov yorlig‘i bilan taqdirlansa, siz ham farzandingizni munosib baholang, shirin so‘zlaringiz bilan uni yanada ilhomlantiring.
Farzandlaringiz bilan hazillashib turing!
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bolalar bilan hazillashar va ularga mehr ko‘rsatar edilar. Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam nevaralari Hasayinni o‘pdilar. U zotning oldilarida tamiymlik Aqro ibn Hobis o‘tirgan edi. U Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga: “Mening o‘nta bolam bor, ulardan birontasini ham o‘pmagan ekanman”, dedi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Rahm qilmagan kishiga rahm qilinmaydi” [1], dedilar».
Nabiy alayhissalom bolalar bilan hazillashar, ularning boshlarini silar edilar. Bolalar esa u zotning taftini, mehrini his qilishardi. Abdulloh ibn Ja’far roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi, u kishi aytadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qo‘llari bilan mening boshimni siladilar va: “Alloh, Ja’farga bolasi uchun o‘rinbosar bo‘l” [2], dedilar.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bolalarning yanoqlarini silaganlari borasida “Sahihi Muslim”da rivoyat keltiriladi. Jobir ibn Samura roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Men Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan birga namoz o‘qidim, keyin u zot uylariga chiqib ketdilar, men ham birga qo‘shilib oldim, yo‘lda ikkita yosh bola u zotning qarshilaridan chiqdi, har birining yanoqlarini alohida-alohida silab qo‘ydilar”.
Muoviyya roziyallohu anhu: “Kimning kichik yoshdagi farzandi bo‘lsa, farzandi bilan munosabatda o‘zini bolalardek tutsin”, deganlar.
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Muttafaqun alayh.
[2] Imom Hokim rivoyati.