Sayt test holatida ishlamoqda!
13 Iyul, 2025   |   18 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:20
Quyosh
05:01
Peshin
12:34
Asr
17:40
Shom
20:00
Xufton
21:33
Bismillah
13 Iyul, 2025, 18 Muharram, 1447

Juvayriyya binti Horis

06.03.2017   8665   3 min.
Juvayriyya binti Horis

Juvayriyya roziyallohu anhoning otasining ismi: Horis ibn Abu Ziror ibn Habib ibn Oiz ibn Molik ibn Mustalaqdir.

Juvayriyya roziyallohu anho hijratdan o‘n besh yil oldin (melodiy olti yuz sakkizinchi yili) tug‘ildilar.

Juvayriya roziyallohu anho Masofe’ ibn Safvoning bevasi edi. Uning eri Masofe’ Islomga va mo‘minlarga nisbatan eng ashaddiy dushman edi.

U Muraysi’ jangida o‘ldirildi va ortida xotini beva qolib, musulmonlarga asir tushdi. U vaqtda asir tushgan xotinlar yo cho‘ri sifatida sotilar yoki hizmatkor qilib olinar edi. Ular aslo ozod, hur xotinlar bilan tenglasha olmas edilar. Ular ozodlik kabi ulug‘ ne’matdan mahrum edilar, faqatgina shartnoma asosida pul topib yoki egalari ularni pul evaziga sotib ozod qilishlari mumkin edi.

Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam bu kabi asira ayollarga ehtirom qilishni iroda etib, ular bilan hur, ozod xotinlarni tenglashtirdilar. Va shu tariqa Islomning oliyjanob, barakali va xayrli, insonlar orasida adolat qilguvchi din ekanini amaliy tasdiqladilar.

Rivoyat qilinishicha, Juvayriya roziyallohu anhoning otasi Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam huzurlariga kelib: “Mening qizimga o‘xshaganlar asira bo‘lmasligi kerak, uni ozod qilsangiz”, dedi. Shunda Payg‘ambar alayhissalom unga: “Juvayriyaning o‘zidan so‘rang, nimani ixtiyor etsa, shu bo‘lur”, dedilar. Otasi xursand bo‘lib, Juvayriya roziyallohu anhoning fikrini so‘raganida, ayol Alloh va uning Rasulini ixtiyor etganligini bildirdi. Juvayriyya roziyallohu anho hijratni beshinchi yili islomni qabul qildilar. Shundan so‘ng Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam Bani Mustalaq qabilasi sardorinint qizi Juvayriya roziyallohu anhoga hijratni beshinchi yili uylandilar.

Darhaqiqat, sahobalar Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning bu ravishlariga amaliy ergashdilar. Zero, ular sevimli payg‘ambarlari qilgan biron ishni tark qilishmas, u kishining barcha ishlarini bajarishar va barcha sunnatlariga paydar-pay ergashib borar edilar.

Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam Juvayriya roziyallohu anhoga uylanganlaridan so‘ng musulmonlar tushundilarki, bu Zoti sharif endi Bani Mustalaq qabilasiga kuyov bo‘ldilar. Shu voqeaning hurmati yuzasidan qo‘llaridagi Bani Mustalaq qabilasidan asir tushgan barcha ayollarni ozod qildilar.

Bani Mustalaq qabilasi bu oliyjanoblik va avfu marhamatni ko‘rgach, barchasi Allohga va uning Payg‘ambariga iymon keltirishib, Islomni qabul qildilar. Shu tariqa Juvayriya roziyallohu anho o‘z qavmiga eng ko‘p xayr va baraka keltirgan ayollardan bo‘lib qoldi.

Juvayriya roziyallohu anho onamiz Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan bir qancha hadislarni rivoyat qiganlar. U kishining hadislari sahih kitoblardan o‘rin olgan.

Rivoyat qilinishicha, Juvayriya roziyallohu anho mo‘minlarning onalari — Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning ayollari ichida eng ko‘p ibodat qiladiganlardan edi.

Juvayriyya roziyallohu anho hijratning ellik oltinchi (melodiy olti yuz yetmish oltinchi) sanasida oltmish besh yoshlarida Madinai munavvarada vafot  etdilar. Janozalarini Marvon ibn Hakam roziyallohu anhu o‘qidi. Baqiy qabiristoniga dafn qilindilar.

Manbalar asosida

Tojiddinov Abdussomad

 Abdulbosit o‘g‘li tayyorladi

Siyrat va islom tarixi
Boshqa maqolalar

Ummatimga tahdid qilingan narsa keladi

11.07.2025   3517   4 min.
Ummatimga tahdid qilingan narsa keladi

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

عَنْ أَبِي مُوسَى t قَالَ: صَلَّيْنَا الْمَغْرِبَ مَعَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ، ثُمَّ قُلْنَا نَجْلِسُ حَتَّى نُصَلِّيَ الْعِشَاءَ، فَخَرَجَ عَلَيْنَا رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ: مَا زِلْتُمْ هَاهُنَا، قُلْنَا: نَعَمْ يَا رَسُولَ اللهِ، قُلْنَا نَجْلِسُ حَتَّى نُصَلِّيَ الْعِشَاءَ، قَالَ: أَحْسَنْتُمْ أَوْ أَصَبْتُمْ، ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَى السَّمَاءِ وَكَانَ كَثِيرًا مَا يَفْعَلُهُ فَقَالَ: النُّجُومُ أَمَنَةٌ لِلسَّمَاءِ فَإِذَا ذَهَبَتِ النُّجُومُ أُتِيَ السَّمَاءَ مَا تُوعَدُ، وَأَنَا أَمَنَةٌ لِأَصْحَابِي فَإِذَا ذَهَبْتُ أُتِيَ أَصْحَابِي مَا يُوعَدُونَ، وَأَصْحَابِي أَمَنَةٌ لِأُمَّتِي فَإِذَا ذَهَبَتْ أَصْحَابِي أُتِيَ أُمَّتِي مَا يُوعَدُونَ. رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Abu Muso roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan Shom namozini o‘qidik. So‘ngra «Xuftonni o‘qigunimizcha o‘tirib turaylik», dedik. Bas, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam oldimizga chiqdilar va:

«Hali ham shu yerdamisizlar?» dedilar.

«Ha, yo Allohning Rasuli. Xuftonni o‘qigunimizcha o‘tirib turaylik, dedik», deb javob berdik.

«Yaxshi qilibsizlar» yoki «To‘g‘ri qilibsizlar», dedilar u zot. So‘ngra boshlarini osmonga ko‘tardilar. Ko‘pincha shunday qilar edilar. Ke­yin u zot:

«Yulduzlar osmon uchun omonlikdir. Qachon yulduzlar ketsa, osmonga unga tahdid qilingan narsa keladi. Men sahobalarim uchun omonlikdirman. Qachon men ketsam, sahobalarimga ularga tahdid qilingan narsa keladi. Sahobalarim ummatim uchun omonlikdirlar. Qachon sahobalarim ketsalar, ummatimga ularga tahdid qilingan narsa keladir», dedilar».

Muslim rivoyat qilgan.

Ushbu hadisi sharifda Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning masjidlarida bo‘ladigan suhbatlardan birining mazmuni haqida so‘z ketmoqda. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning masjidlari o‘sha paytdagi Islom jamiyatining qalbi – yuragi ekanligi hammaga ma’lum. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning shaxslari musulmonlarga o‘rnak bo‘lganidek, u zotning masjidlari ham o‘zga masjidlarga o‘rnakdir. Islom jamiyatida har bir masjid o‘z qavmidan tashkil topgan kichik jamiyatning tinimsiz urib turgan yuragi bo‘lishi kerak.

Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam mazkur suhbatda sahobai kiromlarga ajoyib o‘xshatish ila o‘zlarining fazllarini bayon qilib bermoqdalar:

«Yulduzlar osmon uchun omonlikdir».

Yulduzlar osmonda tursalar, osmon omon bo‘ladi. Ular osmonning omonlik ishonchlaridir.

«Qachon yulduzlar ketsa, osmonga unga tahdid qilingan narsa keladi».

Osmonga tahdid qilingan narsa uning nizomining buzilishi va qiyomat qoim bo‘lishidir.

«Men sahobalarim uchun omonlikdirman».

Osmon yulduzlar bilan omon turganidek, sahobai kiromlar ham Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam bilan tinch-omon yashar ekanlar.

«Qachon men ketsam, sahobalarimga ularga tahdid qilingan narsa keladi».

Sahobai kiromlarga tahdid qilingan narsa ularning oralarida xilof va kelishmovchiliklar kelib chiqishidir.

«Sahobalarim ummatim uchun omonlikdirlar».

Osmon yuduzlar bilan, sahobai kiromlar Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam bilan tinch-omon yashaganlaridek, Islom ummati ham sahobai kiromlar bilan tinch yashar ekanlar.

«Qachon sahobalarim ketsalar, ummatimga ularga tahdid qilingan narsa keladir».

Islom ummatiga tahdid qilingan narsa havoi nafsga ergashish va molu dunyoga o‘ch bo‘lish kabi nuqsonlarga mubtalo bo‘lishdir.

Ushbu hadisi sharifdan sahobai kiromlarning fazllari qanchalik ulug‘ ekanligini bilib olishimiz kerak. Ana shunday ulug‘ fazl egalari bo‘lgan zotlarni hurmatlash va ulardan o‘rnak olish musulmon ummatining burchidir.


«Hadis va hayot» kitobining 21-juzidan olindi