Sayt test holatida ishlamoqda!
04 Iyul, 2025   |   9 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:11
Quyosh
04:55
Peshin
12:33
Asr
17:42
Shom
20:04
Xufton
21:40
Bismillah
04 Iyul, 2025, 9 Muharram, 1447

Hakim at-Termiziy rivoyat qilgan hadislardan

07.02.2017   32243   5 min.
Hakim at-Termiziy rivoyat qilgan hadislardan

Anas ibn Molik roziyallohu anhu rivoyat qiladi: Rasulullohsollallohu alayhi va sallam: “Albatta Allohning odamlarni farosat orqali biladigan (yoki taniydigan) bandalari bordir (Hakim Termiziy rivoyati).

*   *   *

Zubayr ibn Avvom roziyallohu anhu Nabiy sollallohu alayhi va sallamdan rivoyat qilgan hadisi qudsiyda: Albatta rizq eshigi yetti osmonning ustidan ochiqdir. U Arshgacha yetib borgan. O‘sha eshik tunu kun yopilmaydi. Alloh har bir bandaga niyati, sarf(-harajat)i, sadaqa va infoq qilishiga qarab o‘sha rizqdan (Yerga) tushiradi. Bas, kim (sadaqani) ko‘paytirsa, unga ham (rizqi) ko‘paytiriladi. Kim kamaytirsa, unga ham kamaytiriladi. Kim (bermasdan, baxillik qilib) ushlab qolsa, undan ham (baraka va keng rizq) ushlab qolinadi, deyilgan (Hakim Termiziy rivoyati).

*   *   *

  Ibn Mas’ud roziyallohu anhu rivoyat qiladi: “Qachon Allohning “Allohga qarzi hasana beradigan kishi bormi?” oyati nozil bo‘lganida, Abu Dahdoh al-Ansoriy: “Ey Rasululloh, Alloh bizdan qarz so‘rayaptimi?” dedi. U zot: “Ha, ey Abu Dahdoh”, dedilar. U: “Menga qo‘lingizni bering, ey Rasululloh”, dedi. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam unga qo‘llarini bergan edilar, u: “Men ushbu bog‘imni Rabbimga qarz qilib berdim. Unda olti yuzta xurmo daraxti bordir”, dedi. O‘sha paytda (uning ayoli) Ummu Dahdoh va oila a’zolari bog‘da edilar. Abu Dahdoh kelib: “Ey Ummu Dahdoh”, deb chaqirgan edi, ayoli: “Labbay”, deb javob berdi. “Bog‘dan chiq. Men uni Rabbim azza va jallaga qarz qilib berdim”, dedi Abu Dahdoh(Hakim Termiziy rivoyati).

*   *   *

 Al-Hakim at-Termiziy “al-Amsal minal Kitab vas Sunna” asarida quyidagi hadisni keltiradi: «Mujohid (rahmatullohi alayh) dedi: “Ibn Umarga Makkadan Madinaga qadar hamrohlik qilib, Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam)dan faqat shu hadisnigina rivoyat qilganini eshitdim: “Mo‘minning misoli asalari kabidir. Agar u bilan hamnishin bo‘lsang, nafi tegadi, u bilan sherik bo‘lsang, nafi tegadi, maslahat olsang, nafi tegadi, hamroh bo‘lsang, nafi tegadi. Uning har bir narsasidan manfaat yetadi. Asalari ham shunday, uning har narsasi foydali”» (Hakim Termiziy rivoyati).

*   *   *

Alloh taolo shunday deb buyurmish:
"Ey Muso! Sen Meni ko‘rmassan, zero, Meni ko‘rgan darhol o‘ladi. Jonsiz narsalar ko‘rsa yemiriladi, yashnab turgan narsa ko‘rsa xazon bo‘ladi. Meni faqat ko‘zlari o‘limni bilmaydigan, jasadlari chirimaydigan jannat ahli ko‘rgay".
(Hakim Termiziy Ibn Abbos raziyallohu anhu hazratlaridan rivoyat etgan).

*   *   *

"Qullarimdan birining tanini, molini va yoki bolasini bir musibatga solganimda u qulim buni yaxshi bir sabr ila qarshilasa, qiyomat kunida u kimsa uchun tarozu qurmoqdan yoxud nomai a’mol ochmoqdan uyalgayman".
(Hakim Termiziy Anas raziyallohu anhudan rivoyat etganlar).

*   *   *

Muso alayhissalom janobi Haqqa xitoban:
Yo Rabbiy! Men qullaringdan kimni sevishingni bilmoq va men ham uni sevmoqni istayman,— dedi. Janobi Haq;
Meni ko‘p zikr etgan qulimni ko‘rganing zamon bilki, Men uni sevgayman. Meni zikr etmaganlarni ko‘rganingda esa anglaki, Men ularni xush ko‘rmagayman, -  dedi.
(Hakim Termiziy Hasan Basriydan rivoyat etganlar, hadis hasan, mursaldir).

*   *   *

Anas raziyallohu anhuning Rasuli Akramdan qilgan rivoyatiga ko‘ra Alloh taolo:
"Qo‘llarini Menga cho‘zib duo qilgan qulimning qo‘llarini bo‘sh qaytarmakdan hayo qilgayman",— dedi. Malaklar:
Ey, bizning Rabbimiz! U yarlaqamoqqa loyiq emasdir,-— dedilar. Alloh taolo:
Lekin Men taqvoga (jazo va azobimdan qo‘rqishlariga, iymon va ibodat keltirishlariga) ham, mag‘firatga ham loyiqman. Sizni shohid qilamanki, Men uni mag‘firat etdim!— degan javobini berdi.
(Hakim Termiziy) "Navodirul-usul"da rivoyat etgan).

*   *   *

Muoz ibn Jabaldan (r.a.) rivoyat qilinadi: Rasululloh (s.a.v) dedilar: “Eng yaxshi kasb tijoratchilarning kasbi bo‘lib, ular yolg‘on gapirmaydi, omonatga xiyonat qilishmaydi, va’daga vafo etishadi, sotib olsalar yomonlashmaydi, sotsalar qimmatga sotishmaydi, birovning haqini berishni cho‘zishmaydi, o‘zlarining haqlarini olishda qiyinlashtirishmaydilar” (Imom Hakim at-Termiziy rivoyati).

*   *   *

Hadisi qudsiyda Alloh taolo aytadi: “Ulug‘lik, ulug‘vorlik, faxr menikidir. Taqdir mening sirimdir. Kim men bilan shularning birida tortishsa, uni do‘zaxga uloqtiraman (Hakim Termiziy rivoyati).

 

  Sayyid Muhyiddin maxdum madrasasi

 

 

 

Hadisi sharif
Boshqa maqolalar

Vafot etgan ota-onamga qanday yaxshilik qilishim mumkin?

30.06.2025   5010   3 min.
Vafot etgan ota-onamga qanday yaxshilik qilishim mumkin?

Farzand uchun ota-onaga xizmat qilib, ularning roziligini olishdan ham ulug‘roq saodat yo‘q. Boisi Alloh taolo rizosi ota-ona roziligiga bog‘langan.

Mehribon Robbimiz ota-ona roziligini topish uchun bizlarga uning yo‘llari va vositalarini oson qilib qo‘ygan. Nafaqat hayotliklarida, balki dunyodan ko‘z yumganlaridan keyin ham ularga yaxshilik qilish shulardan biridir.

Shariatimizda ota-ona nafaqat hayotlik chog‘larida, balki ular bu dunyodan o‘tib ketganlaridan keyin ham haqlarini ado etmoqlik farzand zimmasidagi vazifalardan sanaladi. Ana shulardan biri ota-ona yaqinlari va do‘stlariga yaxshilik qilishdir.

Ibn Dinordan rivoyat qilinadi: “Abdulloh ibn Umarning eshagi va sallasi bo‘lar edi. Bir kuni o‘sha eshagini minib ketayotgan edi, oldidan bir a’robiy o‘tib qoldi. Shunda  “Sen falonchining o‘g‘li emasmisan?” dedi. U: “Ha, shunday”, dedi. Ibn Umar unga eshakni berib, “Bunga minib ol”, dedi va sallasini berib: “Buni boshingga o‘rab ol”, dedi.

Sheriklaridan biri unga: “Alloh sizni mag‘firat qilsin! Charchaganda minib turadigan eshagingizni, boshingizga o‘raydigan sallangizni mana shu a’robiyga berdingiz-a?” dedi. Ibn Umar: “Men Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning “Yaxshiliklarning eng yaxshisi – kishi otasi ketganidan (vafot etganidan) so‘ng uning yaxshi ko‘rganlariga yaxshilik qilishidir”, deganlarini eshitganman. Uning otasi (otam) Umarning do‘sti edi”, dedi” (Imom Muslim rivoyati).

Abu Usayd Molik ibn Rabi’a So’idiy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning huzurlarida edik, Bani Salimalik bir kishi kelib, “Yo Allohning Rasuli, ota-onamning vafotidan keyin ularga qilishim mumkin bo‘lgan yaxshiliklardan biror narsa qoldimi?” dedi. U zot: “Ha. Ularning haqqiga duo qilish, ular uchun istig‘for aytish, ulardan keyin ahdlariga vafo qilish, ular orqaligina bog‘lanadigan silai rahmni bog‘lash va ularning do‘stlarini ikrom qilish”, dedilar (Imom Abu Dovud rivoyati).

Hadisi sharifda farzand o‘z ota-onasiga qiladigan yaxshilik ularning vafotlaridan keyin ham davom etishi lozimligi bayon qilinmoqda. Ya’ni, farzand ota-onasi haqqiga ularning vafotidan keyin ham mag‘firat so‘rab duo qilib tursa, ular uchun Alloh taologa istig‘for aytishni kanda qilmasa, inshoAlloh ota-onasining savobiga savob qo‘shilib boraveradi, darajasi esa ko‘tariladi. Yana bir muhim jihat shuki, farzandlar ota-onasining yaqinlariga hamisha sila rahm qilishi, ularning hollaridan xabar olib turishlari lozim.

Imom Buxoriy rivoyat qilgan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “Otangning do‘stligiga rioya qil, shunda Alloh taolo nuringni so‘ndirmaydi”, deganlar.

Demak, ota bilan do‘stlashgan har qanday odamlardan aloqani uzmaslik kerak.

 

Ilyosxon AHMЕDOV