Sayt test holatida ishlamoqda!
05 Iyul, 2025   |   10 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:12
Quyosh
04:56
Peshin
12:33
Asr
17:42
Shom
20:03
Xufton
21:39
Bismillah
05 Iyul, 2025, 10 Muharram, 1447

Muhammad alayhis salomning 99 ismlari

23.01.2017   65974   4 min.
Muhammad alayhis salomning 99 ismlari
  • Muhammad- maqtaluvchi.
  • Ahmad- Allohga hamd aytuvchi.
  • Hamid- Allohga hamdu sano aytuvchi.
  • Mahmud- maqtalgan.
  • Ahid- fazilatlar bobida yagona.
  • Vohid- axloq- odobda yagona.
  • Hoshir- o‘z ummatlarini qiyomat kuni mahshargohga yig‘uvchi.
  • Oqib- hamma payg‘ambarlar oxiri.
  • Toho- bu so‘zning ma’nosi Allohgagina ma’lum.
  • Yosin- bu so‘zning ma’nosi ham Allohgagina ma’lum.
  • Tohir- toza, pok.
  • Mutahhar- dili poklangan.
  • Tayyib- pok, xushtabiat.
  • Sayyid-Xoja.
  • Rasul- elchi, payg‘ambar.
  • Nabiy- payg‘ambar.
  • Rasulur-rohma- rahmat payg‘ambari.
  • Qayyim- to‘g‘ri yo‘ldan boruvchi.
  • Jomi’ - barcha yaxshi fazilatlarni o‘zida mujassam etuvchi.
  • Muqtafiy – ergashuvchi (haq yo‘lga).
  • Muqaffiy – ergashtiruvchi (o‘ziga).
  • Rasululmalohim – jangu jahon payg‘ambari.
  • Rasulur- roha – rohat payg‘ambari.
  • Komil – yetuk.
  • Iklil – toj.
  • Muddassir – qo‘rquvdan matohga o‘ranib olgan.
  • Muzzammil – muddassir.
  • Abdulloh – Allohning bandasi.
  • Habibulloh – Allohning suyuklisi.
  • Safiyyulloh – Allohning tanlagani.
  • Najiyyulloh – Allohning sirdosh do‘sti.
  • Kalimulloh – Alloh bilan so‘zlashuvchi.
  • Xotamulanbiyo – nabiylar oxiri, ularning xotimasi.
  • Xotamurrosul - Rasullar xotimasi.
  • Muqyiy – dinni turgizguvchi (rivojlantirguvchi).
  • Munjiy – xaloskor.
  • Muzakkir – eslatuvchi (Allohni va oxiratni).
  • Nosir – yordam etuvchi.
  • Mansur – yordam berilgan, dushmanlari ustidan zafar topgan.
  • Nabiyyur – rohma – rahmat payg‘ambari.
  • Nabiyyuttavba – tavbaga targ‘ib etuvchi payg‘ambar.
  • Harisun alaykum – ummatlariga mehribon.
  • Ma’lum – hammaga ma’lum.
  • Shahir – hammaga mashhur.
  • Shohid – guvoh.
  • Shahid – guvoh.
  • Mashhud – guvohlik berilgan.
  • Bashir – xushxabar beruvchi.
  • Mubashshir - xushxabar beruvchi.
  • Nazir – azoblardan ogohlantirguvchi.
  • Munzir – oxirat azoblaridan ogohlantirguvchi.
  • Nur – nur.
  • Siroj – chiroq, quyosh.
  • Misboh – chiroq.
  • Hudo – hidoyat qilguvchi.
  • Muxtor – tanlab olingan.
  • Ajir – dinga xizmat qilguvchi.
  • Jabbor – ayblarni yopguvchi.
  • Abul – Qosim – Qosimning otasi.
  • Abul – Tohir – Tohirning otasi.
  • Abut – Tayyib – Tayyibning otasi.
  • Abu Ibrohim – Ibrohimning otasi.
  • Mushaffa’ – shafoat huquqi berilgan.
  • Shafi’ – shafoat etuvchi (qiyomat kuni gunohkor ummatlarning kechirilishini Allohdan so‘rovchi).
  • Solih – yaxshi ishlarni qiluvchi, Allohning buyruqlarini ado etuvchi.
  • Muslih – isloh etuvchi, tuzatuvchi (o‘rtani).
  • Muhaymin – ummatlari ishini kuzatib turuvchi.
  • Sodiq – rostgo‘y.
  • Musaddiq – tasdiq etuvchi.
  • Sidq – rostgo‘y.
  • Sayyidulmursalin – payg‘ambarlar hojasi.
  • Imomulmuttaqin – taqvodorlar peshvosi.
  • Qoidulg‘urril – muhajjalin – qiyomat kuni sajda qilgan a’zolaridan nurlar chiqib turuvchi ibodatli ummatlarini jannatga eltuvchi.
  • HalilurRahmon – Rahmonning do‘sti.
  • Barr – xayrli, solih amallar qiluvchi.
  • Mabarr – hamma yaxshiliklar manbai.
  • Vajih – go‘zal yuzli.
  • Nasih – nasihatgo‘y.
  • Nosih – nasihatchi.
  • Vakil – vakil, ishonch egasi, kafil.
  • Mutavakkil – tavakkal etuvchi.
  • Kafil – kafil, kafolatiga oluvchi.
  • Shafiq – shafqatli, mehribon.
  • Muqimus – sunna – sunnatni tiklovchi.
  • Muqaddas – ulug‘lanuvchi, gunohlardan pok.
  • RuhulQudus – muqaddas ruh.
  • RuhulHaq – haqqoniy ruh.
  • RuhulQist – adolatli ruh.
  • Kofiy – kifoya qiluvchi (diniy ehtiyojlarga).
  • Muktafiy – kifoyalanuvchi (Allohning amrlari bilan).
  • Bolig‘ – oliy darajalarga yetgan.
  • Muballig‘ – Alloh tomonidan kelgan barcha diniy ahkomlarni ummatlariga to‘la yetkazuvchi.
  • Shofiy – shifokor (qalb kasalliklariga va ma’naviy illatlarga nisbatan).
  • Vosil – yetishuvchi (Allohning roziligi va diydoriga).
  • Mavsul – yetishiluvchi (ya’ni on hazratning shafoatlariga va diydorlariga ummatlari yetishurlar, inshoolloh).
  • Sobiq – barcha fazilat va sharafda oldinda boruvchi.
  • Soiq – ummatlarini bu dunyoda iymon va amal sari, oxiratda esa, do‘zaxdan jannat sari haydovchi.
  • Hodiy – to‘g‘ri yo‘dga boshlovchi.
  • Muhdiy – hadiya, ehson sohibi.

Toshkent islom instituti 4-kurs talabasi

Tojiddinov Abdussomad Abdulbosit o‘g‘li

Siyrat va islom tarixi
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Har qanday qoraning ichida oq bor

04.07.2025   1204   4 min.
Har qanday qoraning ichida oq bor

Bismillahir Rohmanir Rohiym

ismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Qavming yangi musulmon bo‘lmaganida...

Oisha onamiz roziyallohu anho Nabiy sollallohu alayhi vasallamdan Hijri Ismoil haqida so‘radilar:

- Ey Allohning Rasuli! U ham Ka’badanmi?

- Ha, u ham Ka’badan!

- Nima uchun uni Ka’baning ichiga kiritishmagan?

- Chunki o‘shanda qavmingning nafaqasi yetmay qolgan!

- Nega Ka’baning eshigi baland qurilgan?

- Qavming o‘zi istaganiga Ka’baga kirishga ruxsat berib, istamaganiga ruxsat bermaslik uchun! So‘ngra Nabiy sollallohu alayhi vasallam yana dedilar:

Agar qavming yangi musulmon bo‘lmaganida va ularning qalbi inkor qilishidan qo‘rqmaganimda, Ka’bani buzishga amr qilar va undan chiqarilgan narsalarni yana uning ichiga kiritib, boshqatdan qurar edim. Uni yerga barobar etib, ikki eshik qilardim. Biri sharqiy tomonida, ikkinchisi g‘arbiy tomonida. Uni Ibrohim alayhissalomning poydevoriga yetkazardim!

Abdulloh ibn Zubayr roziyallohu anhumo Hijozda hukmronlikni qo‘lga kiritgach, xolasi Oisha onamiz unga yuqoridagi hadisni aytib berdilar. U Ka’bani buzib Ibrohim alayhissalomning davridagidek qilib qurdi. So‘ngra Hajjoj Abdulloh ibn Zubayrni qatl etgach, Ka’bani buzib, yana Quraysh mushriklari davridagidek qilib qurdi.

Abbosiylardan Abu Ja’far Mansur xalifa bo‘lgach, Ka’bani buzib, yana Ibrohim alayhissalom davridagidek qilib qurmoqchi bo‘ldi. Bu to‘g‘risida imom Molik rohimahulloh bilan maslahat qildi. Imom Molik rohimahulloh unga dedilar:

- Menimcha, uni hozirgi holida qoldirganing yaxshi. Yo‘qsa, Ka’ba podshohlar o‘rtasida o‘yinga aylanadi!

Bizga kerakli nuqta Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning «Qavming yangi musulmon bo‘lmaganida edi...» degan gaplaridir!

Nabiy sollallohu alayhi vasallam Oisha onamizga bugungi Ka’bani Ibrohim alayhissalom davridagi Ka’ba emasligini, uni buzishni, Ibrohim alayhissalom qanday qurgan bo‘lsalar, shunday qilib qayta qurishni istayotganlarini aytyaptilar. Ammo Fathdan so‘ng islomga yangi kirgan qurayshliklarning iymonidan xavfsirayaptilar. Bu u zotning chiroyli siyosatlarini, foyda bilan zararning rioyasini qilganlarini anglatadi!

Islomda zararni daf qilish foyda keltirishdan oldinda turadi. Masalan, bir to‘g‘ri ish bor. Ammo uni qilsangiz, ortidan zarar keladi. Yaxshisi, uni qilmasligingiz kerak. Ana shu narsa muhim bir hayot darsidir!

Gohida bir qizni boshqa bir munosib bo‘lmagan kishiga turmushga berib zulm qilib qo‘yamiz. U qizimiz turmush o‘rtog‘i bilan yashay olmaydi. Undan ajralishga harakat qiladi. Bu unga foydali bo‘lib ko‘rinadi. Ammo bu ajralishdan o‘rtadagi farzandlar uvol bo‘lishi mumkin. Ona farzandlarini o‘zi bilan olib keta olmaydi yoki ularni tashlab ham keta olmaydi. Ana shunaqa paytda savob umidida uni sabrga chaqiriladi, ajralishga undalmaydi. Chunki ajralishda bir kishiga manfaat, ammo bir necha kishiga zarar bor!

Hayotdagi barcha ishlarni shunga qiyos qiling. Hayotda hamma narsa bir xil emas. Bir narsa ziyoda bo‘ladi, yana bir narsa ikkita narsaga teng bo‘ladi. Bu hayot chigal. Bunda har qanday oqning ichida qora bor. Har qanday qoraning ichida esa oq bor. Oqil inson o‘zidagi ko‘p oqni saqlab qolish uchun ozgina qorani qabul qiladi.

Umar roziyallohu anhu ajoyib gap aytganlar: «Yomondan yaxshini ajratib olgan inson ziyrak emas, ikkita yomondan yaxshisini ajratib olgan inson ziyrakdir».

Hayot bizni gohida ikkita achchiq narsadan birini tanlashga majbur qiladi. Zakiy inson to‘g‘ri amalda bo‘lgan, yaqinlashib yurgan va foyda bilan zarar o‘rtasini solishtira oladigan kishidir. Haq deb hamma narsa aytilavermaydi!


«Nabaviy tarbiya» kitobi asosida tayyorlandi

Maqolalar