Siyrat kitoblaridan birini o‘qir ekanman, oldin o‘zim ahamiyat bermagan bir voqea meni o‘ziga jalb etdi. Ishda ham, boshqa vaqt ham shu voqea tez-tez xayolimga kelaverdi. Shu sabab bu voqea haqida birgalikda tafakkur qilish maqsadida sizlarga ham ilindim...
Payg‘ambarimiz alayhissalomning amakilari Abu Tolib va ayollari Xadija roziyallohu anho vafot qilganlaridan so‘ng Nabiy sollallohu alayhi vasallamni himoya qiladigan kishi bo‘lmay qoldi. Musulmonlarga nisbatan ozor yanada kuchaydi, da’vat ishi to‘xtab qolayozdi. Shunda Nabiy sollallohu alayhi vasallam u yer sharafli kishilarning shahri deb, ularning Islomga kirishlaridan umidvor bo‘lgan holda Toifga yo‘l oldilar. Zayd ibn Horisa roziyallohu anhu u zot alayhissalomga hamroh bo‘ldilar. Yo‘l yurib, mashaqqat chekib Toifga ham yetib bordilar. Nabiy sollallohu alayhi vasallam Toifning ulug‘lari ila uchrashib, ularni Islomga chaqirdilar. Natija esa u zot alayhissalom kutganlaridan tamomila teskari bo‘ldi. Ular Payg‘ambarimiz alayhissalomni haqorat qilishdi, mazax qilishdi. Ko‘p ozorlar berib, hatto u zot alayhissalomning muborak qonlari to‘kilganda ham ozorni to‘xtatishmadi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam bir zum dam olaman deb to‘xtasalar yeryutkur qavm ortlaridan quvib yetib kelar, toshlarni yomg‘ir kabi yog‘dirar edi. Nabiy sollallohu alayhi vasallamning himoyalarida turib Zayd ibn Horisa roziyallohu anhu ham jabrlandilar. Shu tariqa ikkilari ulardan nari bo‘lib, bir mevazorga kirdilar va Payg‘ambar alayhissalom Allohga duo qildilar. Mevazorning xo‘jayini Nabiy sollallohu alayhi vasallamning hollariga achinganidan, o‘zining Addos ismli xizmatkoriga meva berib, ularning yoniga yubordi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam mevadan olib, yeyishdan oldin “Bismillah” dedilar. Shunda Addos ajablanib, bu hududda bu so‘zdan foydalanilmasligini izhor qildi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam undan “Sen qayerdan kelgansan?” deb so‘radilar. Addos “Naynavodanman” degan edi, Payg‘ambarimiz alayhissalom “Allohning solih bandasi Yunus ibn Matto’ yashagan o‘sha Naynavodanmisan?” dedilar. U: “Sen uni qayerdan bilasan?” dedi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam “U ham nabiy edi, men ham nabiyman” dedilar.
Addos roziyallohu anhu Nabiy sollallohu alayhi vasallamning peshona va qo‘llaridan o‘pib musulmon bo‘ldi...
Bu voqeaning e’tiborimni tortgan joyi shu bo‘ldiki, Nabiy sollallohu alayhi vasallam va Zayd ibn Horisa roziyallohu anhu shuncha mashaqqat ila o‘zga shaharga borib, ularni Islomga chaqirsalar ham Alloh taolo hidoyatni nasib qilmagani uchun Toif ahli Islomga kirmadi. Bog‘ga kirganlarida esa, ular kutmaganda, bir og‘iz kalima – “Bismillah” sababidan Alloh taolo asli xristian bo‘lgan bir kishini musulmon bo‘lishini nasib ayladi. Alloh taolo Addos roziyallohu anhuni hidoyatga boshlagan edi...
G‘iyosiddin Muhammad Yusuf
Ibn Javziy rahimahulloh aytadi: “Bir ajoyib holat haqida fikr yuritdim: ba’zida mo‘minning boshiga bir ish tushsa, u astoydil duo qiladi, ammo duolarining ijobati ko‘rinmaydi. Umidsizlikka tushay deganda, uning qalbiga qaraladi. Agarda u Allohning fazlidan umidini uzmagani holda taqdiriga rozi bo‘lsa, duoning ijobati tezlashadi. Bu ma’nolar Alloh taolo nozil qilgan oyati karimada o‘z ifodasini topgan: «...Hatto Payg‘ambar va iymonli kishilar: “Allohning yordami qachon (kelar ekan)?» degan edilar. Ogoh bo‘lingki, Allohning yordami (hamisha) yaqindir”»[1].
Shunday holat Ya’qub alayhissalom bilan ham bo‘lgan. U zotning o‘g‘illari Yusuf alayhissalom dom-daraksiz yo‘qolib qolganida, kushoyish kelishidan noumid bo‘lmaganlar. Keyingi o‘g‘illari ham tortib olinganida, u zot Allohning fazlidan umidlarini uzmaganlari holda: «...Shoyadki, Alloh ularning (Yusuf, Binyamin va Misrda qolgan o‘g‘limning) barchalarini (bag‘rimga) qaytarsa...»[2], deganlar.
“Duoyimning ijobat bo‘lish muddati uzayib ketdi”, deb qayg‘urmang. Alloh taolo sizning tazarruingiz, yalinib-yolvorishlaringizni ko‘rishni iroda qilmoqda. Sizni qilgan sabringizga ajr ila mukofotlamoqchi. Siz shayton bilan jang qilishingiz uchun ham duoyingizning ijobatini kechiktirish ila sizni sinayapti.
Gohida Alloh taolo sizning aziymat, qat’iyatingiz naqadar quvvatli ekani va baloga qanchalik sabrli ekaningizni ko‘rish uchun ham dard berib imtihon qiladi. Agar sabr qila olsangiz, demak, siz itoatkor bandalar safidasiz. Bordi-yu, irodasizlik qilsangiz, ziyonkorlardan bo‘lasiz. Sabrdan keyin faqat va faqat yechim, yorug‘ kunlar bor.
Aliy ibn Abu Tolib roziyallohu anhu: “Sabr qilsang, ajrga ega bo‘lasan, baribir yozilgani bo‘ladi. Sabrsizlik qilsang, gunohkor bo‘lib qolasan, baribir yozilgani bo‘ladi”, deganlar.
Shoir aytadi:
Baloyu imtihon kelsa, alarga har on rizo ko‘rsat,
Sinov bergan sihatni ham O‘zi bergay aniq, albat.
Bandasiga ne hukm etsa, hikmati bor, itoat qil,
Bitganidan qutulmoqlik chorasizdir, bil, ey g‘ofil!
Noumidlik xanjarini ko‘kragingga urma ammo,
Ki Allohning qudratila yechilgaydir har muammo.
Allohdan umidingizni uzmang. Sinovlarga sabr qiling, shundagina ulkan ajrlarni qo‘lga kiritasiz. Fazl ibn Sahl aytadi: “Kasalliklarda ne’matlar bor”. Bu borada quyidagilarga e’tiborli bo‘ling:
– gunohlardan tozalash;
– savobni qo‘lga kiritish;
– g‘aflatdan uyg‘onish;
– sog‘lik ne’matini eslab qo‘yish;
– tavbaga shoshilish.
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Baqara surasi, 214-oyat.
[2] Yusuf surasi, 83-oyat.