Sayt test holatida ishlamoqda!
25 Iyun, 2025   |   29 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:06
Quyosh
04:51
Peshin
12:31
Asr
17:41
Shom
20:03
Xufton
21:42
Bismillah
25 Iyun, 2025, 29 Zulhijja, 1446

Hamza ibn Habib az-Zayyotning tushlari

10.11.2016   10389   15 min.
Hamza ibn Habib az-Zayyotning tushlari

Hofiz Al-Mizziy o‘zining «Tahzib alkamal» kitobida, Ibn Javziy «Sifatu as sofva»da, Ibn Shohin «Isharot fi ilmil’ibarot» asarida Xalaf ibn Hishomdan rivoyat qiladi: «Sulaym menga shunday deb aytib berdi: «Men Hamza ibn Habib az-Zayyotning oldiga kirib, uni chakkasini yerga berib, yig‘lab yotgan holda ko‘rdim va: «Sendan Allohning panohiga qochaman!», dedim. Shunda u: «Ey, nega panoh so‘rayapsan?! Bu kecha men tush ko‘rdim: go‘yo qiyomat qoim bo‘libdi, Qur’on qorilari chaqirilayotgan ekan. Men ham hozir bo‘lganlar ichida edim. Bir so‘zlovchining shirin so‘zlar bilan: «Menga faqat Qur’onga amal qilganlargina kiradi», deyayotganini eshitib, orqaga tisarildim. Shunda hotifdan bir ovoz mening ismimni aytib: «Hamza ibn Habib az-Zayyot qani?», dedi. Men: «Labbay, ey Allohning jarchisi, labbay», dedim. Shu payt bir farishta menga: «Labbay, Allohim, labbay», degin!», dedi. Men uning aytganini aytdim. Keyin meni bir uyga kirgizdi, men u yerda qorilarning shovqinini eshitdim. Bu joyning haybatidan qaltirab turib qoldim. Shunda bir so‘zlovchining: «Senga zarari yo‘q. O‘qi va ko‘taril», deganini eshitdim. Yuzimni burib qarasam, oq durdan bo‘lgan bir minbarning oldida turibman. Uning ikki tabaqasi sariq yoqutdan, zinalari yashil zabarjaddan ekan. Menga: «O‘qi va ko‘taril», dedi. Men uning ustiga chiqdim. Keyin menga: «An’om» surasini o‘qi!», deyildi. Men o‘qishga kirishdim, biroq kimga o‘qib berayotganimni bilmasdim. Nihoyat oltmishinchi oyatgacha yetib keldim. «U bandalari ustidan mutlaq g‘olibdir» oyatiga kelganimda, menga: «Ey Hamza! Bandalarim ustida mutlaq g‘olib emasmanmi?» dedi. «Ha, shundaysan», dedim. U Zot: «To‘g‘ri aytding. O‘qiyver», dedi. Men o‘qib, surani tamomladim. Yana: «O‘qi!» dedi. Men «A’rof»ni o‘qib, nihoyat uning oxiriga kelib, sajdaga egildim. Shunda U Zot: «Senga o‘tmishdagilari yetarli, sajda qilma, ey Hamza. Bu qiroatni senga kim o‘qitdi?», dedi. «Sulaymon», dedim. «To‘g‘ri aytding. Sulaymonga kim o‘qitgan?», dedi. «Yahyo», dedim. «Yahyo to‘g‘ri aytibdi. Yahyo kimga o‘qib bergan?», dedi. «Abu Abdurrahmon Sulamiyga», dedim. «Abu Abdurrahmon to‘g‘ri aytibdi. Abu Abdurrahmonga kim o‘qitibdi?», dedi. «Nabiyingning amakisining o‘g‘li Aliy ibn Abu Tolib», dedim. «Aliy to‘g‘ri aytibdi. Aliyga kim o‘qitibdi?», dedi. «Nabiying sollallohu alayhi vasallam», dedim. «Nabiyimga kim o‘qitibdi?» dedi. «Jibriyl», dedim. «Jibriylga kim o‘qitibdi?», dedi. Men jim qoldim. Shunda menga U Zot: «Ey Hamza, «Sen» deb ayt», dedi. Men esa «Sen» deb aytishga jur’at qila olmasdim. U Zot: «Sen» deb ayt», dedi. Men: «Sen», dedim. «Rost aytding, ey Hamza! Qur’onning haqqi shuki, Men Qur’on ahlini albatta ikrom qilajakman. Ayniqsa, agar Qur’onga amal qilgan bo‘lsalar. Ey Hamza, Qur’on Mening kalomim. Men hech kimni Qur’on ahlini sevganimdek sevmaganman. Yaqin kel, ey Hamza», dedi. Men yaqin keldim. U Zot qo‘lini g‘oliyaga (xushbo‘ylikka) soldida,  uni menga surtdi va: «Buni faqat senga qilayotganim yo‘q. Sendan oldingi va keyingi senkabi kishilarga shunday qilganman. Kim sen Qur’on o‘qitganing kabi Qur’on o‘qitsa, faqatgina Mening huzurimga keladi. Huzurimda senga berkitganlarim bundan ham ko‘p, ey Hamza. Do‘stlaringga Mening Qur’on ahliga muhabbatim qanchalar ekanini va ularga qanday muomalada bo‘lishimni bildir. Ular Mening tanlangan, eng yaxshi bandalarimdir. Ey Hamza! Izzatim va ulug‘ligimga qasamki, Qur’on tilovat qilgan tilni, uni yod olgan qalbni, uni tinglagan quloqni va unga qaragan ko‘zni do‘zaxda azoblamayman», dedi. Men: «O‘zing poksan! O‘zing poksan! Ey Robbim!», dedim. U Zot: «Ey Hamza! Mus'hafga qarab o‘quvchilar qani?», dedi. Men: «Hofizlarimi?» dedim. «Yo‘q! Lekin uni Men ular uchun muhofaza qilaman. Ular Mening huzurimga kelishganda Men ularni har bir oyat uchun bir daraja ko‘taraman», dedi. Hamza Sulaymga: «Sen endi meni yig‘lab, chakkamni tuproqqa belaganim uchun malomat qilasanmi?», dedi».

 

Qur'oni karim
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Feyk xabar tarqatish yolg‘onga sheriklikdir

25.06.2025   345   2 min.
Feyk xabar tarqatish yolg‘onga sheriklikdir

Bugungi kunda axborot tarqatish imkoniyati har bir insonda mavjud. Birgina so‘z, aloqa qurilmalaridagi birgina harakat butun jamiyatda shov-shuv, vahima keltirib chiqarishi mumkin. Anglamay yoki o‘yinqaroqlik bilan yoki maqsadli yolg‘on axborot tarqatish hollari ko‘p kuzatilmoqda. Xususan, din va e’tiqod kabi nozik masalalarda tarqatilayotgan feyk xabarlar nafaqat shaxsiy xatolik, balki jamiyatga salbiy ta’sir o‘tkazuvchi umumiy mas’uliyat hamdir.

Yolg‘on gapirish og‘ir gunohlardan sanaladi. Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam dedilar: “Rostgo‘ylikni mahkam tutinglar. Zero, rostgo‘ylik ezgulikka yo‘llaydi, ezgulik esa jannatga boshlaydi. Kishi rost gapirish va rostgo‘ylikka intilishda davom etaveradi, natijada Alloh huzurida rostgo‘y deb yoziladi. Yolg‘onchilikdan saqlaninglar. Zero, yolg‘onchilik gunohkorlikka, fojirlik esa do‘zaxga boshlaydi. Banda yolg‘on gapirish va yolg‘onchilikka intilishda davom etaveradi, nihoyat Alloh huzurida yolg‘onchi deb yozilad”, dedilar. (Imom Buxoriy, Muslim, Termiziy rivoyati).

Shunday ekan, haqiqatga to‘g‘ri kelmaydigan axborotni tarqatish qat’iy man qilingan.

Feyk xabar tarqatishning ko‘plab salbiy oqibatlari bor:

  1. Jamiyatda fitna keltirib chiqaradi – noto‘g‘ri ma’lumot odamlar o‘rtasida ishonchsizlik, gumon va bo‘linishlarga sabab bo‘ladi;
  2. Dinning mavqeyini tushiradi – to‘g‘ri tushunchalarni buzib ko‘rsatadi, e’tiqod qiluvchilarni adashtiradi;
  3. Rasmiy diniy muassasalarga nisbatan ig‘vo va ishonchsizlikni keltirib chiqaradi – feyk xabarlar ba’zan taniqli rasmiy diniy mas’ullar nomidan soxta fatvo va bayonotlar sifatida tarqatiladi;
  4. Jinoyatga olib boradi – ba’zi hollarda feyk xabarlar odamlarni tajovuzkor harakatlarga undaydi.

Qur’oni karimning Hujurot surasi 6-oyatda shunday marhamat qilinadi:

“Ey iymon keltirganlar! Agar fosiq xabar keltirsa, aniqlab ko‘ringlar, bilmay bir qavmga musibat yetkazib qo‘yib, qilganingizga nadomat chekuvchi bo‘lmanglar”.

Feyk, yolg‘on xabarlardan ehtiyot bo‘lish kerakligini Qur’oni karim ta’kidlamoqda. Demak, har qanday xabarni tekshirish va ehtiyot bilan yondoshish kerak.

Rost xabarni qanday ajratish mumkin:

  • Rasmiy axborot manbalariga tayanish;
  • Sarlavhasi emas, mazmuniga e’tibor berish;
  • Tarqatayotgan shaxs yoki sahtfalarni tekshirib ko‘rish;
  • Mutaxassislarga murojaat qilish.

Har bir xabar – tarqatuvchi uchun ham, undan foydalanuvchi uchun ham mas’uliyat. Aloqa vositalari va ijtimoy tarmoqlarga joylayotgan post bilan yo to‘g‘rilikni targ‘ib qilish, yoki odamlarni chalg‘itish mumkin.

Shunday ekan, feyk axborot tarqatish og‘ir ma’naviy jinoyatdir. Har bir musulmon bunday xatarli holatdan o‘zini va boshqalarni saqlashi lozim.

Xorazm viloyati Shayx Qosim bobo

jome masjidi imom-xatibi Shermuhammad Boltayev

MAQOLA