Hofiz Al-Mizziy o‘zining «Tahzib alkamal» kitobida, Ibn Javziy «Sifatu as sofva»da, Ibn Shohin «Isharot fi ilmil’ibarot» asarida Xalaf ibn Hishomdan rivoyat qiladi: «Sulaym menga shunday deb aytib berdi: «Men Hamza ibn Habib az-Zayyotning oldiga kirib, uni chakkasini yerga berib, yig‘lab yotgan holda ko‘rdim va: «Sendan Allohning panohiga qochaman!», dedim. Shunda u: «Ey, nega panoh so‘rayapsan?! Bu kecha men tush ko‘rdim: go‘yo qiyomat qoim bo‘libdi, Qur’on qorilari chaqirilayotgan ekan. Men ham hozir bo‘lganlar ichida edim. Bir so‘zlovchining shirin so‘zlar bilan: «Menga faqat Qur’onga amal qilganlargina kiradi», deyayotganini eshitib, orqaga tisarildim. Shunda hotifdan bir ovoz mening ismimni aytib: «Hamza ibn Habib az-Zayyot qani?», dedi. Men: «Labbay, ey Allohning jarchisi, labbay», dedim. Shu payt bir farishta menga: «Labbay, Allohim, labbay», degin!», dedi. Men uning aytganini aytdim. Keyin meni bir uyga kirgizdi, men u yerda qorilarning shovqinini eshitdim. Bu joyning haybatidan qaltirab turib qoldim. Shunda bir so‘zlovchining: «Senga zarari yo‘q. O‘qi va ko‘taril», deganini eshitdim. Yuzimni burib qarasam, oq durdan bo‘lgan bir minbarning oldida turibman. Uning ikki tabaqasi sariq yoqutdan, zinalari yashil zabarjaddan ekan. Menga: «O‘qi va ko‘taril», dedi. Men uning ustiga chiqdim. Keyin menga: «An’om» surasini o‘qi!», deyildi. Men o‘qishga kirishdim, biroq kimga o‘qib berayotganimni bilmasdim. Nihoyat oltmishinchi oyatgacha yetib keldim. «U bandalari ustidan mutlaq g‘olibdir» oyatiga kelganimda, menga: «Ey Hamza! Bandalarim ustida mutlaq g‘olib emasmanmi?» dedi. «Ha, shundaysan», dedim. U Zot: «To‘g‘ri aytding. O‘qiyver», dedi. Men o‘qib, surani tamomladim. Yana: «O‘qi!» dedi. Men «A’rof»ni o‘qib, nihoyat uning oxiriga kelib, sajdaga egildim. Shunda U Zot: «Senga o‘tmishdagilari yetarli, sajda qilma, ey Hamza. Bu qiroatni senga kim o‘qitdi?», dedi. «Sulaymon», dedim. «To‘g‘ri aytding. Sulaymonga kim o‘qitgan?», dedi. «Yahyo», dedim. «Yahyo to‘g‘ri aytibdi. Yahyo kimga o‘qib bergan?», dedi. «Abu Abdurrahmon Sulamiyga», dedim. «Abu Abdurrahmon to‘g‘ri aytibdi. Abu Abdurrahmonga kim o‘qitibdi?», dedi. «Nabiyingning amakisining o‘g‘li Aliy ibn Abu Tolib», dedim. «Aliy to‘g‘ri aytibdi. Aliyga kim o‘qitibdi?», dedi. «Nabiying sollallohu alayhi vasallam», dedim. «Nabiyimga kim o‘qitibdi?» dedi. «Jibriyl», dedim. «Jibriylga kim o‘qitibdi?», dedi. Men jim qoldim. Shunda menga U Zot: «Ey Hamza, «Sen» deb ayt», dedi. Men esa «Sen» deb aytishga jur’at qila olmasdim. U Zot: «Sen» deb ayt», dedi. Men: «Sen», dedim. «Rost aytding, ey Hamza! Qur’onning haqqi shuki, Men Qur’on ahlini albatta ikrom qilajakman. Ayniqsa, agar Qur’onga amal qilgan bo‘lsalar. Ey Hamza, Qur’on Mening kalomim. Men hech kimni Qur’on ahlini sevganimdek sevmaganman. Yaqin kel, ey Hamza», dedi. Men yaqin keldim. U Zot qo‘lini g‘oliyaga (xushbo‘ylikka) soldida, uni menga surtdi va: «Buni faqat senga qilayotganim yo‘q. Sendan oldingi va keyingi senkabi kishilarga shunday qilganman. Kim sen Qur’on o‘qitganing kabi Qur’on o‘qitsa, faqatgina Mening huzurimga keladi. Huzurimda senga berkitganlarim bundan ham ko‘p, ey Hamza. Do‘stlaringga Mening Qur’on ahliga muhabbatim qanchalar ekanini va ularga qanday muomalada bo‘lishimni bildir. Ular Mening tanlangan, eng yaxshi bandalarimdir. Ey Hamza! Izzatim va ulug‘ligimga qasamki, Qur’on tilovat qilgan tilni, uni yod olgan qalbni, uni tinglagan quloqni va unga qaragan ko‘zni do‘zaxda azoblamayman», dedi. Men: «O‘zing poksan! O‘zing poksan! Ey Robbim!», dedim. U Zot: «Ey Hamza! Mus'hafga qarab o‘quvchilar qani?», dedi. Men: «Hofizlarimi?» dedim. «Yo‘q! Lekin uni Men ular uchun muhofaza qilaman. Ular Mening huzurimga kelishganda Men ularni har bir oyat uchun bir daraja ko‘taraman», dedi. Hamza Sulaymga: «Sen endi meni yig‘lab, chakkamni tuproqqa belaganim uchun malomat qilasanmi?», dedi».
2025 yilning 26 iyun kuni – yangi 1447 hijriy yil – Muharram oyi boshlanishining 1 kunidir. Ashuro kuni 2025 yilning 5 iyul, shanba kuniga to‘g‘ri keladi.
Muharram oyi qanday oy?
Muharram oyi – musulmonlar taqvimining birinchi oyidir. Bu oy Alloh taolo urush, qon to‘kishni harom qilgan (Zulhijja, Zulqa’da, Muharram, Rajab) to‘rt oyning biri bo‘lib, uning o‘ninchi kuni ya’ni, ashuro kuni alohida fazilatlarga ega.
Ashuro qanday kun?
Bu kun haqida Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Bu shunday yaxshi kundirki, bu kunda Alloh Bani Isroilni dushmanlaridan qutqargan. Shu bois Muso alayhissalom bu kunda ro‘za tutgan. Men Musoga ko‘proq (yaqin bo‘lishga) haqliroqman”, dedilar va u kunda ro‘za tutib, odamlarni ham uning ro‘zasini tutishga buyurdilar” (Imom Buxoriy rivoyati).
Ashuro kuni ro‘za tutish o‘tgan bir yillik gunohlarga kafforat bo‘ladi.
Bu haqda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ashuro kunining ro‘zasi – Allohdan umid qilamanki – bir yil oldingi gunohlarga kafforat bo‘ladi”, deganlar (Imom Muslim rivoyati).
Bu kun yaqinlarga kengchilik qilish, bir yillik kengchilikka sabab bo‘ladi.
Abu Sa’d roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Kim Ashuro kuni ahli ayoliga kenglik yaratsa, Alloh unga yil bo‘yi kenglik yaratadi”, dedilar (Imom Bayhaqiy rivoyati).
Sufyon ibn Uyayna rahmatullohi alayh: “Bu hadisni oltmish yil tajriba qildim va faqatgina yaxshilik ko‘rdim”, deganlar.
Ashuro kunini Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qanday o‘tkazardilar?
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bu kunni o‘tkazib yubormaslik uchun qattiq harakat qilardilar, uning savobiga erishish uchun bu kunning kelishini intiqlik bilan kutardilar. Bu haqda Ibn Abbos roziyallohu anhu aytadilar: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni Ashuro kuni ro‘zasini Ramazon oyi ro‘zasini kutib sog‘ingandek, boshqa kun va oy ro‘zasini kutganlarini ko‘rmadim” (Imom Buxoriy, Imom Muslim rivoyati).
Abdulloh ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Ashuro kuni ro‘zasini tutib, odamlarni ham bu kunning ro‘zasini tutishga buyurganlarida, sahobalar: “Yo, Rasululloh! Bu kun yahudiy va nasroniylar ulug‘laydigan kun-ku!” deyishdi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Alloh xohlasa kelasi yil to‘qqizinchi kuni ham tutamiz”, dedilar. Ammo, kelasi yil kelmasidan Rasululloh sollallohu alayhi vasallam vafot etdilar (Imom Muslim rivoyati).
Ulamolarimiz Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning ushbu niyatlariga e’tiboran, Ashuro kuniga qo‘shib bir kun oldingi yoki bir kun keyingi kunda ham ro‘za tutmoq afzal deydilar.
Alloh taolo ushbu oyning fazilatlaridan barcha mo‘min-musulmonlarni to‘liq bahramand etsin. O‘zining roziligini topadigan amallarda bardavom qilsin.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati