Sayt test holatida ishlamoqda!
25 Dekabr, 2025   |   5 Rajab, 1447

Toshkent shahri
Tong
06:22
Quyosh
07:47
Peshin
12:28
Asr
15:18
Shom
17:03
Xufton
18:22
Bismillah
25 Dekabr, 2025, 5 Rajab, 1447

As'habus-suffa kimlar bo‘lgan?

04.11.2016   8680   4 min.
As'habus-suffa kimlar bo‘lgan?

As'habus-suffa lug‘atda: Tepasi soyabonli qilingan joy egalari ma’nosini anglatadi. Istilohda esa as'hobus-suffa deganda Nabiy sollallohu alayhi vasallamning masjidlari yonidagi tepasi soyabonli qilingan joyda tunab qoladigan biror boshpanasi ham, mol-mulki ham bo‘lmagan faqir sahobalar tushunilgan.  

“As'habus-suffa” ba’zi rivoyatlarda “Ahli suffa” deb ham atalgan.

“As'habus-suffa” va ularning yashash tarzlari haqida juda ko‘plab rivoyatlar kelgan:

Imom Buxoriy “Sahihul Buxoriy”da Abu Hurayra roziyallohu anhuning quyidagi qavlini rivoyat qilgan: "As'habus-suffa"dan yetmish kishini ko‘rganman. Ularning egnilarida faqatgina rido (badanning faqat tepa qismini to‘sadigan kiyim) yoki izor (badanning pastki qismini to‘sadigan kiyim) yo bo‘yinlariga o‘rab olishgan biror kiyim bo‘lardi. Ba’zilariniki boldirlarining yarimiga yetsa, ba’zilariniki to‘piqlarigacha yetardi. Avrati ko‘rinib ketishidan xavfsirab kiyimini qo‘li bilan changallab turardi”.

– Badriddin Ayniy “Umdatul Qoriy sharhu Sahihil Buxoriy” asarida shunday yozgan: “Ba’zilar “As'habus-suffa” deb nomlanish sababi haqida shunday deyishgan: Boshpanalari yo‘q g‘arib kishilar masjid eshigi yonida saf bo‘lib turishar edi. Shu sababli ular “As'habus-suffa” (saflanib turuvchilar) deb nomlangan”.

  • Imom Navaviy “Sharhu sahihi Muslim” asarida quyidagilarni yozgan: “As'habus-suffa Nabiy sollallohu alayhi vasallamning masjidlaridan boshpana topgan faqir kishilar bo‘lib, ular masjid yonidagi tepasi soyabonli qilingan joyda tunab qolishar edi”.
  • Imom Termiziy “Sunanu Termiziy”da Abu Hurayra roziyallohu anhuning: “Ahli suffa Islom ahlining mehmonlari edilar” degan qavlini rivoyat qilgan.
  • Imom Bayhaqiy Usmon ibn Yamon roziyallohu anhudan shunday rivoyat qilgan: “Madinada muhojirlar ko‘payib ketdi. Ularning turishlari uchun biror hovli joy ham, boshpana ham yo‘q edi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ularni masjidga joylashtirdilar va “As'habus-suffa” deb atadilar. U zot ular bilan birga o‘tirar va ularga do‘stona munosabatda bo‘lar edilar”.
  • Muhammad Abdurrahmon Muborakfuriy "Tuhfatul Ahvaziy bi sharhi jomeit-Termiziy" asarida quyidagilarni yozgan: “As'habus-suffa yetmish nafar atrofidagi uy-joyi ham, mol-mulki ham, bola-chaqasi ham bo‘lmagan faqir zohid sahobalar bo‘lgan. Ularning soni goh kamayib goh ortib turgan. Ular asosan o‘zlariga sadaqa qilingan narsalar bilan kun kechirishgan”.
  • Munoviy "Fayzul Qodiyr sharhu Jomeis-sog‘ir"da quyidagilarni yozgan: “Nabiy sollallohu alayhi vasallam insonlarga namoz o‘qib berganlarida ochlikdan namozda tik tura olmay qoladigan kishilar ham bo‘lardi. Ular "As'habus-suffa" edilar. Hattoki arablar: “Anavilar majnunlardir”, deyishardi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam namoz o‘qib bo‘lganlaridan so‘ng ularga yuzlanib shunday degan edilar: Agar Alloh huzurida sizlarga qanday yaxshi narsalar borligini bilganlaringizda, albatta yanada faqir va ehtiyojmand bo‘lishni yaxshi ko‘rgan bo‘lar edilaringiz”.

Ha, sahobai kiromlarning hayotlari bilan yaqindan tanishgan sayin ularning ulug‘ maqomlari haqida aytilgan so‘zlarning haqiqati yanada yaqqol namoyon bo‘lib boraveradi. Hadisi sharifda sahobalarning mamaqomlari shunday bayon qilingan:

عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْخُدْرِىِّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ « لاَ تَسُبُّوا أَصْحَابِى فَوَالَّذِى نَفْسِى بِيَدِهِ لَوْ أَنَّ أَحَدَكُمْ أَنْفَقَ مِثْلَ أُحُدٍ ذَهَبًا مَا أَدْرَكَ مُدَّ أَحَدِهِمْ وَلاَ نَصِيفَهُ » رَوَهُ التِّرْمِذِيُّ

Abu Said Xudriy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: “Sahobalarimni tahqirlamanglar, jonim uning qo‘lida bo‘lgan zotga qasamki, agar sizlardan biringiz Uhud (tog‘i) mislicha oltin sarflasa ham, ulardan birortasining “mud” (544 gramga teng o‘lchov birligi)iga ham, uning (mudning) yarmiga ham erisha olmaydi”.  Termiziy rivoyat qilgan.

Alloh taologa hamdu sanolar, payg‘ambarimiz Muhammad mustafoga  hamda u zotning ahli oilalariyu sahobai kiromlariga salavot va salomlar bo‘lsin.

Abdulqodir Abdur Rahim

Boshqa maqolalar
Yangiliklar

2026 yilda rasmiy sanalarni nishonlash davrida qo‘shimcha ishlanmaydigan kunlarni belgilash va dam olish kunlarini ko‘chirish to‘g‘risida

24.12.2025   2531   3 min.
2026 yilda rasmiy sanalarni nishonlash davrida qo‘shimcha ishlanmaydigan kunlarni belgilash va dam olish kunlarini ko‘chirish to‘g‘risida

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni

Fuqarolarning rasmiy sanalarni nishonlash davrida to‘liq dam olishi uchun shart-sharoitlar yaratish, “O‘zbekiston bo‘ylab sayohat qil!” ichki turizmni rivojlantirish dasturi doirasida ichki va ziyorat turizmini yanada rivojlantirish uchun dam olish va bayram kunlaridan samarali foydalanishni ta’minlash maqsadida qaror qilaman:

1. Quyidagi qo‘shimcha dam olish kunlari belgilansin:

(a) 2025 yilda barcha xodimlar uchun (ish haftasining turidan qat’i nazar) 31 dekabr – chorshanba;

(b) 2026 yilda:

(i) barcha xodimlar uchun (ish haftasining turidan qat’i nazar):  2 yanvar – juma, 28 may – payshanba, 29 may – juma, 31 avgust – dushanba;

(ii) olti kunlik ish haftasida ishlaydigan xodimlar uchun: 3 yanvar – shanba, 30 may – shanba, 31 dekabr – payshanba.

2. Mehnat kodeksining 208-moddasiga muvofiq:

(a) ishlanmaydigan bayram kunlari hisoblanuvchi 8 mart – Xotin-qizlar kuni bayrami 2026 yilda yakshanba – dam olish kuniga va 21 mart – Navro‘z bayrami hamda 9 may – Xotira va qadrlash kuni bayramlari besh kunlik ish haftasida ishlaydigan xodimlar uchun shanba – dam olish kuniga to‘g‘ri kelishi munosabati bilan ushbu dam olish kunlari mos ravishda 2026 yil 9 mart, 23 mart va 11 may – dushanba kunlariga ko‘chirilishi;

(b) ishlab chiqarish-texnik va tashkiliy sharoitlar (mavjud uzluksiz ishlab chiqarish, aholiga har kuni xizmat ko‘rsatish, navbatchilik asosida ishlash va boshqalar) tufayli ishlanmaydigan bayram kunlari to‘xtatib qo‘yish mumkin bo‘lmagan ishlarni bajarishda dam olish kunlari ko‘chirilmasligi ma’lumot uchun qabul qilinsin.

3. Besh kunlik ish haftasida ishlaydigan xodimlar uchun dam olish kuni 2026 yilda 12 dekabr – shanba kunidan 31 dekabr – payshanba kuniga ko‘chirilsin.

4. Bayram (ishlanmaydigan) kunlarining uzaytirilishini hisobga olgan holda respublika aholisining maroqli dam olishi uchun:

(a) Turizm qo‘mitasi va Madaniy meros agentligi turizm namoyishi obyektlari (madaniy meros obyektlari, muzeylar) va mehmonxona xizmatlari uchun chegirmalar berilishi hamda aksiyalar o‘tkazilishini tashkil etsin;

(b) O‘zbekiston kasaba uyushmalari federatsiyasiga Sog‘liqni saqlash vazirligi, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari bilan birgalikda sanatoriylar va sog‘lomlashtirish muassasalari uchun chegirmalar berish hamda aksiyalar o‘tkazish tavsiya etilsin;

(v) “Uzbekistan Airways” AJ va “O‘zbekiston temir yo‘llari” AJga ichki transport qatnovlari uchun chegirmalar berish va aksiyalar o‘tkazish tavsiya etilsin.

5. O‘zbekiston kasaba uyushmalari federatsiyasiga:

(a) mehnat jamoalari o‘rtasida ushbu Farmonning maqsadi, mazmun-mohiyati to‘g‘risida tushuntirish ishlarini tashkil etish;

(b) uzaytirilgan bayram kunlarida xodimlar va ularning oila a’zolari maroqli dam olishini ta’minlash yuzasidan kasaba uyushmalari tashkilotlarining ishini faollashtirish tavsiya etilsin.

6. O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi O‘zbekiston Milliy axborot agentligi bilan birgalikda bayram kunlari o‘tkaziladigan tadbirlar to‘g‘risida ommaviy axborot vositalari, shu jumladan, Internet jahon axborot tarmog‘i orqali aholining keng xabardor qilinishini ta’minlasin.

7. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2024 yil 24 dekabrdagi “Yangi yil bayramini nishonlash davrida qo‘shimcha ishlanmaydigan kunni belgilash va dam olish kunini ko‘chirish to‘g‘risida”gi PQ–452-son qarori o‘z kuchini yo‘qotgan deb hisoblansin.

8. Belgilansinki, ushbu Farmon 2027 yil 1 yanvardan e’tiboran o‘z kuchini yo‘qotadi.

9. Mazkur Farmonning ijrosini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasi Bosh vaziri A.N. Aripov zimmasiga yuklansin.

 

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti

Sh. Mirziyoyev

O'zbekiston yangiliklari